Nghệ sĩ Như Quỳnh - Gừng càng già càng thơm

Gương mặt trái xoan hiền lànhvà giọng nói Hà Nội chuẩn mực, thanh nhã. Đó là những ấn tượng đẹp, dễ chịu khitiếp xúc với nghệ sĩ nhân dân Như Quỳnh.

Cũng từ chuẩn mực ấy và những nỗlực không ngừng để sống hết mình với nghề, Như Quỳnh đã có những vai diễn để đờivề hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong điện ảnh Việt. Nhắc tới Như Quỳnh, đạodiễn Việt Kiều Trần Anh Hùng nói: “Chị rất Việt Nam “.

Nếu hôn nhân của giới nghệ sĩthường khiến người ta nghi ngại về sự an toàn thì Hữu Bảo, một nhiếp ảnh Hàthành – Như Quỳnh lại bên nhau yên ả và bền bỉ. Họ cùng vượt qua gian truâncũng như hạnh phúc với một phong thái sống thư thả, khiêm nhường, đồng thờikhông kém phần tinh tế được thụ hưởng từ nề nếp gia phong hai gia đình HàNội gốc.

Tổ ấm của Như Quỳnh nằm trong mộtphần nhà 48 Hàng Đào. Nếu không bận đóng phim, Như Quỳnh chỉ ở nhà, chăm chútbữa cơm cho chồng con, thư giãn bằng việc đọc sách và xem phim một mình. NhưQuỳnh có hai cô con gái, cả hai cô gái trẻ đều được bố mẹ tập cho một nếp sốngthuần khiết. Mẹ giản dị không xâu hoa tai nên các con cũng không xâu, không sơnmóng tay, càng không săm trổ. Là người của công chúng, nhưng chị ưa cách sốngkín đáo, khiêm nhường của những người phụ nữ Hà Nội cũ. Có người nói, nhan sắccủa Như Quỳnh ám ảnh, bởi ẩn phía sau là chiều sâu văn hóa của tâm hồn Hà Nội. 

Không chê vai nhưng thà khôngxuất hiện… 

Trở lại với phim truyền hình vớivai diễn bà mẹ chồng khó tính trong bộ phim Blog nàng dâu, đã chiếu trên VTV3,diễn viên Như Quỳnh trở thành một diễn viên khó thay thế bởi nhìn chị đã thấy sựtinh tế của người Hà thành. Khi nhiều nghệ sĩ bằng tuổi chị đã thôi không cònxuất hiện, thì nghệ sĩ Như Quỳnh vẫn  cần mẫn trau chuốt cho từng nhân vật củamình.

Bởi chị chưa bao giờ nhận mình làngôi sao. Chị là một nghệ sĩ đã sống một cuộc sống thanh nhã. Trên đường đời,chị hạnh phúc với chồng và hai con gái trong ngôi nhà nề nếp. Trên con đườngnghệ thuật, chị vẫn luôn xác định mình là kẻ tu hành chưa dừng chân vì vẫn cònnhiều đam mê, khai thác khám phá.

Nếu như rất nhiều người nghệsĩ trẻ tự cho mình quyền được lựa vai chính, chê vai phụ thì một người nghệsĩ nhân dân như Như Quỳnh lại hoàn toàn không có khái niệm đó. Với chị,không nên phân định những vai diễn trong phim là vai chính hay phụ. Mà đơngiản chúng luôn có vai trò nhất định, có khi một vai phụ nhưng có cá tínhriêng cũng khiến chị rất vui khi đón nhận.

Nghĩ như thế nên chị sẵn sàngnhận những vai dù rất nhỏ nhưng được phác họa rõ nét về tính cách cũng như hànhđộng. Tuy vậy, chị không ngại thẳng thắn: Có những kịch bản và nhân vật hay,nhưng khi làm thành phim, nhiều đạo diễn không đủ sức “làm cho tới”, hoặc khôngbảo vệ được nguyên vẹn bộ phim khi ra rạp thì không còn hay nữa. Chị từng có mộtvai diễn như vậy và nuối tiếc mãi. 

Nhắc tới đây, tôi lại nhớ tới vaibà mẹ trong phim Những cô gái chân dài của đạo diễn Vũ Ngọc Đãng. Cũng là mộtlần xuất hiện, cũng là vai phụ nhưng Như Quỳnh lại quá mờ nhạt so với vai ngườichị của diễn viên Mai Hoa. Không ít khán giả biết đến Như Quỳnh đều ngạc nhiênvì sao Như Quỳnh lại đóng vai ít đất diễn đến vậy. 

