Kỳ lạ: DN thua lỗ lê lết, cổ phiếu tăng giá

Hàng loạt doanh nghiệpđang đứng trên bờ vực phá sản nhưng điều này có lẽ cũng không khiến quá nhiềungười lo ngại khi TTCK sôi động. Giá nhiều cổ phiếu đã tăng trần một cách đầybất ngờ và ngoạn mục.

Lỗ và nợ

Gần đây, giới đầu tư khá sốc khiđón nhận thông tin Chủ tịch HĐQT Công ty Hanic (SHN) tuyên bố doanh nghiệp nàyđang đứng trước bờ vực phá sản và hơn 6.000 cổ đông đang đối mặt với nguy cơ mấtvốn.

Theo đó, SHN đang hội đủ nhữngyếu tố dễ dẫn đến phá sản. Hoạt động kinh doanh của SHN đang bị đình đốn dothiếu vốn, người lao động buộc phải nghỉ việc, nợ thuế Nhà nước, không có tiềntrả cho CBCNV, cho bảo hiểm, kết quả kinh doanh thua lỗ... Năm 2011, SHN thua lỗkhoảng gần 70 tỷ đồng chủ yếu do chi phí tài chính và trích lập dự phòng cáckhoản phải thu khó đòi tăng vọt.

Trường hợp SHN khá đặcbiệt nhưng có lẽ còn không tệ hại bằng nhiều doanh nghiệp khác. Trongnăm qua, TTCK chứng kiến khá nhiều doanh nghiệp bị âm vốn chủ sở hữu(như Thủy sản Cadovimex - CAD, Cà phê An Giang - AGC, hay Tribeco - TRI)và lỗ 3 năm liên tiếp như Nhựa Tân Hóa (VKP), Basa (BAS), Vận tải biểnvà BĐS Việt Hải (VSP).

Cadovimex (CAD) có vốn điều lệ 88tỷ đồng nhưng tính cho tới hết 2011 vốn chủ sở hữu không những không còn đồngnào, mà còn âm hơn 165 tỷ đồng. Cà phê An Giang (AGC) cũng không kém cạnh khi cóvốn chủ sở hữu đang âm hơn 52 tỷ đồng. Tribeco (TRI) cũng đã cụt vốn và hiệnđang âm hơn 20 tỷ đồng.

Không ở tình trạng âm vốn hay lỗ3 năm liên tục (điều kiện buộc phải rời sàn) nhưng nhiều doanh nghiệp niêm yếthiện đang đối mặt với nguy cơ đổ vỡ khá lớn vì tỷ lệ nợ đang gấp nhiều lần vốnchủ sở hữu (VCSH).

Trong trường hợp Sông Đà - ThăngLong (STL), VCSH của doanh nghiệp này tính tới cuối 2011 còn hơn 235 tỷ đồngnhưng nợ ngắn hạn hơn 2.800 tỷ đồng (trong đó người mua trả tiền trước chưa tới1.200 tỷ đồng) và tổng nợ là gần 5.000 tỷ đồng.

Một doanh nghiệp khác là Tập đoànThái Hòa Việt Nam (THV) có VCSH tính tới cuối 2011 là 385 tỷ đồng nhưng nợ ngắnhạn tới hơn 1.800 tỷ và tổng nợ là trên 1.900 tỷ đồng. Doanh nghiệp này thua lỗgần 200 tỷ đồng trong năm 2011.

Tình trạng doanh nghiệp đối mặtvới rủi ro cao do tỷ lệ nợ gấp VCSH từ vài ba cho tới cả hơn chục lần trên haisàn chứng khoán TP.HCM và Hà Nội là rất rất nhiều. Nhiều nhất có lẽ là các doanhnghiệp bất động sản và xây dựng. Hầu hết các doanh nghiệp này có vốn khá nhỏnhưng "phải" ôm rất nhiều dự án cùng một lúc.

Trong thời kỳ thị trường sôiđộng, hàng hóa bán chạy thì có thể không vấn đề gì, thậm chí tỷ suất lợi nhuậncòn ở mức cao không tưởng. Nhưng khi bất động sản trầm lắng và lãi suất ngânhàng vẫn cao ngất ngưởng (vẫn khoảng trên 20%/năm) như hiện nay thì đây quả làmột mối lo "mất ăn mất ngủ".

Nếu tình trạng lãi suất vẫn cònneo cao và doanh nghiệp không bán được hàng như hiện nay và còn kéo dài thêm mộthai quý nữa thì không khó để hình dung sẽ có những doanh nghiệp nợ nhiều vàkhông có mối quan hệ tốt sẽ buộc phải phá sản.

Con số hơn 79.000 doanh nghiệp đãgiải thể trong năm 2011 (báo cáo VCCI) và 12.000 doanh nghiệp phá sản và giảithể trong 3 tháng đầu năm 2012 đã cho thấy phần nào thực tại khó khăn của cácdoanh nghiệp.

Làm giá cổ phiếu

Không phủ nhận là TTCKtăng mạnh trong thời gian vừa qua là có cơ sở vững chắc. Có rất nhiềuthông tin cho thấy kinh tế đang phục hồi trở lại với một điểm mấu chốtlà lạm phát đã được kiềm chế tương đối thành công (CPI tháng 3 chỉ có0,19%) và GDP vẫn được duy trì (khoảng 4% trong quý I/2012).

