Dấu hiệu "tảng băng trôi"

Tuần trước Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đăng ký bán 5triệu cổ phiếu Eximbank theo phương thức thỏa thuận hoặc khớp lệnhđể tái cơ cấu danh mục đầu tư. Vietcombank đang sở hữu hơn 77 triệucổ phiếu Eximbank, nên con số 5 triệu cổ phiếu chỉ là phần nhỏ.

Tuy nhiên, động thái thoạt nhìn chẳng có gì đáng chú ý ấy lại làdấu hiệu phần nổi của một tảng băng đang trôi trên thị trường tàichính.

Vietcombank bán cổ phần ngân hàng khác

Vietcombank vừa hoàn tất việc bán khoảng 19% cổ phiếu của Ngân hàngTMCP Gia Định. Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Phước Thanh, Tổng giámđốc Vietcombank xác nhận: “Chúng tôi chuyển nhượng để giảm tỷ lệ sởhữu một ngân hàng khác xuống 11% theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).Giá chuyển nhượng là theo giá thị trường”.

Vietcombank và quỹ đầu tư của Vietcombank mua 30% cổ phiếu Ngân hàngGia Định hơn 3 năm trước với thị giá lúc bấy giờ ước 30.000 đồng/cổphiếu. Sau nhiều lần phát hành cổ phiếu thưởng tăng vốn, trả cổ tức,giá vốn đầu tư của Vietcombank tụt xuống còn bằng một nửa giá mua.Bây giờ chuyển nhượng, Vietcombank vẫn có lời.

Với cổ phiếu Eximbank, Vietcombank đầu tư với giá bằng mệnh giá(10.000 đồng/cổ phiếu). Năm 2000, khi Eximbank gặp khó khăn, Vietcombank đãđược chỉ định góp vốn vào Eximbank, đồng thời cử người sang lãnh đạongân hàng này.

Thời gian đó Vietcombank cũng được chỉ định góp vốn vào những ngânhàng khác với tư cách là cổ đông nhà nước như Ngân hàng Quân đội, Ngânhàng Phương Đông, Ngân hàng Sài Gòn Công thương.

Sau Ngân hàng Gia Định, Vietcombank sẽ chuyển nhượng để giảm tỷ lệ sởhữu ở một số ngân hàng. Sự chuyển nhượng sẽ mang lại lợi nhuận đángkể cho Vietcombank vì giá vốn đầu tư bằng mệnh giá, song quan trọng làtìm đối tác mua như thế nào. Hơn nữa, xác định giá bán vô cùng phứctạp. Giá cổ phiếu ngân hàng trên thị trường OTC hiện đang thấp, cóloại thấp hơn giá trị sổ sách.

Liệu Vietcombank có thể căn cứ vào giá đó để mua bán? Còn nếukhông thì căn cứ vào đâu? Thí dụ cổ phiếu của Ngân hàng Sài Gòn Côngthương đang được chuyển nhượng trên thị trường với giá 10.000 đồng/cổphiếu, nhưng giá trị sổ sách gấp 4-5 lần mệnh giá do ngân hàng này sởhữu nhiều tài sản đất đai, nhà cửa ở TPHCM cũng như các tỉnh.

Thị trường tài chính sẽ phản ứng ra sao trước hiện tượng “tảng băng trôi” này mà trên đó những động thái của Vietcombank đang nổi rõ hơn cả?

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán từ đầu năm đến nay không tăngtrưởng, cổ phiếu ngân hàng vẫn chưa ngừng giảm giá, nhà đầu tư nàosẽ đứng ra mua lại cổ phiếu của những đơn vị do Vietcombank bán? Ngườimua sẽ phải tính chuyện đầu tư dài hạn, ít cũng 3-5 năm, và góp sứcvào việc quản trị ngân hàng. Với những khó khăn trước mắt như thế,người mua cần được ưu đãi. Vietcombank có đủ ưu đãi dành cho họ?

Không chỉ đơn giản là từ 8% lên 9%

Vì sao Vietcombank bán cổ phiếu các ngân hàng khác ở thời điểmhiện tại?

Ngày 20/5/2010, Phó thống đốc thường trực NHNN Trần Minh Tuấn ký banhành Thông tư 13/2010/TT-NHNN quy định các tỷ lệ đảm bảo an toàn tronghoạt động của tổ chức tín dụng.

