Toàn cảnh vụ Trung Quốc xâm phạm Việt Nam

Vụ tàu Trung Quốc phá hoại sâubên trong khu vực chủ quyền của Việt Nam ngày 26/5 đang bị phản đối kịch liệt,trong khi thái độ leo thang gây hấn của Bắc Kinh trên Biển Đông được coi làkhông phải vấn đề của riêng Việt Nam.

Trung Quốc ngang ngược xâmphạm

Lúc 5h5 sáng 26/5, nhóm 3 tàu hảigiám của Trung Quốc bất ngờ xuất hiện để tấn công tàu thăm dò địa chấn Bình Minh02 của Tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), đang làm việc tại lô 148 trongphạm vi thềm lục địa 200 hải lý của Việt Nam. Tọa độ tàu Việt Nam bị tấn công ởvị trí 12 độ 48 phút 25 giây bắc và 111 độ 26 phút 48 giây đông.

Các tàu hải giám Trung Quốc đãchạy thẳng vào khu vực khảo sát của tàu Bình Minh 02 mà không hề có cảnh báo.Ông Đỗ Văn Hậu, Phó tổng giám đốc PVN, cho biết tàu của Việt Nam đã liên lạcnhưng không được phía tàu Trung Quốc đáp lại. Nhóm tàu hải giám này sau đó chủđộng chạy qua khu vực thả dây cáp nhằm cắt cáp thăm dò của tàu Bình Minh 02.

Vị trí mà ba tàu hải giám TrungQuốc phá hoại thiết bị của tàu Bình Minh 02 chỉ cách mũi Đại Lãnh (Phú Yên)khoảng 120 hải lý, nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam,không liên quan đến bất cứ tranh chấp nào. Các tàu Trung Quốc sau đó liên tiếpcó hành động uy hiếp tàu Bình Minh 02 và thông báo là tàu Việt Nam đã vi phạmchủ quyền của Trung Quốc.

Một trong 3 chiếc tàu hải giám của Trung Quốc đã tấn công tàu thăm dò của Việt Nam. Ảnh: PVN.

Sau nhiều tiếng quấynhiễu, nhóm 3 tàu hải giám Trung Quốc mới chịu rút khỏi khu vực khảo sátcủa tàu Bình Minh 02 lúc 9h sáng cùng ngày. Trong khi đó, tàu Bình Minh02 và các tàu bảo vệ đã phải dừng công việc trong cả ngày 26/5 và thulại các thiết bị bị hỏng để sửa chữa. Tới 6h sáng ngày hôm sau, tàu BìnhMinh 02 tiếp tục trở lại hoạt động.

Kịch liệt lên án Trung Quốc

Ngay trong ngày 27/5, đại diện BộNgoại giao Việt Nam đã gặp đại diện sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội trao công hàmyêu cầu Trung Quốc chấm dứt những hành động vi phạm chủ quyền đối với thềm lụcđịa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Đồng thời Việt Nam yêu cầu TrungQuốc phải bồi thường thiệt hại cho tàu Bình Minh 02.

Nội dung công hàm nêu rõ hànhđộng của Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền Việt Nam đối với thềmlục địa của mình, vi phạm Công ước Luật biển năm 1982 của Liên Hợp Quốc, tráivới tinh thần và lời văn của Tuyên bố năm 2002 giữa ASEAN và Trung Quốc về ứngxử của các bên ở Biển Đông (DOC), cũng như nhận thức chung của lãnh đạo cấp caohai nước Việt Nam và Trung Quốc về việc không làm phức tạp thêm tình hình BiểnĐông.

Nhưng trong cuộc họp báo hôm28/5, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du lại đưa ra mộttuyên bố cho rằng Việt Nam thăm dò dầu khí tại vùng biển do Trung Quốc quản lývà việc các cơ quan hữu quan nước này thực hiện là tuân thủ luật biển và hoạtđộng giám sát trên vùng biển thuộc chủ quyền Trung Quốc. Bắc Kinh còn khẳng địnhhọ luôn nỗ lực duy trì hoà bình trên Biển Đông.

Ngày 29/5, Bộ Ngoại giao Việt Namtổ chức cuộc họp báo về sự kiện tàu Trung Quốc phá hoại. Người phát ngôn BộNgoại giao Việt Nam Nguyễn Phương Nga tuyên bố: "Quan điểm của Việt Nam về vấnđề này là hết sức rõ ràng. Việt Nam kiên quyết phản đối hành động của phía TrungQuốc phá hoại, cản trở hoạt động thăm dò, khảo sát bình thường của Việt Namtrong vùng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam".

