Loại bỏ rào cản để phát triển kinh tế tư nhân

Văn phòng Trung ương Đảng vừatổ chức hội nghị sơ kết 7 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 về kinh tế tưnhân. Chúng tôi trò chuyện với Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng ViệnNghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương xung quanh việc phát triển kinh tế tư nhânở Việt Nam.

Nhìn lại sự phát triển củakinh tế tư nhân, ông thấy sao?

Kinh tế tư nhân của chúng ta đãphát triển, tạo được công ăn việc làm và trở thành động lực thúc đẩy nền kinh tếphát triển. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận kinh tế tư nhân phát triển vẫn cònchậm và thiếu những doanh nghiệp được chuẩn bị, có thương hiệu, có năng lực cạnhtranh quốc tế.

Xét trên những doanh nghiệp tưnhân được đăng ký thì nhóm này mới tạo ra được khoảng 7% số việc làm, khoảng 11%GDP và khoảng 25% sản lượng công nghiệp.

Đến nay, kinh tế tư nhân tạo rakhoảng 38 - 39% GDP, trong đó khoảng 28% là thuộc kinh tế hộ gia đình. Khoảng 3triệu hộ phi nông nghiệp, 12 triệu hộ nông nghiệp.

Kinh tế hộ gia đình của chúng tacó điểm yếu là không đủ trình độ công nghệ, không gắn với hội nhập kinh tế. Kếtquả điều tra kinh tế hộ gia đình ở Hà Nội cho thấy, khu vực này chỉ có khoảng 5- 6% kết nối được với doanh nghiệp lớn.

Tôi biết những hộ gia đình cungcấp nem cuốn cho khách sạn lớn ở Hà Nội và được khách sạn bán giá 5,9 USD/cái.Qua đó, chúng ta thấy được khối kinh tế hộ gia đình đã giúp thoát đói, nhưng vẫnchưa đủ sức để thoát nghèo và làm giàu.

Với quy mô hiện nay thì khu vựckinh tế tư nhân vẫn chưa xứng tầm, chưa có năng lực cạnh tranh ngang ngửa ở nướcngoài. Những doanh nghiệp tư nhân lớn ở Việt Nam hiện nay trình độ khoa học côngnghệ, trình độ quản lý đang vẫn còn non kém.

Theo ông, tới đâyphải có chiến lược gì để thúc đẩy kinh tế tưnhân phát triển xứng tầm?

Nhìn lại thấy trong thời gian quachúng ta mới đổi mới chính sách. Đến nay, muốn kinh tế tư nhân phát triển thìphải đổi mới về thể chế mà cụ thể là thể chế về kinh tế thị trường và có nguồntài chính vững mạnh.

Thực tế có khoảng 64% doanhnghiệp không vay được vốn ngân hàng. Như vậy, kinh tế tư nhân không thể lớn lênđược và cũng không khuyến khích được hộ gia đình đăng ký lập doanh nghiệp. Chonên Việt Nam muốn phát triển phải đẩy mạnh phát triển khu vực ngân hàng, phảihuy động được nguồn vốn tiết kiệm trong nước, đưa được nguồn vốn này đến ngườidân.

Muốn kinh tế tư nhân phát triển,ra được biển lớn thì những rào cản, hạn chế phải được loại bỏ. Đồng thời, Nhànước cần có chính sách để nâng đỡ.

Đáng lo ngại hiện nay là sau khiphân cấp, thấy rõ là doanh nghiệp nước ngoài lấn át trong nước. Như lĩnh vựcsiêu thị chẳng hạn. Tại sao ở Hà Nội và TPHCM, rất nhiều khu đất vàng được giaocho nhà đầu tư nước ngoài mở siêu thị, còn doanh nghiệp trong nước bị chèn ép.

Nếu sang Nhật Bản, rất khó tìmthấy siêu thị nước ngoài. Vì Nhật có luật quy định muốn mở siêu thị phải trongbán kính 50 km không vướng siêu thị khác.

Như vậy cạnh tranh sao nổi. Chínhsách đối với kinh tế tư nhân của chúng ta phải là chính sách chấn hưng dân tộc,đất nước. Sắp tới đây phải mở hơn nữa, cho kinh tế tư nhân tham gia, đầu tư hơnnữa vào giáo dục, khoa học công nghệ.

Kinh tế tư nhân cóđược thành công như ngày nay là nhờ Luật Doanhnghiệp. Để tạo bước tiến mới cho kinh tế tư nhân,về mặt thể chế tới đây cần sửa đổi, bổ sung rasao, thưa ông?

Bản thân Luật Doanh nghiệp cũngcó những hạn chế cần sửa đổi. Ví dụ Luật Doanh nghiệp hiện chưa đề cao việc bảovệ lợi ích của cổ đông thiểu số. Ở các nước, nếu cổ đông thiểu số bị lấn át thìcó quyền kiện ra tòa. Phải sửa đổi để đảm bảo thiết chế dân chủ hơn nữa.

Thưa ông, về nguyên tắc muốnkinh tế tư nhân phát triển người dân phải được làm những những việc pháp luậtkhông cấm, Nhà nước chỉ làm những việc mà tư nhân không thể làm. Nhưng hiện cònquá nhiều lĩnh vực tư nhân vẫn không được tham gia?

Đúng là như vậy. Tuy nhiên, hiệncó xu hướng đáng lo ngại là cơ quan quản lý ngày càng be chắn, thắt chặt hơn sựtham gia của doanh nghiệp tư nhân, bằng việc đặt ra các giấy phép con.

Luật Doanh nghiệp khi ra đời đãxóa bỏ được 180 giấy phép con, chuyển đổi 286 giấy phép khác. Nhưng đến nay,giấy phép đã mọc thêm hơn 400 cái. Những giấy phép này được quy định trong luật,nghị định.

Điều này do bộ máy xây dựng luậtpháp của Quốc hội chưa đứng ra đảm nhận việc soạn thảo mà vẫn dựa vào bộ máy củacác bộ. Những cơ quan này lại xây dựng luật kiểu be bờ đắp đập, bảo vệ lợi íchcủa mình. Vì thế cần phải rà soát, triệt để xóa bỏ tình trạng đó.

Vậy phải làm gì để xóa đượctình trạng nảy nở giấy phép con?

Phải để công chức sống được bằnglương. Thứ hai phải công khai minh bạch và quy trình soạn thảo phải đưa ra chodoanh nghiệp thảo luận. Các hiệp hội cũng phải có vai trò thật sự chứ không phảitrở thành nhà dưỡng lão cho các quan chức về hưu.

Cũng cần đưa ra các luật về quyềntiếp cận thông tin của người dân; luật của hiệp hội và luật về quyền đóng góp ýkiến xây dựng các văn bản pháp luật. Làm sao, luật pháp phải xây dựng minh bạchđể không ai có thể dựa dẫm vào nó để trục lợi.

Cảm ơn ông!

Theo Bá Kiên - Phạm Tuyên

TIN LIÊN QUAN