Đột tử ở trẻ sơ sinh như 'thần chết' thầm lặng

Trong giai đoạn từ 2-4 tháng tuổi, trẻ được tiêm phòng nhiều loại vắc xin khác nhau để phòng trừ bệnh tật, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ xảy ra hội chứng đột tử cao nhất.

Mùa lạnh trẻ dễ đột tử

Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, tên tiếng Anh sudden infant death syndrome (SIDS) là cụm từ chuyên môn dùng để chỉ trường hợp xảy ra tử vong mà không thể lý giải nguyên nhân ở trẻ dưới 1 năm tuổi.

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh dịch Mỹ, SIDS là trường hợp trẻ nhỏ dưới 1 tuổi chết đột ngột, bất ngờ, không rõ nguyên nhân, ngay cả sau khi đã thực hiện đầy đủ các bước điều tra chuyên môn. Điều tra trên bao gồm thực hiện khám nghiệm tử thi, kiểm tra hiện trường và xem xét lại lịch sử lâm sàng của trẻ tử vong.

Các nhà chuyên môn xét một trường hợp khi trẻ dưới 1 tuổi tử vong, bên cung cấp dịch vụ y tế, nhân viên thực thi pháp luật và các hội đồng công cộng liên quan đã nỗ lực thực hiện công tác điều tra tìm hiểu nguyên nhân những không tìm ra lý do vì sao, trường hợp này sẽ được gọi là Hội chứng trẻ đột tử. Các bác sĩ pháp y sẽ ghi vào hồ sơ, phần nguyên nhân tử vong là “Không xác định” (tiếng anh là “Unknow”).

Số liệu thống kê, tại Mỹ, hơn 2000 trẻ chết không rõ nguyên nhân trong năm 2010. 90% trẻ đột tử nằm trong nhóm tuổi dưới 6 tháng tuổi. Đa phần SIDS xảy ra với trẻ dưới 1 năm tuổi và xảy ra lặng lẽ, bất ngờ với ngay cả trẻ dường như đang rất khỏe mạnh.

Các thống kê cho thấy, các bé nam gặp SIDS nhiều hơn các bé nữ, và dường như Hội chứng này có liên quan đến mùa trong năm, theo đó, mùa lạnh hơn trường hợp SIDS tăng cao hơn. Nghiên cứu khác cũng cho biết, người Mỹ Phi, người Mỹ gốc Ấn, gốc Alaska có tỉ lệ SIDS cao hơn người gốc Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, gốc Á và gốc châu Âu.

Phòng tránh đột tử trẻ em

Cho đến nay, nguyên nhân gây ra hội chứng SIDS y học vẫn chưa biết rõ, đặc biệt với các trường hợp trẻ đang có vẻ khỏe mạnh. Một số nghiên cứu cho thấy có trẻ tử vong đột ngột có một số dấu hiệu ở não bộ bất thường. Trong đó, hệ thống các tế bào thần kinh có vai trò kiểm soát nhịp thở, nhịp tim, áp lực máu, nhiệt độ cơ thể có những dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay, chưa có phương pháp nào có thể nhận diện được những trẻ em có các dấu hiện nguy cơ. Các nhà khoa học vẫn tiếp tục phát triển các nghiên cứu để quét não chuyên sâu nhằm giúp phát hiện sớm các trường hợp trên.

Mặc dù vậy, nhiều nhà khoa học tin rằng những phát hiện liên quan đến não bộ trẻ chưa thể giải thích đầy đủ nguyên nhân gây ra SIDS. Các bằng chứng cho thấy vẫn có những vấn đề khác liên quan và gây nên cái chết đột ngột của trẻ dưới 1 tuổi. Có quan điểm cho rằng có 3 nhân tố sau cùng lúc xảy ra sẽ có thể khiến trẻ tử vong: (1) Sức khỏe bẩm sinh vốn yếu; (2) Quá trình phát triển gặp khó khăn, xung đột; (3) Ảnh hưởng xấu do tác động từ môi trường bên ngoài. Khi cùng lúc trẻ gặp cả 3 vấn đề này, nguy cơ tử vong đột ngột là rất cao.

Theo nghiên cứu của Học viện Bệnh nhi Mỹ vào năm 1992 khuyến nghị đặt trẻ nằm ngửa khi ngủ cũng giảm thiểu nguy cơ SIDS. Viện Sức khỏe trẻ em và Phát triển con người Quốc gia đã thực hiện thành công chiến dịch truyền thông “Nằm ngửa khi ngủ” vào năm 1994, nhằm giúp người dân Mỹ ý thức được vấn đề này và giảm thiểu con số tử vong ở trẻ sơ sinh Mỹ.

Bên cạnh đó, để tránh nguy cơ SIDS, thai phụ nên chú trọng việc chăm sóc sức khỏe thai sản từ sớm, thường xuyên và liên tục. Phụ nữ tránh hút thuốc, uống rượu, sử dụng chất cấm khi mang thai và sau khi sinh.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trẻ được bú mẹ trong 6 tháng đầu ít có nguy cơ bị SIDS so với trẻ không được bú mẹ.