Theo dấu thần dược rởm ở Tây Nguyên

Nhưng thực chất theo những người chuyên bốc thuốc nam, đó chỉ là những cây dại thông thường.

Không giấu được nỗi bức xúc, chị Trần Thị Thanh đến từ Khánh Hòa cho biết, trong một lần nghe nhiều người giới thiệu lên Tây Nguyên tìm “thần dược” được các “thần y” bán nên đã lên mua. Loại “thần dược” này được bán ngay dọc cầu 14 (nối Đắk Lắk và Đắk Nông). Mua hết cả triệu đồng các loại thuốc nam đó về uống gần nửa tháng nhưng bệnh của chị Thanh không hề giảm. Chị uống đến ngày thứ 10 thì bụng bỗng lên cơn đau dữ dội.

“Khi đi khám thì được bác sĩ chẩn đoán các thành phần trong cây thuốc mà tôi đã mua của các 'thần y' bán dạo ở dọc quốc lộ 14 hoàn toàn không phải thảo dược hay thuốc quý, mà chỉ là một loại cây dại mà thôi. Uống quá nhiều sẽ bị ngộ độc có thể dẫn đến tử vong”, chị Thanh cho biết.

Đủ loại “thần dược” được bày bán ở Tây Nguyên nhưng thật giả khó lường.

Cũng giống chị Thanh, ông Hậu từ Lâm Đồng nghe nói bên Đắk Lắk người đồng bào dân tộc thiểu số săn được nhiều “thần dược” quý bán nên đã chạy sang mua. Mua xong, ông uống liên tục 10 ngày nhưng càng uống càng thấy mệt trong người. Đại tràng ông đau thắt hơn và khó đi tiểu, chứ không hoàn toàn thông tiểu và thanh thoát cơ thể như quảng cáo của những người bán “thần dược”. Đi khám bác sĩ, ông được chẩn đoán dùng phải cây vú bò dại, một loại cây rễ cọc làm củi thông thường trong rừng.

Cũng bởi tin vào lời đồn thổi, hơn nữa có bệnh thì vái tứ phương nên ông Lê Văn Hải ở tận TP HCM cũng lặn lội lên huyện Chư Jut (Đắk Nông) để tìm mua “thần dược” của những người đồng bào dân tộc thiểu số chính hiệu. Ông bảo: “Biết đâu được khi Tây y bó tay thì chính những loại cây thuốc thần bí chốn rừng già ấy lại phát huy được tác dụng nên phải thử”.

Hầu hết cây “thần dược” đang được bán ở Tây Nguyên đều ở dạng tươi. Người bệnh có nhu cầu sử dụng sau khi mua về sẽ tự chế biến lấy. Ông Hải mua đủ các loại gồm linh mộc, ứng bảo, thảo quyên… những loại “thần dược” được quảng cáo chỉ có trong những khu bảo tồn lâu năm như Vườn quốc gia Chư Yang Shin, phải mất cả tháng mới có thể săn được.

Nghe thấy quá thuyết phục, ông Hải đã mua hết 5 triệu đồng các loại cây này về sắc uống, nhưng sắc uống đến đâu, ông Hải thấy người xanh xao đến đó. Qua 2 tuần dùng thuốc thì ông bị thiếu máu trầm trọng phải đi truyền máu, và các bác sĩ chỉ định không được tiếp tục dùng các loại cây dược liệu chưa rõ lai lịch, nguồn gốc để chữa bệnh, nếu không sẽ gây ra những hậu quả đáng tiếc.

Tiếp tục gặp thêm một trường hợp nữa là của bà Nguyễn Hà Thắm ở Tuy Hòa, Phú Yên. Bà Thắm nghe nhiều người truyền tai là hãy tìm lên Buôn Ma Thuột để trực tiếp mua các loại cây “thần dược” mà nhiều người đang đi săn và bày bán, vừa đỡ tốn tiền hơn nằm trong bệnh viện điều trị bệnh u tử cung.

