Ô nhiễm nơi “thủ phủ” dược liệu

Dược liệu đi xa, về gần

Đã từ bao năm nay, nghề trồng vàsơ chế dược liệu đã có ở Thiết Trụ, những người già cả nhất làng giờ cũng chỉ cóthể nhớ, từ ngày còn bé đã thấy nơi đây, nhà nhà trồng cây dược liệu, ngườingười làm nghề thu gom, sơ chế dược liệu. Thuốc Bắc, thuốc Nam ngày càng chiếmlĩnh được thị trường, nên nhu cầu về nguyên liệu cũng tăng cao, nghề trồng, sơchế dược liệu ở Thiết Trụ có đất phát triển. Bởi vậy, theo ông Phạm Duy Hiển -Chủ tịch UBND xã Bình Minh, 3 năm trở lại đây, nghề sơ chế, chế biến dược liệu ởThiết Trụ phát triển mạnh mẽ cả về quy mô số hộ tham gia và lượng dược liệu cungcấp ra thị trường.

Dược liệu được phơi như ngô, sắn

Từ những năm 1980 của thế kỷtrước, khi thấy đất nông nghiệp trên địa bàn xã quá chật hẹp (bình quân 1 ngườichưa được 1 sào Bắc bộ), người dân Thiết Trụ đã biết tìm đến các cánh đồng củalàng bên, xã dưới, dần dà, ra cả các tỉnh lân cận như Hà Nam, Thái Bình, HảiDương... để thuê đất trồng cây dược liệu. Ông Hiển kể, ở hầu hết các tỉnh đồngbằng Bắc bộ, vùng nào có trồng cây dược liệu là ở đó có sự hiện diện người dâncủa xã Bình Minh. Theo số liệu của UBND xã Bình Minh, thôn Thiết Trụ hiện cókhoảng 200 hộ dân đi thuê đất ở các nơi để trồng cây dược liệu. Tính đến nay, sốvị dược liệu có nguồn gốc từ Thiết Trụ đã lên tới trên 40 vị. Tuy nhiên, vài nămtrở lại đây, người dân đã tập trung vào khoảng 15 vị thuốc có hiệu quả kinh tế,được tiêu thụ mạnh trên thị trường như Bản Hạ, Bạch Chỉ, Ngưu Tất…

Ông Hiển cho biết, các vị thuốcxuất xứ từ làng Thiết Trụ, xã Bình Minh có mặt trên khắp các hiệu thuốc Nam,thuốc Bắc, từ phố Lãn Ông, xã Ninh Hiệp (Hà Nội), đến các tỉnh, thành miền Nam.Thôn Thiết Trụ có khoảng 900 hộ dân thì gần như 100% số hộ đều tham gia trồng,sơ chế, chế biến dược liệu. Trong đó, có khoảng 80-100 hộ tham gia thu gom, chếbiến rồi xuất đi các nơi. Nghề làm dược liệu, theo ông Hiển mang lại cho ngườidân nơi đây mức thu nhập khá cao.

Còn nhiều trăn trở

Đổi đời, phất lên nhờ nghề sơchế, chế biến dược liệu ngày càng phát đạt, thì cũng là lúc, người dân Thiết Trụcảm nhận rõ rệt ô nhiễm môi trường từ chính nghề của mình. Đến Thiết Trụ, đặtchân tới đầu làng đã gặp ngay một mùi hăng hăng sộc thẳng vào mũi. Lần đầu khôngquen, tiếp xúc một khoảng thời gian ngắn có thể thấy chóng mặt, cảm giác nặngđầu, nôn nao. Đó chính là triệu chứng do các vị thuốc có chứa lưu huỳnh hay đượcgọi là diêm sinh gây ra.

Chế biến dược liệu dưới đất, cạnh những bao phân gà bón ruộng

Theo đó, trong chuỗi sơ chế, chếbiến các vị dược liệu, đặc biệt là những dược liệu loại củ bắt buộc phải quacông đoạn hấp diêm sinh để chống mốc, chống thối. Bởi vậy, khi đưa ra khỏi lòhấp, diêm sinh tản đi khắp các ngõ ngách. Ông Nguyễn Văn Quất, thôn Thiết Trụ,một trong những hộ sản xuất dược liệu lớn nhất nhì thôn Thiết Trụ cho biết,khoảng chừng nửa tháng nữa, Thiết Trụ mới chính thức vào mùa vụ, thu gom, sơ chếvà chế biến các vị dược liệu. Lúc đó, nhà nhà cùng tham gia vào sơ chế, chếbiến, ô tô chở nguyên liệu về rồi lại “ăn” hàng đi tiêu thụ nườm nượp, đỗ dàitrên triền đê.

Khắp cácbãi đất trống trong làng, ngoài đồng, trên triền đê… đềuđược tận dụng để làm chỗ phơi dược liệu. Ông Nguyễn VănKiên - Trưởng thôn Thiết Trụ tâm sự, đây là nghề gắn vớinghiệp cha ông để lại từ xa xưa, hơn nữa, lợi nhuận cũngcao hơn sản xuất nông nghiệp. Bởi vậy, dù biết việc tiếpxúc trực tiếp với diêm sinh hàng ngày gây hại đến sứckhỏe, song, cũng chưa có giải pháp nào khắc phục. Theoông Kiên, nếu trong quá trình hấp bị hở thì diêm sinh ròrỉ ra ngoài không khí khá nặng, ngay cả người dân bảnđịa dù đã quen nhưng cũng bị hắt hơi, sổ mũi…

Thêm vào đó, ông Kiên cũng lolắng trước việc nước rửa các loại dược liệu sau công đoạn hấp diêm sinh có chứacác chất gây hại, nhưng lại được thải ra môi trường, gây ô nhiễm nguồn nước. Đặcbiệt, vào cao điểm của mùa vụ, từ tháng 8 đến tháng 12 âm lịch hàng năm, hàng vềdồn dập, nhà nhà ủ dược liệu ngay ngoài đường hoặc ngoài cánh đồng. Ông Hiểncũng nhìn nhận, việc chế biến, sơ chế dược liệu tại đây không thể tránh khỏi gâyô nhiễm môi trường, nhất là vào những tháng cao điểm sản xuất. Tuy nhiên, xãcũng chưa tổ chức thu gom rác tập trung, hay có biện pháp nào để cải thiện tìnhhình ô nhiễm trên các ao, hồ quanh làng.

Thêm vào đó, các công đoạn sơ chếdược liệu tại Thiết Trụ rất thiếu vệ sinh. Hầu hết mọi công đoạn đều được thựchiện ngay dưới đất, với cát, rác rưởi trộn lẫn. Khi được hỏi về khả năng đảm bảovệ sinh, hầu hết người dân Thiết Trụ đều thanh minh rằng, đây mới là công đoạnsơ chế. Sau khi xuất cho các đại lý, họ còn qua nhiều công đoạn sao tẩm, chếbiến khác nên công đoạn sơ chế dù có bẩn cũng không bị ảnh hưởng đến chất lượng,cũng như vệ sinh sản phẩm? Có lẽ, cùng chính vì suy nghĩ vậy, nên ngay cạnh khuvực sơ chế, chế biến  dược liệu là các bao tải phân gà để bón ruộng!

Theo Ngân Tuyền
 ANTĐ

TIN LIÊN QUAN