Trả lời thắc mắc này, Như Quỳnhcho biết, trong kịch bản đây là vai diễn nhỏ nhưng có cá tính rõ ràng. Từ nhânvật này có hẳn một câu chuyện riêng về thế giới những người đẹp. Tuy nhiên chịsốc khi bộ phim ra rạp, phân đoạn do nhân vật này “kể chuyện” bị cắt đi nhiềunhất. Khi nghe đạo diễn nói rằng, anh đã hơn một lần phải khóc vì muốn giữnguyên vẹn nhưng không được (!) thì chị chỉ tiếc cho bộ phim và tiếc cả một lầnxuất hiện của mình. “Nếu đã cắt thì cắt hết đi, đừng để lại gì cả, chứ để lạimột nhân vật chẳng ra làm sao thì tôi không muốn!”

NSND Như Quỳnh là vậy, chịtrách nhiệm và chăm chút cho mỗi lần xuất hiện trên phim. Chị quyết liệt đếnmức thà không xuất hiện chứ không muốn để lại những vai diễn nhàn nhạt, xuấthiện cho có. Xuất hiện nhiều kiểu vai, không chê vai chính – vai phụ, ngườiyêu thì nói: “chị hết mình”, người không yêu thì bảo “ham”. Nhưng Như Quỳnhthì vẫn rất nhẹ nhàng dãi bày: “Thật ra tôi nhát lắm! Đi đóng phim đãlâu, nhưng mãi đến mười năm trở lại đây mới thấy đủ tự tin để lột xác chomọi dạng vai, cho cả những vai xa lạ với tính cách của mình nhất”.

Và chị không gồng mình trướcnhững bước đi khắc nghiệt của thời gian bên đời nghệ sĩ: “Không cần tự đẩymình thì một cách tự nhiên, tôi cũng sắp trở thành diễn viên của quá khứ. Mà cóthể tôi đã bước một chân vào quá khứ rồi đấy! Nhưng với nghề diễn, mình đã làmnhiều, đi nhiều và kinh nghiệm học hỏi cũng nhiều nhưng dù muộn thế nào cũngmuốn cố gắng cho những thử thách mới. Tự tôi còn muốn đòi hỏi ở khả năng diễnxuất của mình”. 

Lựa chọn số một vai phụ nữViệt 

Nhiều năm nay, chị còn là lựachọn số một cho vai phụ nữ Việt Nam trong những dự án phim có yếu tố nước ngoàinhư: Bé Đan (Hàn Quốc), Ngọn tháp Hà Nội (Đức), Người thừa, Đông Dương, Hai côcon gái của con ông chủ vườn thuốc Trung Hoa (Pháp)…Cuối năm 2007, Như Quỳnhgiành giải thưởng Diễn viên nước ngoài xuất sắc Hàn Quốc do Đài truyền hình SBStrao tặng với vai  bà mẹ trong bộ phim 64 tập Cô dâu Vàng (Hãng phim truyện vàSBS hợp tác sản xuất).

Thuần Việt hơn, khán giả còn códịp xem chị diễn xuất trong các phim như: Xích lô, Mùa hè chiều thẳng đứng (đạodiễn Việt kiều Trần Anh Hùng), Chuyện của Pao (đạo diễn Ngô Quang Hải), Sài GònNhật thực (đạo diễn Việt kiều Othello Khánh).

Hàng chục năm trước đó, từ 1974,ở tuổi hai mươi, Như Quỳnh đã làm rung động bao thế hệ người yêu điện ảnh ViệtNam với vai cô Nết trong phim “Đến hẹn lại lên”. Vai diễn này đưa lại giải Diễnviên xuất sắc nhất trong Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ ba, đồng thời ghi mộtdấu ấn khó phai trong sự nghiệp của chị, cũng như trong nền điện ảnh Việt Nam. 

Ở những bộ phim có yếu tốnước ngoài, các đạo diễn đều luôn dành cho chị những vai phụ nữ Việt. Khôngđóng khung trong một kiểu nhân vật, Như Quỳnh đóng tròn vai, với rất nhiềucá tính khác nhau. Nếu phim Mùa hè chiều thẳng đứng (đạo diễn Trần AnhHùng), chị vào vai một phụ nữ thành thị ngoại tỉnh thì trong phim Xích lô(cũng của đạo diễn Hùng) lại là vai một người đàn bà cầm băng đản đâm thuê,chém mướn, có một tình yêu đầy bạo lực. Cả hai nhân vật này đều trái ngượcvới dạng vai phụ nữ đoan trang mà chị nhiều lần thể hiện.  