Theo đó, thay đổi lớn nhất là từ 1/10/2010 tỷ lệ an toàn vốn tốithiểu của các ngân hàng được nâng từ 8% lên 9%. Giới ngân hàng “tặclưỡi”: không có vấn đề gì, tăng thêm 1% là chuyện có thể giải quyếtđược. Hơn nữa, với các ngân hàng cổ phần lớn, tỷ lệ an toàn vốn đangtrên 10%.

Nhưng Vietcombank không thể “thở phào nhẹ nhõm” như thế. Tỷ lệ antoàn vốn của ngân hàng này chưa đạt 8% mặc dù đã nhiều lần đượcphép tăng vốn từ lợi nhuận để lại và bổ sung vốn bằng trái phiếu từnguồn ngân sách trước khi tiến hành cổ phần hóa. Việc phát hành tăngvốn điều lệ thêm 9,8% cách đây vài tháng chính là để Vietcombank nângtỷ lệ an toàn vốn.

Chìa khóa của vấn đề là ở cách tính tỷ lệ 9% kia. Theo Thông tư13, tỷ lệ an toàn vốn được xác định bằng vốn tự có trên tổng tàisản có rủi ro. Những thành phần cấu thành nên tổng tài sản có rủiro được tính theo quy định mới nhằm tránh rủi ro tối đa cho các ngânhàng. Còn trong vốn tự có phải trừ ra nhiều khoản. Nói ngắn gọn làtử số được bóc tách để giảm đi, còn mẫu số thì tăng lên.

Cụ thể, điều 5 khoản 2.2 quy định các khoản phải trừ khỏi vốn cấp1 (vốn tự có là tổng vốn cấp 1 và vốn cấp 2) gồm: “Các khoản gópvốn, mua cổ phần của các tổ chức tín dụng khác; các khoản góp vốnmua cổ phần của công ty con; các khoản góp vốn mua cổ phần của mộtdoanh nghiệp, một quỹ đầu tư, một dự án đầu tư vượt mức 10%”.

Tổng số tiền Vietcombank đầu tư vào các ngân hàng khác hiện lên tớihàng ngàn tỉ đồng (chỉ riêng ở Eximbank là 771 tỉ đồng), chưa kể vốngóp vào công ty con, dự án. Tất cả những khoản này từ đầu tháng 10tới phải trừ ra khỏi vốn tự có. Việc này sẽ làm vốn tự có củaVietcombank tụt giảm mạnh. Cho nên Vietcombank không còn cách nào kháclà phải bán bớt đi và hạch toán các khoản thu về vào vốn tự có.

Không chỉ Vietcombank, nhiều ngân hàng khác cũng đang ráo riết ràsoát lại vốn tự có và các khoản phải loại trừ ra. Điều 5 của Thôngtư 13 dài tới 5 trang, quy định chi tiết từng khoản phải loại trừ.

Khoản 2.1d của điều 5 thậm chí còn quy định rõ tới mức tiền mua cổphiếu quỹ của ngân hàng lấy từ nguồn thặng dư vốn cổ phần cũng phảiloại trừ khỏi vốn cấp 1. Việc loại trừ sẽ làm cho vốn tự có củamột số ngân hàng giảm xuống và tỷ lệ an toàn vốn cũng giảm theo. Đểđảm bảo tỷ lệ 9%, các ngân hàng chưa đạt mức này, sẽ phải hoặc tiếptục tăng vốn hoặc giảm dư nợ cho vay và những khoản khác.

Suy cho cùng, cái đích của Thông tư 13 là sự “lập lại trật tự”trong hệ số an toàn vốn, giúp các ngân hàng có một tỷ lệ an toànvốn đích thực. Từ đây, NHNN có thể sử dụng tỷ lệ này và tỷ lệ khảnăng chi trả để kiểm soát cơ cấu dư nợ, tốc độ tăng trưởng tín dụngcủa từng ngân hàng.

Thông tư 13 yêu cầu các ngân hàng “xây dựng bảng theo dõi, quản lýkỳ hạn thanh toán của tài sản có và kỳ hạn phải trả của tài khoảnnợ của từng ngày” (điều 13, khoản 1).

Còn hơn 2 tháng để các ngân hàng tính toán, điều chỉnh tỷ lệ antoàn vốn của mình theo quy định mới. Thời gian còn lại không dài đểxử lý những khoản góp vốn, đầu tư. Việc xử lý là cần thiết. Thịtrường tài chính sẽ phản ứng ra sao trước hiện tượng “tảng băng trôi”này mà trên đó những động thái của Vietcombank đang nổi rõ hơn cả?

Theo Hải Lý
TBKTSG

TIN LIÊN QUAN