“Thêm 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế, nợ quốc gia vẫn an toàn”

Sáng 1/2, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hàđã chủ trì cuộc họp báo về kết quả đợt phát hànhtrái phiếu quốc tế lần 2, trị giá 1 tỷ USD.

Thứ trưởng Hà cho biết: Trongtổng trái phiếu phát hành có 56% nhà đầu tư Mỹ, 28% từ Châu Á và 16% từ ChâuÂu. Về cơ cấu nhà đầu tư, các quỹ đầu tư và công ty quản lý tài sản mua 73%,quỹ bảo hiểm và hưu trí mua 10%, ngân hàng 7%.

Trái phiếu được niêm yết tạiSở Giao dịch Chứng khoán Singapore và đáo hạn vào ngày 29/1/2020. Vào ngày29/1 vừa qua, 1 tỷ USD phát hành trái phiếu quốc tế đã về tài khoản của ViệtNam.

Thưa Thứ trưởng, chúng tavừa phát hành thành công 1 tỷ USD bằng trái phiếu quốc tế, một số lo ngạicho rằng, nợ quốc gia sẽ gia tăng, ông nói gì về điều này?

Việc phát hành thành công 1tỷ USD bằng trái phiếu quốc tế đúng là tăng thêm dư nợ 1 tỷ USD nhưng gộpchung các khoản cũ lại, nợ nước ngoài của chúng ta chỉ đạt trên mức 30% GDP.

Trong khung chính sách nợ củaViệt Nam phải dưới 50% GDP cho giai đoạn 2001 - 2010. Vì vậy, năm 2010 thôngqua tất cả các kênh huy động vốn khác thì nợ quốc gia vẫn an toàn.

Một tỷ USD vốn huy động đượcdùng để thực hiện chi tiêu Chính phủ nói chung, kể cả cho vay lại với các dựán đầu tư. Theo đó, nguồn vốn này tập trung dành cho Dung Quất vay lại vàphần còn lại, Bộ Tài chính thực hiện trình Thủ tướng quyết định xem xét phânbổ dự án đầu tư.

Nói đến việc sử dụng đồng vốnphát hành trái phiếu quốc tế, vừa qua, chúng ta cũng đã huy động 750 triệuUSD và số tiền này được chuyển cho Vinashin. Sau 5 năm, nguồn vốn đó đượcdoanh nghiệp này triển khai như thế nào?

Đó là chương trình Chính phủdành cho ngành đóng tàu và giao cho Vinashin thực hiện. Hiện tại, doanhnghiệp này đã thực hiện đúng nhiệm vụ thanh toán, trả nợ đối với nhà đầu tưquốc tế.

Bộ Tài chính chưa phải ứng ramột đồng nào giúp doanh nghiệp này cả và theo kiểm tra của chúng tôi, khoảnlãi gần đây nhất Vinashin đã thực hiện đầy đủ.

Vinashin được Chính phủ giaosử dụng đồng vốn phát hành trái phiếu quốc tế lần 1 bởi ngành đóng tàu tạogiá trị xuất khẩu khá cao. Rủi ro ở đây là do cuộc khủng hoảng tài chínhtoàn cầu làm một số nhà đầu tư bỏ hợp đồng.

Hiện tại, Chính phủ cơ cấulại Vinashin, khoanh lại một số dự án đầu tư và thoái vốn ở một số doanhnghiệp con không phải ngành nghề đầu tư chính.

Quay trở lại 1 tỷ USD pháthành trái phiếu quốc tế vừa qua, một số tổ chức tài chính đã có xếp hạng tínnhiệm của Việt Nam khá khác biệt. Ông có thể lý giải điều này?

Lợi tức củatrái phiếu được căn cứ dựa vào 3 tiêu chí: xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam,tình hình giao dịch của trái phiếu Việt Nam đáo hạn vào năm 2016 (VN2016) vàtình hình thị trường vốn quốc tế tại thời điểm phát hành.

Moody’s xếpđịnh mức tín nhiệm Việt Nam là Ba3, còn Standard & Poor’s (S&P) xếp ở mứcBB. Với mức xếp hạng tín nhiệm này, chênh lệch giữa lợi tức trái phiếu kỳhạn 10 năm của Việt Nam so với trái phiếu kho bạc Mỹ 10 năm là từ 3,78 -3,85%.

