Tử tù và các câu chuyện trong buồng biệt giam

Đã có nhiều nhà báo viết vềcuộc sống của những tử tù, nhưng tôi vẫn muốn tìm hiểu nhiều hơn về thế giớicủa những con người đặc biệt ấy, nhưng trong khuôn khổ bài viết này, tôi sẽkể về cuộc sống của họ, ở cái thời khắc năm cũ qua đi và năm mới đã đến. Vàchợt nhận ra, bất cứ là ai, dù có gây ra tội ác như thế nào thì Tết đối vớihọ vẫn là khoảnh khắc ngậm ngùi nhất, dễ rơi nước mắt nhất. Khoảnh khắc ấycũng là lúc phần người trong họ trỗi dậy mãnh liệt nhất, để mơ về một mái ấmgia đình, có tiếng mẹ, tiếng cha, tiếng cười con trẻ, dù biết là đã muộn…

Những âm thanh đặc biệt

Tử tù Lê Trung Sơn

"Ngh…ĩ…a… ơ…i, e…m… c… ó… kh…á… ch". "V…â…ng, e…m… b…iế…t… r…ồ…i". "A…i… đ…ế…n… th…ă…m…e…m…đ…ấ…y?". "E…m… kh…ô… ng…b…i…ế…t". Những tiếng thưa đi, đáp lại cứ ề à, rề rà kéo dài nhưvọng lên từ âm ty - một thứ âm thanh não nùng, buồn thê thảm ở hai dãy buồngdành cho tử tù trong Trại tạm giam số 1 Công an Hà Nội. Không ai được phépvào khu vực ấy ngoài những cán bộ trại giam có trách nhiệm, chúng tôi cũngchỉ được đứng từ xa mục sở thị, nhưng hình như là nhờ không gian rộng và rấtnhiều gió đã đưa giúp những lời nói chuyện của chúng tôi tới các tử tù đangbị giam giữ.

Bùi Tiến Hòa - một tử tù đượcân giảm từ tử hình xuống chung thân, từng bị giam giữ ở Trại tạm giam số 1,hiện đang trả án ở Trại giam Nam Hà, có lần đã kể với tôi: "Ở buồng biệtgiam, thằng nào tai cũng thính chị ạ. Có khi còn thính hơn cả… chó becgie",vì lẽ gì thì có thể hiểu được. Khi người ta bị hạn chế tầm nhìn, dường nhưcác giác quan khác phát huy tác dụng, ví như người mù thì thính giác thườngnhạy cảm hơn người bình thường.

Sau này, được nói chuyện vớiNghĩa bằng điện thoại qua một vách kính, tôi có hỏi Nghĩa: "Tại sao trong đómọi người lại nói chuyện với nhau bằng âm điệu kéo dài như vậy?", Nghĩa bảorằng, phải nói như vậy mới nghe và hiểu được. Thế nên, người ở buồng ngoàicùng cũng có thể nói chuyện được với người ở buồng tít tận bên trong, và đócó thể coi là một trong những "đặc sản" của tử tù. Có buồng một người, cóbuồng hai người, ấy vậy rồi mà cũng chí chóe, cãi lộn nhau suốt ngày. Hỏithì họ gãi đầu gãi tai: "Bọn em mâu thuẫn vì những sinh hoạt thường ngày chứchả có gì to tát". Còn bao nhiêu cái Tết như này nữa, đó là câu trả lời củasố phận, nhưng có một điều tôi biết chắc chắn, những tử tù thời điểm Tết đếnXuân về này thường sống trong tâm trạng nuối tiếc, buồn bã và day dứt nhất.ở căng-tin trại có hết, từ bánh chưng, giò, thịt lợn đến bánh kẹo, dưa hành…

