Vì sao người Việt chưng cúng dưa hấu trên bàn thờ?

Thứ sáu, 31/01/2014 09:03
icon

Dưa hấu chín đỏ, là loại trái được nhân dân thường chọn để chưng cúng trên bàn thờ Tổ tiên trong ngày Tết cổ truyền dân tộc.

Dưa hấu chín đỏ, là loại trái được nhân dân thường chọn để chưng cúng trên bàn thờ Tổ tiên trong ngày Tết cổ truyền dân tộc.

Chính vụ của dưa hấu xưa nay vẫn là mùa nắng (“Trời nắng tốt dưa, Trời mưa tốt lúa”). Bài tựa hiệu chính sách Lĩnh Nam chích quái liệt truyện của Lê Quý Đôn cũng có nói rõ: “Sản vật mùa hè của nước ta, không gì quý bằng dưa đỏ, nêu truyện Quả dưa đỏ để tỏ rõ cái ý cậy của mình làm, không nhờ ơn người”.

Lĩnh Nam chích quái là một tác phẩm sưu tập văn học dân gian Việt Nam, xuất hiện vào khoảng đời Lý, Trần, không biết ai làm, tương truyền do Trần Thế Pháp soạn, Vũ Quỳnh đề tựa. Sách gồm 22 truyện truyền thuyết và cổ tích được truyền khẩu trong dân gian từ lâu đời (Hồng Bàng về sau), chủ yếu là những cổ tích gốc của nước ta, đậm tính dân tộc.

Hương vị dưa hấu đỏ trưng Tết là phong tục tập quán lâu đời của người dân đất  phương Nam.

“Tây qua” mà Nguyễn Trọng Thuật đã dựa vào đó để xây dựng thành truyện Quả dưa đỏ - tiểu thuyết chương hồi – là một trong 22 truyện ấy. Mai Yến tuy là con nuôi của vua Hùng Vương thứ 17 (Nghị Vương), được vua đặt hiệu là An Tiêm. Sống trong cảnh lầu son gác tía nhưng ông không lấy phú quý vinh quang cậy ỷ mà lại thích tiến thân bằng con đường tự lập. Do vậy có kẻ sàm tấu cho là bất cần triều lộc. Ông phải bị đày ra hoang đảo Nga Sơn.

Nạn nhân của một vụ vu oan giá họa phải cùng vợ và hai con sống trên một hòn đảo vắng giữa biển Đông. Trong 14 năm liền gian nan vất vả ấy, An Tiêm tìm được giống dưa đỏ (dưa hấu – “tây qua”) đem trồng và nhân ra, lấy trái bán (trao đổi) cho thuyền buôn nước ngoài. Hoang đảo dần dần đông vui hơn vì có thêm nhiều người đến bắt chước, khẩn đất trồng dưa ngày càng sung mậu. Vua Hùng nghe tin, xóa bỏ oan án, và Tết năm ấy cho thuyền ra đảo rước gia đình ông về:

Hùng Nghị Vương đã nên minh chúa,
Có người dâng một đứa hài nhi.
Chẳng tường tên họ là chi,
Mày xanh mắt sáng phương phi khác thường.

Ơn mưa móc quân vưong thấm gội,
Phận cô nhi gặp hội mây rồng.
Đặt tên Mai Yến ân mông,
An Tiêm là hiệu, dụ vòng minh linh.

Chàng Mai Yến tâm tình khác tục,
Không tưởng mừng được lúc giàu sang.
Cho rằng phú quý vinh quang,
Gây ra do tự nơi chàng tiến thân.

Tưởng chàng kẻ vong ân bội ngãi,
Vua giận đày ra đảo Nga Sơn.
Vợ chồng sống cảnh cô đơn,
Cửa nhà không có, áo cơm thiếu dùng.

Nhưng chàng vẫn ung dung vui vẻ,
Ra công làm lặng lẽ yêu đời.
Tự nhiên có đám chim trời,
Tây qua gây giống giứp người mưu sinh.

