Ăn nhiều vẫn ốm, ăn ít vẫn mập

Nghe cắc cớ, nhưng rất nhiều người gặp cảnh tréo ngoe này. Nguyên cớ nhiều, nhưng chung quy cũng từ bài toán thu chi năng lượng mà ra.

Nghe cắc cớ, nhưng rất nhiềungười gặp cảnh tréo ngoe này. Nguyên cớ nhiều, nhưng chung quy cũng từ bài toánthu chi năng lượng mà ra.

Hãy nói cho tôi biết bạn ăn gì, tôi sẽ nói bạn có béo hay không”. Hơingoa ngôn nhưng rõ ràng trên bàn ăn của chúng ta luôn tồn tại hai nhóm thực phẩmcó vai vế khác nhau về năng lượng. Vấn đề là bạn chọn bên nào. Cụ thể, nhóm bột,đường, đạm cho 4 kcal/g, trong khi nhóm chất béo (dầu, mỡ) lại cống hiến đến 9kcal/g.

Do vậy, không lạ dù ăn chẳng nhiều nhưng nếu bạn “tả khuynh” thuận dầu, mỡ hơnthì khả năng phát phì sẽ nhanh hơn nhóm “hữu khuynh” - chỉ chọn cơm với thịt.Một so sánh sát sườn có thể giúp bạn hình dung lợi hại của việc chọn lập trường:một chén cơm điểm xuyết vài lát thịt cho chừng 300 kcal trong khi một tô phởthơm ngon, béo ngậy lại cung cấp gần 500 kcal.

Ăn nhiều vẫn ốm, ăn ít vẫn mập

Đâu phải cứ ăn ít là gầy, ăn nhiều là béo


Béo dễ gây ngán. Do đó, tự thân dầu, mỡ có sở đoản ngăn ta tiêu thụ chúng tháiquá. Ngặt nỗi, dầu mỡ là “át chủ bài” của khá nhiều món ăn ngon. Không có mànphi tỏi hành thơm nứt mũi thì mấy món chiên xào giống như một quý cô vô hươngsắc.

Để có món ngon nhưng cần giấu nhẹm dấu vết dầu mỡ, các đầu bếp thường có lắmchiêu khiến đa phần thực khách mắc mưu bị “vỗ béo” mà không hay. Những ai thườngdùng bữa ở nhà hàng, quán xá, nhất là quán ăn Tàu, thường phát tướng nhanh khôngkịp trở tay là vì thế.

Tự nhiên luôn có xu hướng khuyến khích mọi sinh vật, kể cả con người - béo lênmột chút. Đơn giản, béo là kết quả của tích trữ năng lượng, nếu cần mang ra dùngkhi đói kém. Con người không phải lo phòng thân đến vậy mà đa phần người ta béovì nhập nhiều mà xuất ít, thậm chí hầu như không xuất.

Cho đến nay, cách chi xuất năng lượng khả thi và an toàn nhất là qua vận động.Không kể ăn nhiều hay ít, nếu lười hoặc đặc thù nghề nghiệp buộc bạn ít động tayđộng chân thì xem như bạn thuộc dạng tiềm năng béo lên lúc nào không biết.

Thêm một phép so sánh cụ thể: Một tô phở cho bạn khoảng 500 kcal, trong khi mộtséc quần vợt trung bình ngốn của bạn khoảng 800 kcal. Điều này đồng nghĩa, dùtinh thần ăn uống khiêm tốn nhưng nếu bạn ít vận động thì nguy cơ phát phì vẫnthập thò đợi bạn.

Bảo vận động chống béo phì thì trẻ con cũng biết. Vấn đề là biết nhưng nhiềungười vẫn không tài nào tìm được cơ hội triển khai chiến lược đốt năng lượngthừa. Cụ thể, không có thời gian và kiên nhẫn. Tuy vậy, thực người không códuyên với vận động, thể dục, thể thao, không có có hội thật sự thì ít mà vô tìnhbỏ qua chúng thì nhiều.