Việt Nam hơnPhilippines, Indonesia một bậc theo xếp hạng của S & P, nhưng lại thuaIndonesia một bậc theo xếp hạng của Moody’s và hai bậc theo xếp hạng củaFitch. Bên cạnh đó, xếp hạng của Việt Nam lại thua Philippines về triển vọngtheo đánh giá của Moody’s và một bậc theo xếp hạng của Fitch.

Đối với hệ sốtín nhiệm do S&P xếp hạng, tuy Việt Nam hơn 1 bậc nhưng về triển vọng(outlook) lại yếu hơn khi bị xếp ở mức “tiêu cực - negative”. Triển vọng“tiêu cực” nói lên xu hướng của xếp hạng tín nhiệm trong 6 - 9 tháng tớihoặc là về “ổn định”, hoặc là bị xuống hạng.

Do đó nhìnchung thì xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam theo đánh giá của S&P đang trên 1mức tuy nhiên lại không được đánh giá cao bằng Indonesia và Philippines.

Xét về yếu tốthanh khoản, do số lượng trái phiếu lưu hành (trước đó Việt Nam có 750 triệuUSD TP VN2016) thì trái phiếu của Việt Nam thấp hơn nhiều so với trái phiếucủa Philippines.

Giao dịchtrái phiếu VN2016 (đáo hạn năm 2016), trong thời gian qua, trái phiếu nàyđược giao dịch với lợi tức trong khoảng từ 6,17 - 6,27%; trong khiPhilippines, Indonesia cũng đáo hạn vào 2016, lợi tức thấp hơn (từ 4,84% đến5,14%).

Về thịtrường, ngày 20/1, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, sau đó là Nhật, đã tuyênbố các biện pháp thắt chặt tiền tệ. Điều này làm cho tính thanh khoản củacác ngân hàng yếu đi. Cũng trong ngày 20/1, Tổng thống Mỹ Obama tuyên bốtăng cường biện pháp quản trị các ngân hàng.

Các thông tinnày làm cho tình hình thị trường chứng khoán quốc tế yếu đi, nhu cầu đầu tưchứng khoán kém hơn rất nhiều so với nửa đầu từ tháng 1/2010. Cụ thể là chỉsố công nghiệp Dowjones ngày 21/1/2009 giảm 2,4% và tiếp tục giảm 0,9% vàongày 25/01/2010.

Tình hìnhtrên cũng đã ảnh hưởng đến nhu cầu đầu tư trái phiếu của Việt Nam. Lượngđăng ký của các nhà đầu tư thấp, đến ngày 21/1/2010 tổng lượng đăng kýkhoảng 2 tỷ USD và khi giao dịch chính thức có 2,4 tỷ USD đặt mua.

Trong khi đó,các đợt phát hành của Indonesia và Philippin vào nửa đầu tháng 1/2010 lượngđặt mua gấp 5 - 6 lần khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành.

Thưa ông,sau đợt phát hành trái phiếu này, chúng ta có tiếp tục huy động vốn thôngqua loại hình này nữa không?

Chúng ta sẽvẫn sẽ huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ. Về lâu dài,theo quan điểm Bộ Tài Chính, không nên phát hành trái phiếu ngoại tệ trongnước. Bởi nó sẽ là biểu hiện của vấn đề đô la hóa, huy động vốn từ thịtrường trong nước phải bằng đồng nội tệ.

Huyđộng vốn trong nước chủ yếu qua trái phiếu chính phủ trong nước và nướcngoài qua nguồn ODA. Năm 2009, cam kết ODA choViệt Nam đạt mức kỷ lục là trên 8 tỷ USD. Tuy nhiên, khi nước ta trở thànhmột nước thu nhập trung bình, trên trung bình thì nguồn ODA dành cho chúngta sẽ thấp đi.

Năm 2009, Việt Nam đã pháthành trái phiếu ở trong nước có mệnh giá bằng ngoại tệ. Tuy nhiên, có nhữngđợt không lấy hết được so với nhu cầu vốn gọi ra, điều này chứng tỏ nguồnvốn dài hạn bằng ngoại tệ của các định chế tài chính trong nước là không có,chủ yếu là vốn tiền gửi của doanh nghiệp xuất nhập khẩu có nguồn vốn nhànrỗi.

Chúng tôi đã thử nghiệm huyđộng vốn bằng ngoại tệ trong nước và thấy rằng khả năng cung ứng vốn như thếthì chúng ta không có khả năng phát hành thêm được và cũng không có khả năngphát hành dài được…

Xin cảm ơn Thứ trưởng!