Cái Tết buồn nhất trong đời người

Nhà văn Lê Lựu khi còn khỏe mạnh

Nhà văn Lê Lựu vừa bị taibiến mạch máu não lần ba. Thật buồn và tai hại biết bao khi lần tai biến nàylại xảy ra vào dịp cuối năm, khi cái tết đang đến gần. Lần tai biến này, nhàvăn Lê Lựu xem ra yếu hẳn, đi lại đã khó khăn lại càng khó khăn hơn và hầunhư phải có người dìu từng bước. Tôi cũng không hình dung nổi, sức khỏe củaLê Lựu sau mỗi một lần gặp là mỗi lần xuống dốc trông thấy.

Kể từ khi nhà văn Lê Lựu rẽbước sang ngang, tạm gác nghề văn chương để đi làm Giám đốc Trung tâm Vănhóa Doanh nhân thì gần như đều đặn năm nào tôi cũng ghé thăm ông, để ghi lạinhững khoảnh khắc Lê Lựu trong bức chân dung Giám đốc văn hóa doanh nhân. Cólẽ chỉ duy nhất trong một năm đầu tiên sau khi thành lập Trung tâm và giữcương vị mới, tôi thấy Lê Lựu phấn khích, hào sảng, hỉ hả, và say sưa kể vềcông việc mới, dự án, dự định và bao nhiêu viễn cảnh huy hoàng của Trung tâmVăn hóa Doanh nhân.

Khoảnh khắc đó qua đi thật nhanh, mỗi một năm trôi qua tôi nhìn thấy tóc LêLựu thưa nhanh hơn, bạc nhanh hơn, nụ cười vụt tắt nhanh hơn, vẹo vọ đitrong một nỗi buồn chợt đến. Sức khỏe của ông ngày một xuống dốc, ọp ẹp, mệtmỏi, kiệt sức hơn với cái gánh nặng mà ông mang vác trên vai. (Thực lòng xinlỗi nhà văn Lê Lựu nếu ông cảm thấy buồn khi đọc những dòng này, bởi đó làcảm giác có thực đeo đẳng trong tôi mỗi khi đến thăm ông).

Trong ba năm gần đây, nhà vănLê Lựu liên tục bị tai biến mạch máu não. Lần nặng, lần nhẹ, lần vào việnmuộn, lần cấp cứu kịp thời, nhưng xét cho cùng, lần nào cũng để lại di chứngnặng nề cho sức khỏe.

Tôi nhớ, lần tai biến đầutiên, tôi vào thăm ông ở Viện 108, ông vẫn đeo máy xông, vẫn hai tay haiđiện thoại, liên tục chỉ đạo công việc từ xa. Cảm giác lúc đó, nhà văn LêLựu coi thường bệnh tật, hoặc giả không hình dung nổi những di chứng nguyhiểm cho sức khỏe, tính mạng mỗi khi bị tai biến mạch máu não.

Năm đó, sau khi ra viện, tôithấy nhà văn Lê Lựu chăm chỉ luyện tập thể dục, chăm chỉ dưỡng sinh theo chỉdẫn của bác sỹ, và mời bác sỹ vật lý trị liệu về tận nơi ở của mình tạiTrung tâm Văn hóa Doanh nhân ở ngõ 319 Tam Trinh để xoa bóp, bấm huyệt. Điềuđó chứng tỏ lo bệnh tật, khát khao khỏe mạnh, ham sống trong nhà văn Lê Lựucòn mãnh liệt lắm, nhưng cái tính tham công tiếc việc đã làm hại ông.

Ngay sau khi tai biến lầnđầu, chiều nào nhà văn Lê Lựu cũng đi tập thể dục bằng cách dạo bộ hàng giờđồng hồ. Cũng vì dạo bộ mà trong một lần đang đi thể dục quanh khu vực ĐềnLừ, nhà văn Lê Lựu đã gặp một cơn dông, ông bị tai biến lần hai và đưa vàocấp cứu ở Viện 108. Từ đó, sức khỏe ông xem chừng yếu hẳn.

Sau này ra viện, mỗi lần đitập thể dục, nhà văn của chúng ta có một người giúp việc mang ô đi cùng đểmỗi khi trời trở gió nắng mưa còn có cái để che kịp thời. Tôi đã có bài viếtkể về Lê Lựu đi thể dục với chiếc ô trong tay nom thật ngộ nghĩnh và buồncười. Thế nhưng sau lần tai biến mạch máu não mới đây nhất, cuối năm 2009,sức khỏe của nhà văn xem xa thảm cảnh. Khi tôi đến, cũng đúng lúc Lê Lựu vừađi thể dục về. Khó khăn lắm để lê cái chân trái bước bình thường như chânphải, và việc đi lại phải dựa vào một người sức vóc để dìu từng bước.