Đơn giản, vận động với mục đích đốt năng lượng thừa thì không cần quá cầu kỳ,sang cả. Áo thun ba lỗ, quần đùi với vài chục vòng chạy bộ trên sân thượng vẫncó hiệu quả tương đương với một séc quần vợt. Một cái tiện nữa là vận động chốngbéo có thể cộng dồn.

Chẳng hạn, nếu bạn đặt chỉ tiêu 60 phút vận động mỗi ngày, thì bạn có thể làmviệc đó 15 phút ở cơ quan và 45 phút vào buổi tối, khi về nhà. Ngoài ra, nhữngngười thon thả nhờ vận động thường biết cách “ứng vạn biến”.

Họ có thể sáng tạo ra mọi cách để động tay động tay, chẳng hạn gửi xe cách siêuthị vài trăm mét để tận dụng khoảng thời gian cuốc đi và về, hay giấu biệt chiếcremote TV để khi cần chuyển kênh phải đích thân nhoài người, bước tới TV.

Bạn có thể mường tượng khi đi bộ chừng 10.000 bước, bạn đốt được chừng 200 kcalnhưng nếu nặng nhọc hơn bằng việc lên xuống cầu thang trong 1 giờ, bạn tống được400 kcal...

Tuy vậy, có một lý do căn cơ hơn, giúp người dễ “giàu xổi” về trọng lượng, đó làcơ thể họ may mắn sở hữu công suất chuyển hóa năng lượng cao. Cụ thể, để có được4 kcal từ 1 gam chất bột, cơ thể phải chi dùng năng lượng để xử lý, giống nhưmáy phát điện cần ít xăng chạy máy.

Một số người làm việc này với mứcchi phí thấp nhất. Nói dễ hiểu, cơ thể họ làm ăn hiệu quả nên nhanh khấm khá hơnngười khác. Tương tự, nhiều người “ăn chơi mập thật” có hệ tiêu hóa, nội tiết,lưu trữ “hàng xịn” nên lợi tức thu được trên một đơn vị đồng vốn ở mức cao. Thựctế, không khó nhận ra những người biết cách sinh lãi trời sinh này bởi họ ănuống không nhiều, có khi rất đạm bạc nhưng vẫn béo lên một cách... không cưỡnglại được.

Ăn ít mà chóng béo còn do cách người ta chọn thời điểm ăn. Cụ thể, xét sinh lýthì tầm 9 giờ tối trở đi, cơ thể xem như dừng việc lui về chế độ nghỉ ngơi nênmọi cuộc thu nạp năng lượng sau giờ tan ca này sẽ được cơ thể chuyển hướng sangdự trữ.

Những quý bà, quý cô hay ăn đêm thường nhận ra ngay “hậu quả” nhãn tiền sáng hômsau khi soi gương. Người ta cũng nhận thấy nhiều người dễ mập lên vào kỳ nghỉphép, lễ, Tết kéo dài bởi tâm lý xả hơi, thư giãn chẳng những quyến rũ chủ nhânmà cơ thể của họ cũng thích nghi với kỳ nghỉ qua hiện tượng tăng chuyển hóa.

Ăn nhiều vẫn ốm, ăn ít vẫn mập


Sau cùng, việc ai đó dễ có da có thịt hơn thiên hạ có khi nhờ vào những động lựckhông ngờ tới. Chẳng hạn, người ta nhận thấy người bị stress bỗng trở nên nhiệttình ăn uống và năng suất thu lợi calo cũng tăng lên tương ứng.

Lý do là sự căng thẳng, lo lắng vô tình tạo tâm lý đối phó, buộc cơ thể tăngcường thu nạp năng lượng để ứng biến. Trớ trêu, nhiều quý bà, quý cô sau mộtthời gian “tiết thực” chống béo thất bại, khi buông súng, lại biến cơ thể thànhcỗ máy ngốn năng lượng như chưa bao giờ được ăn để bù lại những ngày... thiếuđói.