Điều mà những tử tù thèm khátnhất, mong muốn nhất, dù là những mong muốn ít khi trở thành hiện thực, đólà sự sum họp với người thân trong mấy ngày Tết tại ngôi nhà thân thương củamình. Đêm 30, sáng mùng một, ngoài những lời chúc Tết của cán bộ trại giamthì chỉ còn những lời chúc của các… tử tù với nhau. Cán bộ quản giáo kểrằng, đêm 30, đêm đáng nhớ nhất trong năm, nhiều tử tù vốn ngày thường lànhững cỗ đá, cả ngày lầm lì không nói một câu, bỗng nhiên khóc rống lên. Vìquay quắt nhớ mẹ già, nhớ vợ dại con thơ. Có tử tù khi cán bộ quản giáo vàobuồng động viên an ủi, đã vật vã khóc, dỗ thế nào cũng không chịu nín. Có kẻngồi cả đêm ăn cho bằng hết bánh trái ngày Tết, hỏi thì gã trả lời: Ăn choquen đi, sau này biết đâu vợ nó không cúng cho xôi gà mà chỉ cho ăn chuối…

Và những cuộc trò chuyệntrong buồng biệt giam

Nhiều lúc, tôi tò mò tự hỏi,không biết, những câu chuyện của các tử tù khi họ nói với nhau sẽ như thếnào. Chuyện của tương lai hay chuyện của quá khứ? Quá khứ với nhiều kẻ gianghồ, dường như là một chiến tích để "nổ" với bạn tù cùng cảnh ngộ, nhưng vớinhiều người, đôi khi là những ám ảnh day dứt muốn quên đi. Còn tương lai ư?Sẽ là một sớm ban mai nào đó bị gọi dậy bất thình lình không báo trước, vậycó lẽ câu chuyện chỉ còn ở thì hiện tại. Dường như đã ở buồng biệt giam, kẻnào cũng biết học cách nói chuyện (có thể là nói một mình để quên đi ngàydài).

3 tử tù tôi đã gặp ở Trại tạmgiam Công an tỉnh Phú Thọ: Hạ Phong Lưu, Hoàng Văn Thế, Lê Trung Sơn kểrằng, ngày nào họ cũng hỏi nhau những câu quen thuộc, quen như những bà giàbuổi sớm đi chợ chào nhau. Lưu và Sơn ở một buồng, Thế ở buồng bên kia. Ngàynào cũng vẫn là bên này hỏi trước: "Thế ơi, đêm qua mày có ngủ được không?…có ăn hết bát cơm không?... có rét không?...".

Lê Trung Sơn - kẻ đã ra taysát hại một người hàng xóm để cướp tiền, trước ngày cưới không đầy mộttháng, nói: "Bọn em bên này có hai người cũng đỡ buồn, nhiều khi không thấytiếng thằng Thế, cứ phải hỏi trước, ngộ nhỡ đêm qua nó làm sao…". Cả Lưu vàSơn đều có hoàn cảnh giống nhau, nghĩa là bị bắt trước ngày cưới không đầy 1tháng. Hai đứa đều hay chuyện, Lưu liến thoắng hỏi tôi có gia đình riêngchưa, con được mấy tuổi rồi, rồi gã kể về cô vợ đầu, về hai đứa con, cứ nhưsợ không còn lần nào được tâm sự nữa.

Còn Hoàng Văn Thế ở một mìnhbên này, thấy có người vào hỏi chuyện, hắn mừng như vớ được vàng, lời lẽ cứlắp ba lắp bắp, như sợ không nói nhanh thì sẽ không bao giờ còn có cơ hộiđược nói dài như thế nữa. Cái gã tử tù chuyên nghề ăn trộm này đã gây án khibị chủ nhà phát hiện. Câu chuyện của gã ám ảnh tôi rất lâu sau đó, bởi gãsinh ra ở nơi heo hút của một huyện miền núi tỉnh Hà Giang. Gã nói tiếng phổthông còn chưa sõi và ngô nghê kể về cái đêm hắn vô tình gây nên cái chếtcủa người chủ nhà khi hắn mò vào ăn trộm. Sau khi ở Trại Quyết Tiến ra, hắnkhông về nhà vì quả thực là hắn có nhà mà như không. Suốt thời gian hắn đitù về tội trộm cắp, chả có ai vào thăm hỏi, cho hắn một đồng quà tấm bánh,dù rằng hắn có tới 10 anh chị em. Thế như một kẻ tử tù bị gia đình lãngquên.