Tôi nhớ lại các giai đoạn củanhà văn Lê Lựu mà tôi chứng kiến, từ đi bộ thoăn thoắt một mình, gặp lần sauđi bộ đã phải có người mang ô đi bên cạnh để dìu đỡ kịp thời khi mệt, và lầnnày thì hoàn toàn khó có thể tự đi lại một mình nếu không có người nângbước. Các giai đoạn thay đổi quá nhanh, một cảm giác xót xa dâng tràn. Khichúng ta già yếu, sức khỏe sẽ bỏ chúng ta mà đi rất nhanh, đến mức chúng takhông thể hình dung được.

Nhưng nỗi đau, sự bất lực mànhà văn Lê Lựu đang gánh chịu không phải là bệnh tật, không phải là sự nỗlực bất thành của Trung tâm khi không phát triển lớn mạnh hơn những gì màbản thân ông gây dựng và kỳ vọng. Nỗi đau, sự bất lực của nhà văn Lê Lựu lúcnày chính là những bất hạnh trong cuộc sống riêng tư.

Nhà văn Lê Lựu không hề có ýđịnh giấu giếm, che đậy nỗi bất hạnh của mình. Ông đã khóc khi kể cho tôinghe những gì vừa diễn ra trong những ngày cuối năm này, khi mà bệnh tậtthêm một lần nữa muốn quật ngã ông. Lần tai biến mạch máu não mới đây, ôngnằm điều trị ở Viện 108 hơn 1 tháng. Cũng như hầu hết các lần vào việntrước, con cái chỉ đến thăm nom được đôi ba lần. Vẫn biết cha mẹ ốm là tráchnhiệm của con cái chăm sóc phụng dưỡng, nhưng cuộc sống hiện đại, công việcnhiều áp lực, nhiều bận rộn, các con của Lê Lựu đã không thể túc trực bên bốthường xuyên được. Mọi việc từ cháo lão, giặt giũ, chăm sóc, đổ bô đều nhờcả vào các nhân viên ở Trung tâm. Điều đó đã là một nỗi buồn, sự mặc cảm củaông, một nỗi ái ngại, cám cảnh xa xót của những bệnh nhân cũng phòng khibiết được hoàn cảnh trớ trêu của nhà văn.

Lần ốm thứ ba này, không hiểuvì sao, vợ và các con ông đã xin phép ông được bán cái nhà ở số 8 Lý Nam Đế,ngôi nhà 50m2 mà nhà văn Lê Lựu được cơ quan phân cho và cả gia đình ông đãở từ năm 1989 đến nay. Nói là cả gia đình ở nhưng thực ra nhà văn Lê Lựu đãra ngoài sống một mình hơn chục năm nay, ngôi nhà chủ yếu là để lại cho vợvà các con ở.

Nhà văn Lê Lựu tâm sự rằngông không bao giờ muốn bán ngôi nhà ấy cho dù bản thân ông không ở đó nhưngông tâm niệm dẫu sao đó cũng là một chốn đi về của ông trong những ngày lễtết. Đặc biệt là dịp 30 Tết, bao giờ ông cũng trở về ngôi nhà của mình, đóngiao thừa cùng vợ con và thắp nén hương lên bàn thờ gia tiên. Bán ngôi nhàđi có nghĩa là bán đi nơi chốn cuối cùng ông có thể trở về, là mất đi hìnhhài của một gia đình mà ông từng có. Gia đình đấy dẫu trọn vẹn hay khôngtrọn vẹn, dẫu buồn lụy nhiều hơn hạnh phúc thì dẫu sao khi mất đi, ông cũngcảm thấy không trắng tay, nhưng lại chống chếnh hơn bao giờ hết. Lê Lựu muốnđể lại ngôi nhà này cho các con, đặc biệt là cho con trai sau này còn lậpgia đình. Thế nhưng vì nhiều lý do, chủ yếu là lý do không hợp mệnh, hợptuổi, hợp sức khỏe, vợ và các con ông đã mong muốn được bán căn nhà. Việcmong được bán căn nhà diễn ra đúng vào lúc nhà văn Lê Lựu đang bị tai biếnmạch máu não và đang phải điều trị ở Viện 108.