Ở một cực khác, lại có những người “chết trên đống vàng”, nghĩa là ăn nhiều, ănnhiệt tình, nhưng sức nặng vẫn chẳng thăng tiến được bao nhiêu. Nguyên cớ khôngkhó đoán, cứ lật ngược vấn đề của nhóm “làm chơi ăn thật” trên thì rõ.

Chẳng hạn, nhiều người ăn nhiều nhưng về chất, thực đơn của họ khá đạm bạc, đặcbiệt nghèo nàn những thực phẩm sinh lợi năng lượng cao. Chẳng hạn, không ít phụnữ có ác cảm nặng với dầu, mỡ. Vừa nhác ngửi thấy mùi béo, ngậy là họ sẵn lòngbỏ đũa đứng dậy hoặc tệ hơn là buồn nôn hoặc nôn thốc nôn tháo nếu lỡ gắp mộtmiếng cho vào miệng.

Nhiều người “nghèo” có số đơn giản vì kết quả bài toán thu chi năng lượng của họluôn ở mức âm, nghĩa là thu vào nhiều nhưng tiêu xài lại “ném tiền qua cửa sổ”có phần hơn. Họ có thể là những người lao động chân tay nặng hoặc không nặngnhưng lặp đi lặp lại, chẳng hạn công nhân đứng dây chuyền sản xuất. Sự căngthẳng, tập trung thái quá do nghề nghiệp như tài xế, thầy thuốc, cũng âm thầmngốn năng lượng ở mức cao dù thoạt trông họ có vẻ nhàn hạ.

Người gầy dù dốc hết cao lương mỹ vị vẫn gầy, có thể do tạng người bẩm sinhkhông thể mưu sự tại nhân được. Một kết quả “ở ống thì dài, ở bầu thì tròn” dễhiểu. Tuy vậy, nguyên cớ rõ nhất khiến không ít nạn nhân cố mãi vẫn không đổimàu vóc dáng được là vì nội lực kém.

Trước hết, hiệu năng chuyển hóa năng lượng của cơ thể họ không tốt, thậm chí...lỗ vốn. Chẳng hạn, để tiêu thụ 4 kcal chất bột, có thể họ phải dùng đến 3, thậmchí lớn hơn 4 kcal. Rốt cuộc, hoàn vốn hay thâm vào vốn là hiển nhiên.

Gầy còn do đương sự không biết cách dùng bữa. Chẳng hạn, nhiều người gầy cố ănthật nhiều nhưng lại chia nhỏ bữa ăn vì ngán hay không có thời gian. Việc phânnhỏ thực đơn này dễ khiến cơ thể, đặc biệt là hệ tiêu hóa rơi vài mệt mỏi, chưakể năng lượng tiêu hao lắt nhắt cũng nhiều hơn.

Một cách dễ hình dung là thay vì tập trung một đống đồ ủi một lần, đương sự lạithực hiện việc này ngắt quãng mỗi lần vài bộ, khiến lượng điện tiêu hao làm nóngbàn ủi nhiều lần tăng lên tương ứng. Ăn nhiều mà không thu được bao nhiêu, cóthể còn do đương sự chọn thời điểm dùng bữa không tối ưu cho việc tích lũy. Nhưđã nói, ăn đêm là kế hay, buộc cơ thể chuyển năng lượng vào két sắt.

Ngoài ra, công suất sinh lợi kém còn vì chủ nhân sở hữu một động cơ kém chấtlượng. Chẳng hạn, người có một chiếc dạ dày bé bẩm sinh hay bộ ruột non (nơi hấpthụ dinh dưỡng) có chiều dài ngắn, khiến nguồn thu vượt qua dây chuyền hấp thụmà dưỡng chất vẫn chưa được tận thu hết.