Trong khi đó, vai người mẹ miềnnúi trong Chuyện của Pao thì chị lại thành công với hình ảnh người phụ nữ vùngcao đầy cam chịu nhưng cũng đầy khát khao tình yêu. 

Bằng một phong thái rất riêng, dùrất nhẹ nhàng, chị vẫn luôn nổi bật giữa những bộ cánh hiện đại, khuôn mặt củachị vẫn là một điểm nhấn khó quên giữa các khuôn mặt trang điểm cầu kỳ, đó cũnglà điều hấp dẫn các đạo diễn nước ngoài. Ngoài vẻ bề ngoài, đó còn là sự nỗ lựctrong công việc mà các đạo diễn thường tìm thấy ở chị. 

“Thường những đạo diễn nướcngoài khi tới Việt Nam làm phim, họ từng hỏi kinh nghiệm của những người đã làmphim trước, và những đạo diễn đó thường giới thiệu tôi. Sự ưu ái đó không phảitự nhiên mà có, khi nhận một vai diễn, tôi dồn hết cả sức lực thời gian cho vaidiễn. Ngoài cảm xúc nghệ thuật, tôi còn nghiên cứu kịch bản, phân tích tâm lýnhân vật và đặt mình trong bối cảnh ấy. Và trong vai trò là một diễn viên, tôithường suy nghĩ từng chi tiết để chuyển tải ý đồ nghệ thuật thông qua nhân vậttrong phim bằng cả chủ quan và chính kiến của mình để thuyết phục những đạo diễnđó” – Như Quỳnh chia sẻ  

Còn nhiều điều muốn nói 

Diễn viên cần có một kho tàngvề vốn sống , chị nuôi dưỡng cảm xúc của mình và thu nhận tính cách nhân vậtbằng cách nào để khi hóa thân vào nhiều dạng vai, người ta vẫn thấy ở chị ở sựchân thật chứ không phải gồng mình để diễn? 

Ngày xưa, làm phim thời chiếnvô cùng vất vả, nhất là đối với một cô gái Hà Nội chân yếu tay mềm như tôi,nhưng tình yêu nghề, lại thêm sự hăm hở, nhiệt tình lần đầu được đóng phimđã cho tôi sức mạnh để vượt qua mọi thử thách.

Có những thời gian sơ tán về nôngthôn, tôi làm quen dần với việc đồng áng, rồi cũng trèo đèo lội suối, ngủ đêmgiữa rừng già với vô vàn muỗi, vắt rồi chui vào hang chăm sóc thương binh, họccách cứu thương và quan trọng nhất là nắm bắt tâm lý anh em bộ đội để làm saovào vai cho ngọt.

Khi nhận được vai Nết trong “Đếnhẹn lại lên” tôi đã rất lo lắng. Đây là một vai diễn tâm lý khá nặng ký, nhất làvới một diễn viên mới ở tuổi 20, khi nhân vật Nết là một cuộc đời đầy sóng giócủa cô gái làng quê quan họ với mối tình trắc trở, khổ đau. Tôi đã đến nhờ cậyGiáo sư Hoàng Như Mai để được ông giảng giải cho về thân phận các cô gái nôngthôn vùng Kinh Bắc những năm 1930 – 1945 ra sao, đám cưới chạy tang là thế nàođể có thể đảm nhận tốt nhất vai diễn của mình. 

Kinh nghiệm mà chị muốn nhắnnhủ với những thế hệ diễn viên đàn em là gì?

Theo tôi, diễn viên cần trau dồicho mình một vốn sống thật phong phú. Tôi là người chịu khó quan sát cá tính conngười và thường lưu lại những khoảnh khắc dáng nhớ nào đó. Tôi nghĩ phải nạp vàomình rất nhiều màu sắc, như những ngăn kéo ký ức, để khi cần thể hiện nhân vậtnào, mình có thể sử dụng được ngay. Đó cũng là cách học hỏi từ thực tế cuộc sốngmà không phải diễn vên nào cũng chịu khó làm được.