Dẫu biết có muốn giữ lại cănnhà cũng khó khi vợ và các con không muốn giữ nữa, nhà văn Lê Lựu đã kểrằng, ông đã làm một phép thử tình cảm với các con của ông với hy vọng cáccon ông vì tình thương yêu bố thì sẽ chọn bố mà không phải chọn bất kỳ thứgì khác, và vì tình máu mủ mà giữ căn nhà lại nhưng than ôi, nhà văn Lê Lựuđã một lần nữa thất bại thảm hại khi các con ông đã đồng ý ký vào giấy camkết không liên can đến bố nữa để bố đồng ý cho bán căn nhà.

Kể đến đây, nhà văn Lê Lựulại khóc, ông lật đật nhờ hai người dìu ông vào tủ, mở khóa tủ lấy ra tờgiấy viết tay nguệch ngoạc ở viện cho tôi xem tận mắt. Rồi như một đứa trẻông đợi tôi đọc tờ giấy mà mặc cho nước mắt chảy tràn gò má. Trong tờ giấylà dòng chữ của nhà văn Lê Lựu: " Ngày 28/11/2009. Tôi đồng ý bán nhà...”(vì điều kiện tế nhị chúng tôi không thể đăng hết nội dung trong tờ giấynày).

Trong nước mắt, trong nỗi đaukhổ, nhà văn Lê Lựu nói: "Tôi chỉ định thử xem các con tôi có vì bố mà giữlại căn nhà không vì căn nhà tôi đã dành cho hai đứa rồi, nhưng không ngờchúng nó đồng ý và ký ngay vào tờ giấy từ bố đẻ. Lúc đầu tôi cũng định chochúng nó cả, không lấy đồng nào nhưng chính anh trai và chị gái của vợ tôikhông đồng ý, bạn bè tôi cũng không đồng ý mà khuyên tôi giữ lấy số tiền 2tỷ để thuốc thang chữa bệnh những lúc ốm đau. Ngay sau đó, vợ và các con tôilập tức đưa công chứng đến tận bệnh viện, việc mua bán diễn ra ngay trongbệnh viện.

Cũng hôm các con ký vào giấytừ bố do tôi viết, không hiểu sao vợ tôi cũng viết luôn đơn ly dị và yêu cầutôi ký đơn. Tôi nghĩ khi tình phụ tử đã không còn thì nghĩa phu thê cũng còngì phải giữ. Sở dĩ lâu nay tôi không ly dị là vì các con, và tôi cũng khôngcó ý định lập gia đình hay đi bước nữa dù vợ chồng tôi không thể ở được vớinhau".

Tôi không hình dung được cănnguyên của mọi chuyện, không hiểu được vì lý do gì, có phải vì nhà văn LêLựu đã làm điều gì đó sái lòng đến mức khiến cho vợ và các con cảm thấy cầnphải cắt đứt mọi ràng buộc với nhau để có lấy sự tự do thanh thản hay không?Có một điều chắc chắn rằng, mọi sự tan vỡ đều không phải lỗi từ một phía. Lyhôn ở tuổi ngoài 70, trong một sức khỏe suy sụp, sự sống chỉ còn lay lắt,chắc hẳn vợ ông phải có những lý do riêng để không thể mang danh chồng vợ, ởvới nhau dù trên danh nghĩa một giây phút nào.

Chỉ có điều tôi e rằng, nhàvăn Lê Lựu đang mất đi những gì rất thiêng liêng. Đau đớn hơn hết thảy làông nhận ra rằng ông trơ trọi lại một mình trên cõi đời này, các con đẻ củaông đã sẵn sàng từ bỏ ông ngay cả giây phút ông cần chúng nhất. Nỗi đau nàyhẳn sẽ theo ông ngay cả khi ông trở về với một thế giới khác. Tôi cứ nghĩnếu nhà văn Lê Lựu không có đứa con riêng với người vợ đầu, giờ đây ông sẽđau đớn đến nhường nào. Cũng may chị Lương đã làm cho ông ấm lòng hơn trongtận cùng nỗi đau. Chị đã thương bố, chăm sóc bố bằng tất cả tình cảm máu mủruột rà của người con hiếu thảo.

Có lẽ năm nay nhà văn Lê Lựusẽ đón một cái tết buồn nhất trong cuộc đời của mình. Tôi nói điều đó vớiông trong buổi chiều cuối năm khi mang bản thảo đến cùng ông ngồi đọc lạilần cuối trước khi in. Lê Lựu đọc một mạch, không sửa dòng nào, nhưng ônglại khóc, nước mắt chảy ràn rụa...

Theo