Bà Thắm đã lên mua và ở nhờ luôn nhà người quen ở Buôn Ma Thuột sắc thuốc uống suốt gần 1 tháng trời, nhưng bệnh có chiều hướng nặng hơn. Bà cho biết: “Tôi mua các loại cây được quảng cáo là “thần dược” này ngay trước cổng Đại học Tây Nguyên (Đắk Lắk). Dù có rẻ hơn thuốc Tây y nhưng uống chẳng có tác dụng gì cả, giờ khối u phát triển to thêm rồi”.

Việc thời gian gần đây có nhiều người đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên cũng như những người dân ở khu vực vùng sâu đi “săn” được một số loại dược quý như mật nhân, linh thảo, điền thảo…rồi bày bán là có thật. Chúng tôi cũng đã từng mua được những loại cây dược liệu thật này. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người lợi dụng điều đó nên đã lấy các loại cây rừng nhìn giống với cây dược liệu quý để bán cho người có nhu cầu.

Anh Ka Hành ở Đắk Min, Đắk Nông cho biết: “Chúng tôi biết rõ cây thuốc quý nên thỉnh thoảng đi ra khỏi buôn làng hay ra khỏi rừng thấy có nhiều người lạ bán các cây quảng cáo là 'thần dược' ngay giữa TP Buôn Ma Thuột thì biết ngay đó là cây dược liệu giả rồi. Đi rừng nhiều năm nên tôi biết có nhiều loại cây dược liệu quý giống y chang như cây dại.

Cách đây hơn 1 tháng, tôi vào rừng khai thác mật nhân và điền thảo được gần 100 kg. Tuy nhiên, tại địa phương, số người đi khai thác mật nhân khá nhiều nên tôi phải chở hàng sang TP Buôn Ma Thuột bán, mong hàng chạy hơn và cũng được giá hơn”. Tuy nhiên khi sang đây, anh Ka Hành thấy khá nhiều người lạ, nhất là những người trước đây hay buôn bán ở chợ, bày bán cả dược liệu rởm.

Một người bán mật nhân khác cũng trên đường Lê Duẩn cho hay: “Bữa nay cà phê chưa thu hoạch, có ít thời gian rảnh rỗi nên theo bà con trong xóm vào rừng tìm mật nhân và các cây dược liệu quý khác. Tìm khổ sở lắm mới được cây thuốc thật, nhưng khi ra phố bán thì thấy nhiều người bán cây giả lắm”.

Theo ông Lê Công Biên, người chuyên bốc thuốc nam ở Buôn Ma Thuột, ông từng đi đến các địa điểm bán dược liệu được cho là “thần dược” tràn lan trên địa bàn Buôn Ma Thuột và Gia Nghĩa (thị xã của Đắk Nông) thì thấy thật giả rất khó lường.

Hơn nữa, nhiều loại dược liệu như mật nhân, điền chi còn được người ta đồn thổi thêm nhiều công dụng. Thực chất nếu mật nhân thật có vị đắng, tính mát, ngửi có mùi thơm, là một loại dược liệu quý trong Đông y, dùng chủ yếu để chữa trị các bệnh viêm nhiễm đường ruột và một số bệnh khác. Tuy nhiên, nếu là cây giả thì rất khó lường được những tác hại của nó mang lại.

Ông Ka Manh ở huyện Lắk cũng cho biết: “Cũng vì cuộc sống mưu sinh nên trước đây cả nhà tôi cứ lùng sục vào rừng để tìm dược liệu quý bán. Nhưng giờ nghe cán bộ nói làm vậy sẽ gây cạn kiệt nguồn dược liệu nên không đi săn nữa. Mà các loại cây thuốc này thật chẳng còn bao nhiêu, vậy mà trên Buôn Ma Thuột lấy đâu ra mà người ta bán nhiều thế.

Có lần ghé vào một tụ điểm bán dược liệu này ngay trên đường Lê Duẩn, cầm cây thuốc lên tôi giật mình vì đó không phải mật nhân như người bán nói mà chỉ là cây gỗ. Loại cây gỗ này cũng đắng lắm nhưng uống vào váng đầu, không ai dùng được”.

Những người rành như ông Ka Manh thì nhìn là biết còn những khách hàng, những người bệnh thì khó mà phân biệt được đâu là ‘thần dược” thật, đâu là các loại cây thuốc giả. Chính vì thế mà người mua nên cẩn trọng tìm hiểu về những loại cây thuốc này.