Tuy nhiên, TTCK Việt Nam thườngcó xu hướng tăng đồng loạt và giảm theo trào lưu. Nhiều cổ phiếu tốt vẫn giảmmạnh khi thị trường rơi vào downtrend, và cũng có không ít cổ phiếu xấu tăngmạnh kéo dài khi xu hướng là uptrend.

Trở lại trường hợp SHN, mặc dùthông tin doanh nghiệp đứng trên bờ vực phá sản và hơn 6.000 cổ đông đang đốimặt với nguy cơ mất vốn được ông Chủ tịch HĐQT SHN được tuyên bố cuối hôm 17/3theo kiểu khá sốc. Nhưng trên thực tế những khó khăn mà SHN gặp phải (đặc biệtvụ đối tác nợ hơn 300 tỷ không trả) đã được các nhà đầu tư nắm được hết nhiềutháng trước đó.

Với tình hình như vậy, cổ phiếuSHN không có nhiều lý do để tăng mạnh tới gần 100% trong khoảng thời gian 2tháng đầu năm 2012 (từ mức 3.700 đồng lên cao nhất là 6.200 đồng/cp). Đây cũnglà khoảng thời gian SHN bán ra 830.000 cổ phiếu quỹ và các thành viên HĐQT bánnốt những gì còn sót lại.

Thực tế đã lộ rõ, từ khi Chủ tịchSHN công bố "tin sốc", cổ phiếu SHN đã quay đầu giảm sàn 7 phiên liên tiếp (tínhtới 27/3) với dư bán khổng lồ, luôn ở mức 6-8 triệu đơn vị/phiên.

Việc giá cổ phiếu SHN lên mạnh mẽtrong bối cảnh doanh nghiệp này công bố các khoản lỗ, chi phí tài chính và tríchlập dự phòng các khoản phải thu khó đòi tăng cao cho thấy một điều là, các nhàđầu tư trong nước có xu hướng chấp nhận độ rủi ro rất cao để hưởng lợi nhuận độtbiến.

Nhưng cũng có thể, các nhà đầu tưbị cuốn hút theo xu hướng chung của thị trường, và không loại trừ bị rơi vào cácbẫy do các nhà đầu tư lớn hơn giăng ra.

Cho tới thời điểm này, vụ việcSHN cũng chưa đi đến hồi kết. Trong 7 phiên giao dịch qua, không ít nhà đầu tưvẫn đang "bắt đáy" SHN với một hy vọng có ngày lãnh đạo SHN lại bất ngờ tuyên bốsự việc không đến mức tồi tệ như vậy hoặc đã có hướng giải quyết cho khoản nợ...

Hiện tượng trên liên quan tới mộtvấn đề là sự minh bạch và chính xác về thông tin - một vấn đề mà hầu hết nhữngai tham gia vào TTCK Việt Nam đều lo ngại. Cảm giác không tin tưởng có thể baotrùm mọi sự việc, hiện tượng. Đây có lẽ cũng chính là lý do khiến cho thị trườngnói chung và giá cổ phiếu nói riêng luôn biến động theo kiểu khó đoán định.

Trong trường hợp CAD, VKP, giáhai cổ phiếu này thấp nên bước biến động thường là trần hoặc sàn. Nhưng trênthực tế, có những thời điểm những cổ phiếu thuộc diện "đánh bạc" này cũng đượcgiao dịch khá sôi động. Chênh lệch giá của các cổ phiếu này nhiều khi cũng rấtdữ dội. Với 4 phiên trần liên tiếp, trong tuần đầu tiên của tháng 3, giá CAD đãtăng hơn 50% (từ 700 đồng lên 1.100 đồng/cp). Trong 3 phiên gần nhất (từ23-27/3), CAD cũng đã trần liên tiếp với khối lượng giao dịch hôm 27/3 cũng lêntới trên 100.000 đơn vị.

Ở trường hợp rủi ro cao nhưng vẫnđầy đủ tư cách của một doanh nghiệp niêm yết, THV và STL vẫn được giới đầu tưmua bán rất sôi động. Tính theo con sóng từ Tết Nguyên đán cho tới vừa qua, cổphiếu THV cũng đã tăng khoảng 60%, từ 2.400 đồng lên 4.100 đồng/cp (ngày 26/3).Cổ phiếu STL trong khi đó cũng tăng được khoảng 80% từ dưới 6.000 đồng lên10.900 đồng/cp (ngày 26/3).

Như vậy, có thể thấy quy luật rủiro cao - lợi nhuận cao vẫn đang đúng. Nó đặc biệt đúng hơn trong TTCK Việt Namnơi mà mỗi khi TTCK sôi động là các cổ phiếu lớn nhỏ, tốt xấu đều đồng loạt tănggiá. Cổ phiếu lớn tăng rồi thì sẽ đến cổ phiếu nhỏ tăng.

Chỉ có điều là, độ rủi ro ở ViệtNam dường như cao hơn cái lợi thu được do sự kém minh bạch và khả năng quản trịcủa các doanh nghiệp là rất kém. Không ít nhà đầu tư đã phải hối tiếc trongnhững lần liều mình mua cổ phiếu DVD và BBT trước đây.

Theo VEF