Nhiều thuyền buôn hành trình qua đó,
Được ăn dưa ruột đỏ cùi xanh.
Thấy rằng vị mát ngon lành,
Mùa dưa quen lệ ghé mành vào mua.

Chàng nhân thế lại thừa phong vận,
Vua nghe tin ân hận thở than:
“Quả nhân giận nó rành oan,
Tiến thân thuyết ấy nó bàn không ngoa”.

Xét Mai Yên quả là người trí,
Không a dua siểm mỵ xu thời.
Gian lao chẳng chút oán trời,
Chịu oan đày đọa không lời trách ai.

Thật xứng chí làm trai cứng cỏi,
Đáng muôn đời vòi vọi tên nêu,
Đức vua càng ngẫm càng yêu,
Bèn sai sứ triệu về triều đoàn viên.

Do vậy xưa nay ai cũng cho dưa hấu là đặc sản quý, nên chọn để cúng Ông Bà, nói lên ý chí truyền thống tự lực cánh sinh, xanh vỏ mà đỏ lòng.

Theo Nguyễn Hữu Hiệp (Dân Việt)
Tin liên quan
Liên kết hữu íchLiên kết hữu ích
Vào bếp
Cách làm càng ghẹ rang me siêu ngon tại nhà
Cách làm càng ghẹ rang me siêu ngon tại nhà
Càng ghẹ rang me là món ăn hấp dẫn được nhiều người yêu thích, món ăn ngon này lại có cách chế biến cực kỳ đơn giản, nhanh gọn.
Tâm sự
Áp lực tặng quà có giá trị cho người thân
Áp lực tặng quà có giá trị cho người thân
Em vô cùng áy náy, mỗi lần gặp cháu lại thấy ngại ngùng. Em không biết nên chọn quà gì tặng cháu cho tương xứng...
Mẹo vặt
Tại sao đỗ xe ô tô nên quay đầu ra ngoài?
Tại sao đỗ xe ô tô nên quay đầu ra ngoài?
Việc quay đầu xe ra ngoài khi đỗ xe giúp tài xế dễ dàng lái xe khi ra khỏi bãi đỗ, nhất là tình huống gấp và quan sát các phương tiện khác an toàn hơn.
Nhà đẹp
Ý nghĩa của việc trồng cây vạn tuế trước nhà
Ý nghĩa của việc trồng cây vạn tuế trước nhà
Với nhiều ý nghĩa về phong thủy, thẩm mỹ và sức khỏe, trồng cây vạn tuế trước nhà là một lựa chọn đáng cân nhắc đối với nhiều gia đình.
Làm mẹ
Con lấy trộm trà sữa, hành động sau đó của người mẹ bị chỉ trích
Con lấy trộm trà sữa, hành động sau đó của người mẹ bị chỉ trích
Người mẹ tấn công người bán hàng và cắn nhân viên bảo vệ sau khi con trai bị bắt quả tang lấy trộm trà sữa.
Yêu
Đưa hôn nhân qua mùa... thất vọng
Đưa hôn nhân qua mùa... thất vọng
Thất vọng là một "liều thuốc độc" của hôn nhân. Nó không gây ra cái chết ngay lập tức mà từ từ ngấm vào cuộc hôn nhân và đến một ngày, nếu không phát hiện ra mà "chữa" kịp thời, hôn nhân sẽ tử vong…
Tin mới

Gửi bài tâm sự

File đính kèm
Hình ảnh
Words
  • Bạn đọc gửi câu chuyện thật của bản thân hoặc người mình biết nếu được cho phép, không sáng tác hoặc lấy từ nguồn khác và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về bản quyền của mình.
  • Nội dung về các vấn đề gia đình: vợ chồng, con cái, mẹ chồng-nàng dâu... TTOL bảo mật thông tin, biên tập nội dung nếu cần.
  • Bạn được: độc giả hoặc chuyên gia lắng nghe, tư vấn, tháo gỡ.
  • Mục này không có nhuận bút.