Cẩn trọng với chỉ số

Từ trước đến nay, hai chỉ sốchứng khoán VN-Index và HNX-Index đều tính theo công thức là tổng giá trịthị trường hiện hành/tổng giá trị thị trường cơ sở rồi nhân với 100. Hiểuđơn giản là lấy tất cả khối lượng niêm yết của CP trên sàn và nhân với giácủa từng mã CP tương ứng đang giao dịch sẽ ra tử số.

Thông thường mẫu số sẽ khôngthay đổi (nếu loại trừ việc có thêm CP mới đưa vào giao dịch). Do đó, việcthay đổi giá của các CP trên sàn sẽ làm chỉ số chứng khoán thay đổi. Đặcbiệt, những CP có khối lượng niêm yết lớn, chiếm tỷ trọng cao trong tổng giátrị vốn hóa toàn thị trường thì sự tác động càng lớn.

Giao dịch ít, tác độngnhiều

Tuy nhiên trong trường hợp CPSQC, tổng khối lượng niêm yết là 100 triệu đơn vị nhưng trên thực tế, khốilượng tự do chuyển nhượng là 11.253.000 đơn vị, khoảng 1/10 so với tổng khốilượng niêm yết. Số còn lại bị hạn chế chuyển nhượng. Thậm chí, trong nhiềuphiên, CP này chỉ giao dịch khoảng 100 đơn vị nhưng với cách tính trên, giáCP SQC tăng thì HNX-Index cũng tăng theo và giá giảm thì ngược lại đã khiếnnhà đầu tư (NĐT) "tá hỏa".

Do quy mô của sàn Hà Nội còn nhỏ nên chỉ cầnkích giá hay giảm giá CP của SQC là đạt được mụcđích kéo thị trường theo ý đồ riêng của mình. Vôhình trung nhiều NĐT muốn tạo ra hiệu ứng trênthị trường đều nhắm vào SQC để thực hiện.

Đây là lý do, HNX đã chínhthức điều chỉnh giảm khối lượng CP của SQC tham gia tính HNX-Index từ ngày26.3, nhằm bảo vệ quyền lợi NĐT và đảm bảo chỉ số này phản ánh được thựcchất xu thế biến động của thị trường. Theo đó, chỉ tính khối lượng11.253.000 CP SQC được tự do chuyển nhượng thay vì lấy toàn bộ 100 triệu CPniêm yết trong rổ tính HNX-Index. Đây là lần đầu tiên có trường hợp điềuchỉnh giảm khối lượng của CP đưa vào rổ tính chỉ số chứng khoán tại VN.

Theo TS Nguyễn Văn Thuận,Trưởng khoa Kế toán - Tài chính - Ngân hàng (trường ĐH Mở TP.HCM), việc thayđổi chỉ tính theo số lượng CP đang được phép tự do chuyển nhượng là tất yếu.Nhiều nước cũng đã thực hiện theo cách này.

"Sắp tới sẽ có những doanhnghiệp lớn, các tập đoàn đưa vào niêm yết với khối lượng CP lớn như niêm yếttoàn bộ CP của Vietcombank, hay MobiFone... thì với cách tính cũ cũng sẽ xảyra hiện tượng như SQC. Do đó Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nên ban hành quyđịnh rõ và áp dụng cách tính này cho tất cả CP trên thị trường, không phânbiệt giá trị vốn hóa thị trường lớn hay nhỏ", TS Thuận nói.

Không "nhìn" chỉ số đoánxu hướng

Ở thị trường nhiều nước, chỉsố chứng khoán còn được các công ty chứng khoán làm nền tảng đưa ra các côngcụ chứng khoán phái sinh như hợp đồng tương lai, đầu tư theo chỉ số... Vìvậy khi chỉ số chứng khoán bị sai, NĐT sẽ bị rủi ro dẫn đến thua lỗ do kếtquả không như dự báo. Khi đó, thậm chí NĐT có thể kiện công ty điều hành sởgiao dịch để đền bù thiệt hại vì những sai sót đã gây ra.

Tại thị trường VN, do chưa cónhững công cụ chứng khoán phái sinh này nên tác động trực tiếp của chỉ sốchứng khoán chưa có. Tuy nhiên, nhiều NĐT vẫn thường nhìn vào chỉ số chứngkhoán để dự báo về xu hướng chung của thị trường, nhất là những NĐT đầu tưtheo mô hình kỹ thuật. Chính vì vậy, khi HNX công bố cách tính đối với SQC,không ít NĐT đã phải giật mình.

Đứng về phía cơ quan quản lýnhà nước, cần phải tính đến việc đảm bảo được các chỉ số phản ánh đúng diễnbiến giao dịch trên thị trường để giữ được lòng tin của NĐT. Đặc biệt, cầntránh những thiệt hại cho NĐT khi các chỉ số chứng khoán được sử dụng nhiềuhơn trong các mô hình phân tích và dự báo trên thị trường.

Bên cạnh đó, chỉ số chứngkhoán VN cũng chưa phản ảnh được sức khỏe của nền kinh tế - điều mà chỉ sốchứng khoán ở nhiều thị trường khác đã thực hiện được. Lý do là số lượng cáccông ty niêm yết trên sàn vẫn ít và quy mô nhỏ, chưa phải là đại diện chocác ngành kinh tế. Bản thân các NĐT cũng không nên quá chú trọng vào sự tănggiảm của chỉ số chứng khoán chung mà nên phân tích tìm hiểu kỹ hơn về giátrị, hiệu quả của từng doanh nghiệp để có quyết định đầu tư thích hợp.

Theo Mai Phương

TIN LIÊN QUAN