Làm một phim về miền núi mà trênđường đi quay, nhìn thấy những triền đồi rực nắng, những vách núi xanh ngắt sừngsững, những thung lũng bình yên trong tiếng mõ trâu mà không thấy đẹp, chỉ mảibuôn điện thoại với đánh bài tá lả thì làm sao lên đến trường quay nhập vai chođược. Không nuôi dưỡng những rung động be bé ấy trong tâm hồn mình, thường xuyêntưới tắm nó, chăm sóc nó thì chắc chắn không thể là một nghệ sĩ chuyên nghiệp”. 

Ngoài cách học hỏi từ đời sốngthực, tôi cũng thường xuyên xem phim nước ngoài, để học hỏi. Đọc sách cũng làcách nuôi dưỡng tâm hồn, tôi hay chú ý đến việc phát triển tình tiết, diễn biếntâm lý của nhân vật trong truyện, trong bối cảnh đó. 

Chị là người không kén vaidiễn nhưng hầu như không xuất hiện trên phim truyền hình, điều này có vẻ …hơi mâu thuẫn? 

Phim truyền hình giờ đây làm quánhanh, chạy quá gấp, và phim sau đè phim trước, khán giả chưa kịp nhớ đã quênmất nhân vật của mình nói gì, sống sao. Phim truyền hình cũng làm cho nghệ sĩ dễchai lì và nhạt duyên với màn ảnh lớn.

Tôi đã làm nghề hơn 30 năm, dùtham gia phim nào nếu có thời gian tôi cũng nán lại trường quay để xem bạn diễncủa mình, xem không khí trường quay, xem cách làm của đạo diễn để nắm bắt đượcphong cách riêng của họ.

Các bạn trẻ bây giờ dường như chỉmong được xuất hiện trên màn hình mà quên mất mối quan hệ với bạn diễn, đạodiễn…Họ không biết cách làm việc chuyên nghiệp để phục vụ cho chính vai diễn củamình trên phim. Và hơn cả, dường như họ không có đam mê 

Hiện nay có một thực trạng là95% khán giả đến rạp cũng là giới trẻ. Họ không muốn xem những suy nghĩ và hànhđộng khác với lứa tuổi của mình ! 

Cũng chính vì thế mà từ lâu, cácnhà biên kịch VIệt Nam hầu như không có kịch bản nào dành cho lứa tuổi 40 -50,lứa tuổi chín chắn và thành đạt. Thực sự mà nói, phải ở vào tuổi đó đời sống nộitâm của người phụ nữ mới có nhiều màu sắc. Những gương mặt trẻ đẹp đúng là rấtcần cho màn ảnh.

Nhưng tôi vẫn muốn nhắc đến khảnăng diễn xuất, sự nỗ lực cố gắng trong mỗi vai diễn và sự nghiêm túc trong làmnghề của các bạn trẻ. Tôi thấy điều đó vẫn thiếu. Tôi không tin chỉ có nhân vậttrẻ mới thu hút khán giả , những nhân vật cá tính, gai góc, hoặc đơn giản,  lãngmạn dành cho người già cũng sẽ hấp dẫn nếu như đạo diễn có khả năng xây đắp chonhân vật ấy hay. 

Nếu có một kịch bản cho cuộcsống của lứa tuổi mình, chị sẽ mong ước thể hiện nhân vật thế nào? 

Tôi rất muốn, thậm chí ước aođóng một vai những người đàn bà thành đạt trong xã hội nhưng có đời sống nội tâmdữ dội, lạnh lùng song đời sống nội tâm phức tạp, nhưng tận sâu tâm hồn là sựyêu thương, là khát khao sống, khát khao tình yêu mãnh liệt. 

Chị từng được một đạo diễn vínhư một vị gừng, càng già càng thơm đậm và thơm lâu. Không ảo tưởng và biết giữlại cho mình những điều quý giá và sâu kín nhất, chị vẫn đang chinh phục khángiả của mình. Giờ đây, với chị hạnh phúc là gì? 

Ở lứa tuổi này, tôi vẫn còn đượcnhiều đạo diễn ưu ái, được làm việc, đó là một niềm hạnh phúc. Tôi ý thức đượcđiều đó và cố gắng để chờ đợi những vai diễn càng ngày càng chuyên nghiệp hơntrong tương lai. 

Cảm ơn về những tâm sự chânthành của chị! Chúc chị thành công.

Theo Mốt và Cuộc Sống

TIN LIÊN QUAN