Rõ hơn, người gầy thường có bệnh, đặc biệt bệnh liên quan đến tiêu hóa, nộitiết... Chẳng hạn, bệnh tiểu đường tiềm ẩn có thể không phát tán rầm rộ ngay màâm thầm rút tỉa trọng lượng nạn nhân dần dần qua sự kém hiệu quả trong việc đưađường đến các tế bào tiêu thụ. Trông thấy ngay là những chứng bệnh buộc cơ thểtăng mức tiêu thụ năng lượng qua nhiệt lượng, rung cơ như Basedow (bướu giápđộc), Parkinson (liệt rung)...

Người ta khó có da có thịt còn vì tâm lý, thường dính đến nghề nghiệp. Không cầnlà chuyên gia, ai cũng có thể nhận ra khi lo lắng, căng thẳng thì miếng đưa lênmiệng thường nhạt thếch.

Rất khó để ai đó phương phi nếu họ luôn chìm vào những lo toan, căng thẳng ngàynày sang ngày khác. Căng thẳng không chỉ khởi đầu mà còn là nút thắt khởi đầuxiết chặt của sợi dây thòng lọng làm sút giảm hiệu năng chuyển hóa. Đã khôngngon miệng mà còn thất thu thì khó mong có tin vui từ chiếc bàn cân.

Lo lắng còn khiến người ta mất ngủ. Ngủ là khoảng thời gian vàng tích lũy của cơthể, ban ngày dành cho hoạt động, còn ban đêm là thời điểm gầy dựng. Những aibất hòa với thần mộng thì cơ hội phình ra rất mong manh.

Cũng liên quan đến tâm lý, ngườitta gầy còn vì... sợ béo. Cắc cớ ở chỗ ý chí muốn phì ra hơn nhưng trong sâu thẳmcơ thể lại sợ béo một phép. Nạn nhân của nạn “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”này không khó đoán là các bà, các cô, nhất là các thiếu nữ. Chẳng hạn, một côgái suốt thời thiếu nữ bị “khủng bố” với hàng loạt cái gương tày đình xấu xí,thất bại của người béo, riết thành ám thị, khi đến tuổi trưởng thành rất muốncải tạo dóc váng quá phẳng phiu của mình bằng cách ăn thật nhiều.

Nhưng khốn nỗi, cái tôi bên trong của cô lại âm thầm cưỡng lại ý đồ đó qua việclàm chậm lại tiến trình hấp thu. Kẻ làm, người phá nên thất bại là đương nhiên.

Bảng thu, chi năng lượng của mộtsố thực phẩm và vận động thông dụng. Không phải quá nhiêu khê, chi li, chỉ cầnáng chừng mức thu vào và chi ra sao cho cuối ngày bài toán trừ năng lượng củabạn “hòa vốn” hoặc “âm vốn” nếu muốn giảm cân và ngược lại nếu muốn tăng cân.

Dù thế nào cũng không nên quên duy trì nhu cầu tối thiểu của cơ thể, với mộtngười có hoạt động trung bình cần khoảng 2.000 kcal/ngày, và tất nhiên cần duytrì cả nhu cầu cũng như tỷ lệ các chất thiết yếu. Bám thật sát “bài toàn trừ”then chốt này, ta có một con số “tỷ giá” đơn giản: giảm 500 kcal/ngày, bạn sẽbốc được 2kg mỡ/tháng khỏi vòng eo của mình.

Theo BS. Đỗ Minh Tuấn
Ăn nhiều vẫn ốm, ăn ít vẫn mập



Gửi bài tâm sự

File đính kèm
Hình ảnh
Words
  • Bạn đọc gửi câu chuyện thật của bản thân hoặc người mình biết nếu được cho phép, không sáng tác hoặc lấy từ nguồn khác và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về bản quyền của mình.
  • Nội dung về các vấn đề gia đình: vợ chồng, con cái, mẹ chồng-nàng dâu... TTOL bảo mật thông tin, biên tập nội dung nếu cần.
  • Bạn được: độc giả hoặc chuyên gia lắng nghe, tư vấn, tháo gỡ.
  • Mục này không có nhuận bút.