Tàu Bình Minh 02 của Việt Nam. Ảnh: PVN.

Bà Nga cũng nhắc lạinhững yêu cầu đối với phía Trung Quốc như trong công hàm đã trao cho đạidiện ngoại giao của Bắc Kinh, đồng thời bác bỏ tuyên bố ngày 28/5 củaphía Trung Quốc và khẳng định khu vực mà Việt Nam tiến hành thăm dò hoàntoàn nằm trong khu vực vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa 200 hải lýcủa Việt Nam theo Công ước Luật Biển 1982, không phải khu vực tranh chấphay do Trung Quốc quản lý.

Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằngTrung Quốc đang cố tình đánh lừa dư luận bằng cách làm cho dư luận hiểu nhầm khuvực không có tranh chấp thành khu vực có tranh chấp. "Trung Quốc kêu gọi giảiquyết các tranh chấp liên quan bằng các biện pháp hòa bình nhưng chính các hànhđộng của Trung Quốc đang làm phức tạp thêm tình hình Biển Đông", bà NguyễnPhương Nga nói thêm.

Trong khi đó, chiều 31/5, ngườiphát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du một lần nữa đưa ra tuyên bố ngangngược: "Tàu hải giám Trung Quốc đã thực thi hành động chấp pháp đối với tàu ViệtNam đang hoạt động phi pháp trên vùng biển của Trung Quốc, hành động của TrungQuốc là hoàn toàn chính đáng. Chúng tôi yêu cầu phía Việt Nam lập tức dừng mọihoạt động xâm phạm chủ quyền lãnh hải, không được tạo ra những vụ tranh chấp mớitrong vùng biển của Trung Quốc".

Đây là diễn biến mới nhất về tháiđộ của Trung Quốc luôn tìm cách rêu rao đòi chủ quyền vùng biển hoàn toàn thuộcViệt Nam, trong khi Bắc Kinh không hề có bất cứ cơ sở pháp lý nào. Trung tâmtrong chính sách gây tranh cãi của Trung Quốc ở Biển Đông là yêu sách về "đườnglưỡi bò" bị nhiều nước trong khu vực phản đối.

Trung Quốc leo thang gây hấn

Vị trí các tàu hải giám Trung Quốc vi phạm chủ quyền Việt Nam và cắt cáp của tàu Bình Minh 02. Ảnh: TTXVN.

Sự kiện ngày 26/5 đượccoi là hành động leo thang trong chuỗi các động thái xâm phạm của TrungQuốc đối với Việt Nam, từ bắt giữ, đánh đập, đòi tiền chuộc các ngư dânViệt Nam đánh bắt xa bờ tại Hoàng Sa, Trường Sa, đến tấn công tàu khảosát địa chấn nằm hoàn toàn bên trong vùng đặc quyền kinh tế của ViệtNam.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, hànhđộng trái với các thỏa thuận của phía Trung Quốc như trên thực chất là một phépthử đối với yêu sách đường lưỡi bò vô lý của nước này. Theo đó, nếu gặp phải sựphản ứng kiên quyết của Việt Nam và ASEAN thì họ sẽ tính toán khác, còn ngượclại họ sẽ thành công.

Chuyên gia nổi tiếng về Biển ĐôngCarl Thayer đến từ Học viện Quốc phòng Australia bình luận trên tờ FinacialTimes rằng việc tàu hải giám Trung Quốc cắt cáp của tàu khảo sát của Việt Nam làsự thể hiện mức độ gây hấn ngày càng tăng của Bắc Kinh đối với Việt Nam nóiriêng và vùng Biển Đông nói chung.

"Trung Quốc ngang nhiên khẳngđịnh chủ quyền bằng những hành động như vậy. Vụ chạm trán hôm 26/5 sẽ làm tăngsự bất an của những nước gần Trung Quốc tại Đông Nam Á, đối với các hành vi gâyhấn ngày càng tăng trong vùng biển khu vực", chuyên giá Carl Thayer nói.

Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầukhí quốc gia Việt Nam Đỗ Văn Hậu hôm 29/5 cũng nhấn mạnh rằng, đây không phảilần đầu tiên Trung Quốc quấy nhiễu hoạt động thăm dò của PVN trên vùng biển ViệtNam. "Các hoạt động của PVN gồm khảo sát địa chấn, khảo sát công trình, khoan vàrất nhiều hoạt động này đã bị các tàu Trung Quốc đến gần hoặc cho máy bay khảosát quấy nhiễu. Đã từng có trường hợp họ cắt cáp".

