Vì sao Trung Quốc và Nga ngăn can thiệp vào Syria

Mối lo ngạivề chính trị và ngoại giao khiến Trung Quốc và Nga bỏ phiếu chống lại nghị quyếtvề Syria, dẫn đến chia rẽ trong Hội đồng Bảo an và giúp chế độ Assad tạm tránhđược vết xe đổ như chế độ Gadhafi tại Libya.

Lá phiếu phủ quyết của Trung Quốc và Nga, hai thànhviên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, về nghị quyết mạnh tay đối vớiSyria đã khiến nỗ lực của phương Tây dàn xếp sự ủng hộ của quốc tế để can thiệpvào nước này nhằm thay chế độ Bashar al-Assad bị thất bại. Đây cũng là tín hiệucho thấy Bắc Kinh và Matxcơva vốn không ủng hộ Liên Hợp Quốc mạnh tay với chínhquyền Syria đang ngày càng cứng rắn hơn.

Biểu tình phản đối chế độ Bashar al-Assad của Syria. Ảnh: Telegraph.

Dự thảonghị quyết trên nhận được sự đề xuất và ủng hộ từ Anh, Pháp, Đức, Bồ ĐàoNha và Mỹ và theo giới ngoại giao văn bản này đã được soạn thảo cẩn thậnnhằm giảm mối lo ngại của Trung Quốc và Nga. Tuy nhiên, cuối cùng nghịquyết vẫn không thể thuyết phục được hai thành viên thường trực Hội đồngBảo an và đây được coi là một thất bại rõ như ban ngày của ngoại giaophương Tây.

Phiên bỏ phiếucũng cho thấy sự chia rẽ sâu sắc trong Hội đồng Bảo an khi có hai nước phản đốivà 4 nước là Brazil, Ấn Độ, Nam Phi và Libăng bỏ phiếu trắng. Diễn biến này dẫnđến nhận định thời của việc ra nghị quyết chóng vánh kiểu như nghị quyết số 1973của Hội đồng Bảo an cho phép can thiệp vào Libya hồi tháng 3 vừa qua đã qua.

Trường hợp Libyacó thể là nguyên nhân khiến Trung Quốc và Nga quyết định bỏ phiếu chống nghịquyết về Syria, thay cho giải pháp "mũ ni che tai" là lá phiếu trắng như trongcuộc bỏ phiếu về Libya trước đây. Hai nước này vốn không ủng hộ can thiệp quânsự vào Libya nhưng không phản đối bằng hành động cụ thể, nên đã mở đường chophương Tây can thiệp quân sự dẫn đến sự thay đổi chế độ tại Libya.

Sau sự kiện trên,cả Bắc Kinh và Matxcơva đều có dấu hiệu chỉ trích phương Tây lợi dụng nghị quyếtLiên Hợp Quốc về bảo vệ thường dân để can thiệp quân sự vào cuộc nội chiến ởLibya. Do đó họ tìm cách không để nghị quyết tương tự được thông qua và đó lànguyên nhân dẫn đến hai lá phiếu phủ quyết chứ không phải phiếu trắng về Syria.

Nghị quyết vềSyria được cho là không dẫn đến bất cứ hành động can thiệp quân sự nào, nhưngđại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Vitaly Churkin nhấn mạnh rằng mục đích của văn bảnnày là dẫn đến sự thay đổi chế độ do Tổng thống Bashar al-Assad đứng đầu tạiSyria. Bản thân nhiều chính phủ phương Tây trước đó cũng nêu rõ mong muốn ôngAssad phải ra đi.

Một lý do kháccũng có thể khiến Trung Quốc và Nga quyết định bác bỏ nghị quyết về Syria là mốilo ngại một ngày nào đó văn bản này sẽ chống lại trực tiếp đến lợi ích của họ.Hai nước vốn có quan hệ chặt chẽ với chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad, đặcbiệt là Nga vốn có nhiều lợi ích về quân sự và kinh tế tại Syria.