Ở đây cũng vậy, hắn nói nhớmẹ lắm nhưng mẹ hắn thì già quá rồi, không thể nào mà đi xe khách xuống thămcon được nữa. Hằng ngày, hắn "đánh tiếng" trò chuyện với Lưu và Sơn cho đỡbuồn, những câu hỏi, những câu trả lời ngày nào cũng giống nhau: "Ăn chưa,ngủ chưa" và những câu chuyện cũng kể đi kể lại đến cũ mèm, nhưng với Thế,đó cũng là niềm an ủi lớn lao, khi mà hắn đã bị người thân bỏ mặc nhiều nămnay. Tết - hắn được cán bộ trại giam cho quà bánh, thỉnh thoảng có cán bộlại gửi lưu ký cho hắn một vài trăm nghìn, bởi họ biết, hắn đã bị gia đìnhlãng quên lâu rồi.

Bùi Tiến Hòa - một tử tù được ân giảm từ tử hình xuống chung thân

Bùi Tiến Hòa - kẻ tử tù thoát án tửhình năm nào còn nhớ như in hồi gã bị biệt giam ở Trại tạm giam Công an HàNội. Hắn phạm tội giết người yêu - một cô sinh viên đại học, vì những mâuthuẫn tình cảm. Tết năm đó, Hòa cùng một tử tù cùng buồng ngồi "bói" xemthằng nào sẽ được sống, sau khi gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước. Nhữngđiếu thuốc được hai thằng đốt lên, mỗi thằng nhận một điếu. Khi tất cả nhữngđiếu kia đã cháy hết thì điếu mà Hòa nhận lúc đầu vẫn đứng thẳng, không rụngtàn, trong khi điếu thuốc của thằng kia đã rục xuống tơi tả. Sáng hôm sau,Hòa nói với bạn tù: "Có khi anh được sống mày ạ!". Thế mà rồi Hòa được sốngthật. Đó là một câu chuyện của số phận. Thằng kia thì không may mắn như thế,hắn bị thi hành án chỉ sau đó ít ngày.

Thời gian chờ đợi thi hành ánlà khoảng thời gian nặng nề nhất đối với bất cứ tử tù nào. Những kẻ mang ántử hình không biết làm gì cho hết ngày đành nghĩ ra các "trò chơi" đặc biệtmà chỉ những con người từng sống trong khu biệt giam mới biết. Chơi cờ mồmlà một ví dụ. Ai mới biết đánh thì vẽ quân cờ lên giấy. Nếu không thích chơivới thằng cùng buồng thì chơi với thằng… hàng xóm buồng bên cạnh. Mà nếuchán cờ thì quay sang thi hát, thi kể chuyện. Mỗi ngày, đứa này phải cótrách nhiệm kể một câu chuyện cho đứa kia nghe, chuyện gì cũng được, miễn làngày này sang ngày khác, câu chuyện ấy cứ móc nối vào nhau, giống như "Nghìnlẻ một đêm". Đứa nào không kể được tiếp tức là bị thua, dù người thắng cuộccũng chả có phần thưởng gì. Phần thưởng lớn nhất là một ngày trôi đi nhanhhơn.

Hát cũng là một cách để nhữngtử tù này quên đi khái niệm thời gian. Những kẻ hát đêm thường nghe trọn vẹnnhững tiếng mở cửa buồng vào lúc sáng sớm. Rồi im bặt. Sau đó là những tiếngchào nhau: "Cán bộ ở lại mạnh khỏe nhé...", "Các anh ở lại em đi nhé"... Rồitiếng khóc: Có kẻ khóc rống lên như một đứa trẻ con, có kẻ lại ậm ự mà khôngthể rơi ra một giọt nước mắt. Có kẻ trước khi đi trả án còn mời nhau: "Tínữa về qua nhà anh ăn cơm nhé". Cơm ở đây là cơm cúng, là hương hoa nải quả,nghĩ mà rợn tóc gáy.

Đêm xuống ở khu biệt giam mớithực sự có những âm thanh không bao giờ quên được, người khóc, kẻ cười,thằng này chửi thề, thằng kia gõ cùm, thậm chí có kẻ còn cà khịa, trêu tứccán bộ. Vì họ không còn gì để mất, ngày hôm qua đối với họ là những ám ảnhday dứt, ngày mai với họ là con số không vô nghĩa. Và hát. Tiếng hát trongđêm của tử tù nghe ảm đạm và não nuột. Những âm thanh ấy, đã lâu rồi trởthành quen thuộc với các cán bộ quản giáo.

TIN LIÊN QUAN