Trước hành động trắng trợn củaTrung Quốc, giới phân tích cho rằng Việt Nam cần phản ứng về ngoại giao ở cấpcao nhất tầm quốc tế như Liên Hợp Quốc. Thạc sĩ Hoàng Việt, giảng viên Đại họcLuật TP HCM, trong cuộc trao đổi với VnExpress thì cho rằng, có thể đưa vụ TrungQuốc xâm phạm Việt Nam ra Toà án quốc tế vì hành động này vi phạm nghiêm trọngluật quốc tế.

Trung Quốc gây căng thẳng chocả khu vực

Các hãng tin lớn trên thế giớinhư Financial Times, AP, AFP, BBC, Bloomberg và báo chí trong khu vực đều đưatin về sự kiện tàu Trung Quốc xâm phạm chủ quyền Việt Nam và thái độ phản đốikịch liệt của Hà Nội. Truyền thông quốc tế phân tích rằng đây không chỉ là vấnđề của riêng Việt Nam mà có liên quan đến nhiều nước khác trong vùng Biển Đông.

Việc Trung Quốc đang ngày càngthể hiện sức mạnh trên Biển Đông đã gây căng thẳng với các nước láng giềng cũngnhư với Mỹ. AFP dẫn lời Tổng thống Aquino của Philippines nói về những vụ vachạm với Trung Quốc: "Khi những vụ việc như thế này xảy ra, chúng châm ngòi chạyđua vũ trang trong khu vực. Và khi chạy đua vũ trang tăng lên, liệu đó có phảilà mối nguy cơ đưa đến xung đột tăng lên?".

Hôm 5/4 vừa qua, Philippines cũnggửi kháng thư ngoại giao lên Liên Hợp Quốc để phản đối yêu sách "đường lưỡi bò"của Trung Quốc đòi kiểm soát tới 80% Biển Đông và khẳng định rằng yêu cầu củaBắc Kinh "không có cơ sở trên phương diện luật pháp quốc tế".

Quan điểm về "đường lưỡi bò" củaPhilippines cũng giống Việt Nam. Phó chủ nhiệm Uỷ ban Biên giới Quốc gia ViệtNam Nguyễn Duy Chiến hôm 29/5 nhấn mạnh: "Yêu sách đường lưỡi bò hoàn toàn khôngcó cơ sở pháp lý quốc tế nào cả. Nó trái với Công ước Luật Biển 1982 mà TrungQuốc là một thành viên. Yêu sách này đã xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềmlục địa của nhiều nước trong khu vực, trong đó có VN và đã bị nhiều nước phảnđối".

Báo chí khu vực Đông Nam Á cũngliên tục đưa ra các bài viết và bình luận sau khi Việt Nam bác bỏ quan điểm củaTrung Quốc trong sự kiện ngày 26/5. Tờ The Nation của Thái Lan cho rằng các nướcASEAN và Trung Quốc "đã mệt mỏi vì không đạt được tiến triển cũng như một cơ chếphát triển chung, sau 15 năm ngoại giao lặng lẽ và kiên nhẫn trong vấn đề tranhchấp trên Biển Đông".

Tờ Daily Inquirer của Philippinesthì cho biết giới chức quốc phòng nước này đang họp bàn cách tăng cường lựclượng quân sự trước những hành động mới đây của Trung Quốc trên Biển Đông. Bộtrưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin nói, ông muốn ASEAN có sự tham gianhiều hơn nữa trong giải quyết tranh chấp trên Biển Đông.

Một tờ báo khác của Philippineslà Philstar hôm 30/5 còn dẫn tuyên bố của Thượng nghị sĩ nước này là MiriamDefensor-Santiago cho rằng Trung Quốc đang cố chèn ép Philippines và các nướckhác ở khu vực Đông Nam Á nhằm kiểm soát nguồn tài nguyên khổng lồ ở Biển Đông.

Bangkok Post của Thái Lan thìnhận định "những cơn gió mới lại đang quét qua chính trị Biển Đông sau một thờigian yên tĩnh. Theo đó cần có sự hợp tác xuyên biên giới, và cả may mắn nữa, đểtránh xảy ra xung đột.

Theo Đình Nguyễn
Vnexpress