Nga vẫn đang tiếptục bán vũ khí cho Syria kể cả trong bối cảnh chế độ Assad bị chỉ trích gay gắtvì hành động mạnh tay với người biểu tình. Cuối tháng trước, một chiến hạm Ngađã thăm cảng Tartus của Syria trên đường về nước sau khi được triển khai chốngcướp biển tại Biển Đỏ. Điều này gợi nhắc Tartus là căn cứ hải quân duy nhất củaNga đặt bên ngoài lãnh thổ Liên Xô cũ.

Như vậy mối longại về chính trị, chiến lược và ngoại giao là lý do để giải thích việc TrungQuốc và Nga bỏ phiếu chống nghị quyết về Syria. Động thái này dẫn đến sự chia rẽsâu sắc và cáo buộc lẫn nhau trong nội bộ Hội đồng Bảo an. Người đầu tiên khởiđộng quá trình hậu bỏ phiếu không mấy dễ chịu này là đại sứ Mỹ Susan Rice, ngườiđã bước ra khỏi phòng họp khi đặc sứ của Syria chỉ trích Washington.

BBCdẫn lời đại diện của Mỹ tại Liên Hợp Quốc Susan Rice cho biết nước này cảm thấybị "xúc phạm" vì nghị quyết bị bác bỏ và cho rằng những ý kiến phản đối là "mộtmưu mẹo rẻ tiền của những kẻ muốn bán vũ khí cho chế độ Syria hơn là đứng vềphía người dân Syria".

Sau khi thất bạitrong việc thực hiện bước đi như đã từng làm với Libya thông qua Liên Hợp Quốc,Mỹ và các đồng minh châu Âu sẽ chuyển hướng sang tăng cường ảnh hưởng của cácbiện pháp trừng phạt sẵn có đối với chế độ Assad, trong khi nỗ lực phối hợp vớicác tổ chức như Liên đoàn Ảrập, Hội đồng hợp tác vùng Vịnh và Thổ Nhĩ Kỳ để đẩymạnh đối thoại với các phe phái đối lập tại Syria chống chế độ Assad.

Trong khi đó, Tổngthống Basha al-Assad cũng có tuyên bố đặc biệt cứng rắn cảnh báo NATO nếu có ýđịnh tấn công nước này như đã làm với Libya. Lãnh đạo Syria khẳng định sẽ bắnphá Israel và tàu chiến Mỹ nếu bị tấn công. Cụ thể nước này doạ sẽ huy động tênlửa lên cao nguyên Golan để oanh tạc thành phố Tel Aviv của nước Israel lánggiềng.

Syria còn đe doạđánh đòn hội đồng bằng cách kêu gọi nhóm chiến binh Hezbollah ở Libăng bắn phácác thành phố của người Israel và yêu cầu Iran tấn công các tàu chiến của Mỹ ởvịnh Ba Tư. Ngoài ra, các lợi ích khác của Mỹ cũng như châu Âu sẽ tiếp tục trởthành mục tiêu tấn công.

Làn sóng biểu tìnhchống chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad ở Syria nổ ra từ giữa tháng ba,cùng thời điểm với hoạt động tương tự ở Libya. Chính quyền Assad bị lên án vìđàn áp người biểu tình và khiến ít nhất 2.700 người thiệt mạng. Lãnh đạo nhiềunước phương Tây, trong đó có Mỹ, công khai kêu gọi ông Assad từ chức, động tháihọ cũng từng làm với đại tá Gadhafi tại Libya.

Tuy nhiên, khácvới Libya khi nghị quyết của Liên Hợp Quốc nhanh chóng được thông qua do Nga vàTrung Quốc bỏ phiếu trắng thì nghị quyết về Syria đã bị phủ quyết do hai nướcnày có quan điểm phải đối quyết liệt. Điều này khiến phương Tây không thể dễdàng can thiệp quân sự vào Syria như đã làm với Libya và giúp chế độ Assad cóthêm có hội trụ vững trước làn sóng biểu tình đang lan rộng.

Theo Vnexpress