Khi nào đậu phộng, hạt điều… hại người?

Với những loại hạt giàu chấtbéo nếu chế biến và bảo quản không kỹ, có thể hạt sẽ bị nhiễm nấm Aspergilus, lànguy cơ sinh ra độc tố aflatoxin gây ung thư. Vì vậy phải hết sức thận trọng khisử dụng hạt thường xuyên.

Ngày nay mọi người đã quá quenvới những thức ăn có chứa những loại hạt giàu chất béo như đậu phộng, hạt điều,hạt dẻ, hạt hướng dương... Khi đi ăn ở quán, trong lúc chờ dọn món, nhiều ngườithường được mời nhâm nhi trước một ít đậu phộng, hạt điều. Nhiều món ăn cũng chếbiến từ nguyên liệu là hạt giàu chất béo. Những dịp lễ tết thì các loại hạt giàuchất béo gần như trở thành món ưa thích của mọi gia đình.

“Nội soi” dưỡng chất trong hạt

Phải hết sức thận trọng khi sử dụng hạt thường xuyên

Ngoài nguồn dầu thực vật chiếtxuất từ những loại quả như olive, dừa, cọ… nguồn dầu thực vật chiết xuất từ cácloại hạt như đậu nành, hạt cải, hạt hướng dương, đậu phộng, hạt mè… đang ngàycàng được sử dụng rộng rãi do chứa nhiều chất béo không no một nối đôi có tácdụng hạ cholesterol máu, chống bệnh tim mạch.

Ngoài ra còn có các axit béokhông no đa nối đôi anpha linolenic axit và linoleic axit. Đây là hai axit béothiết yếu, cơ thể không tự tổng hợp được, phải nhận từ chế độ ăn để giúp xâydựng các cơ quan như hoàn thiện cấu trúc thần kinh, màng tế bào, hormon… Cácloại hạt khác nhau sẽ có thành phần axit béo khác nhau. Có loại giàu chất béokhông no một nối đôi như đậu phộng; có loại giàu chất béo không no đa nối đôinhư dầu hướng dương, hạt cải, dầu nành…

Sử dụng hạt và dầu hạt hợp lýtrong khẩu phần ăn sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ. Cụ thể, tăng sử dụnghạt và dầu hạt, thay thế nguồn chất béo động vật sẽ giúp giảm cholesterol máu,hạn chế bệnh tim mạch. Hạt giàu chất béo chứa khá nhiều dầu, khá giàu đạm, nhưnglại ít chất bột. Người ta có thể dùng làm bữa ăn phụ cho người tiểu đường.

Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều hạtmà không cân đối khẩu phần ăn thì cũng dễ gây ra béo phì. Ngoài ra, các hạt cũngcung cấp khá nhiều chất xơ, phospho, sắt và magne. Nhiều loại hạt cung cấpvitamin E (hướng dương, hạt điều…), niacin và folate, là những chất chống oxyhoá. Hạt còn chứa phytoestrogen, có nhiều trong đậu nành, ôliu và hướng dương,giúp cạnh tranh hấp thu với cholesterol, do đó làm giảm cholesterol tỷ trọngthấp LDL trong máu, chống xơ vữa động mạch.

Dùng thế nào có lợi cho sứckhoẻ?

Các hạt chứa dầu để lâu trong không khí cũng dễ bị oxy hoá các axit béo, tạo ra những hợp chất độc và làm cho hạt có vị gắt dầu

Năm 2003, cơ quan quản lý thựcphẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã đưa ra khuyến cáo: “Các bằng chứng khoa học chothấy sử dụng khoảng 1,5 ounces (42,5g) hạt dạng đậu hay giàu béo mỗi ngày, kếthợp với chế độ ăn hạn chế chất béo bão hoà và cholesterol sẽ làm giảm nguy cơmắc các bệnh tim mạch”.

Khi ăn những loại hạt giàu chấtbéo, do lượng chất béo trong hạt đã kích thích niêm mạc họng (nhất là những hạtbảo quản không tốt, chất béo bị biến đổi thành những chất oxy hoá có hại) thìnên hạn chế uống nước lạnh, bia rượu, hút thuốc lá, nói quá nhiều… cùng lúc, bởiđây là những yếu tố gây kích ứng họng nhiều hơn, làm cho người ăn dễ bị mấttiếng, khàn giọng. Nếu trong gia đình có trẻ nhỏ, nhất là trẻ dưới ba tuổi, khidùng những hạt giàu chất béo như đậu phộng, hạt điều… phải chú ý tránh để vươngvãi hoặc để trong tầm tay trẻ nhỏ, vì dễ xảy ra nguy cơ nuốt sặc vào đường hôhấp.

Khi cho trẻ ăn cũng nên thậntrọng, không để vừa ăn vừa giỡn, rất nguy hiểm. Nếu trẻ không nhai nát được hạt,các chất dinh dưỡng sẽ không được hấp thu mà thải hết ra ngoài đường tiêu hoá.Cũng nên chú ý không cho trẻ cắn quá nhiều những hạt có vỏ cứng vì có thể làmhư, mẻ răng.

Ngoài ra cũng cần lưu ý, trongthu hoạch, chế biến và bảo quản hạt, phải tránh hạt bị nhiễm nấm Aspergilus, vìđây là nguy cơ sinh ra độc tố aflatoxin gây ung thư. Loại nấm này hay phát triểntrên ngũ cốc, nhất là khi để quá lâu hoặc bảo quản trong điều kiện không đảmbảo.

Các hạt chứa dầu để lâu trongkhông khí cũng dễ bị oxy hoá các axit béo, tạo ra những hợp chất độc và làm chohạt có vị gắt dầu. Cũng cần tránh tẩm những hoá chất độc hại trong bảo quản, chếbiến hạt ăn trực tiếp như hạt dưa, hạt điều, hạt hướng dương… để đảm bảo sứckhoẻ người dùng.

Theo BS.chuyên khoa 2Nguyễn Thị Thu Hậu
SGTT