Những món ăn tiềm ẩn giun sán

Gỏi cá, thịt bò nhúng, tái,cua nướng... là những món ăn được nhiều người ưa thích. Tuy nhiên, nhiềungười không hề biết chúng có thể chứa ký sinh trùng giun sán và có thểtruyền bệnh cho người.

Dưới đây là một số thực phẩmdễ là nơi "cư trú" của nhiều loại giun, sán:

1. Cá 

Bệnh sán lá gan nhỏ được pháthiện ở 24 tỉnh, thành trên cả nước, tập trung chủ yếu ở vùng dân cứ có thóiquen ăn gỏi cá. Nhiều nơi tỷ lệ ăn gỏi cá trên 70% như: Thanh Hóa, NinhBình, Hòa Bình, Nam Định và Hà Nội.

Theo một khảo sát trong năm2009 thì tỷ lệ người nhiễm bệnh ở Ba vì (Hà Nội) là gần 28%, tại Kỳ Sơn (HòaBình) là hơn 32%...

Những người có thói quen ăncá không nấu kỹ (đặc biệt là gỏi cá) rất dễ bị lây truyền các bệnh từ cá nhưsán lá ruột nhỏ, sán lá gan... Cá đã chế biến làm gỏi xét nghiệm thấy 95% ấutrùng vẫn còn sống. 13 loại lá hay dùng ăn gỏi cũng được xay ra xét nghiệmthì 93% ấu trùng vẫn còn sống sau 4 giờ.

Trong năm 2009, Phó giáo sưNguyễn Văn Đề, Chủ nhiệm khoa Ký sinh trùng, Đại học Y Hà Nội cùng các cộngsự cũng đã tiến hành lấy 250 mẫu cá gồm: cá chép, mè, trôi, trắm và rôphi.Kết quả cho thấy, tỷ lệ nhiễm ấu trùng sán lá gây bệnh cho người trong cá ởNam Định là 10%, Hòa Bình 3,2% và Hà Nội 2%.

2. Thịt trâu, bò 

Ngày nay rất nhiều người ưachuộng món thịt bò nhúng, tái mà không biết rằng bệnh sán dây bò cũng bắtnguồn từ những món ăn này. Loài sán này rất nguy hiểm, có thể sống trong cơthể người 50 - 60 năm ở trong ruột, trong cơ, não, mắt...

Ngoài ra cũng phải kể đến sánlá gán lớn, ký sinh chủ yếu ở động vặt ăn cỏ như trâu, bò, dê, cừu... và gâybệnh ở người. Tỷ lệ trâu, bò nhiễm sán lá gan lớn từ 31 đến 98%. Bệnh códiễn biến cấp tính, gây đau bụng vùng gan, tổn thương gan, nguy hiểm đếntính mạng, đã có trường hợp vỡ gan (ghi nhận tại Bệnh viện Đa khoa BìnhĐịnh).

Ấu trùng sán lá gan lớn cóthể di chuyển ra ngoài gan, sán non có thể cư trú ở khớp, não, đại tràng,dưới da... làm cho bệnh cảnh lâm sàng phức tạp, khó chẩn đoán.

3. Cua

Tại một số vùng bệnh sán láphổi như: Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai, Sơn La, Hòa Bình, Hà Giang..., nhómnguy cơ mắc cao thường do ăn cua nướng. Kết quả điều tra của Viện Sốt rét -Ký sinh trùng Trung ương cho thấy 100% cua có mang ấu trùng sán lá phổi.

Nhiều người còn ngộ nhận rằngcứ nướng cua là sán chết. Tuy nhiên, thực tế trên cua đã nướng vàng vỏ, 65%ấu trùng sán lá phổi còn sống, còn cua nướng cháy vỏ, tỷ lệ này là 23%.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứucũng phát hiện ấu trùng của giun đầu gai trên lươn, ấu trùng sán trên nhái.

4. Rau sống

Ấu trùng của sán lá gan lớnđược tìm thấy trên một số loại rau thủy sinh ở Việt Nam như: ngổ, cảixoong... Tuy nhiên, không chỉ các loại rau sống dưới nước mà cả những rautrồng trên cạn cũng nhiễm ký sinh trùng giun sán do được tưới bằng nước thảisinh hoạt.

Trong gần 1.000 mẫu rau lấytại Hà Nội, Hòa Bình, Nam Định vào năm 2009, tỷ lệ nhiễm ấu trùng giun sánnhư giun đũa, giun móc, giun tóc... cao nhất ở Nam Định (hơn 8%), sau đó làHà Nội (hơn 3%). Trong đó, rau cải xanh nhiễm nhiều hơn cả.

Vì thế, để phòng bệnh giunsán, nếu chỉ kiêng ăn sống các loại rau thuỷ sinh thì chưa đủ, mà các loạirau trồng trên cạn cũng cần được nấu chín.

5. Thịt lợn

Người nhiễm sán dây, ấu trùngsán lợn có tính chất tản phát tại các vùng miền khác nhau. Tỷ lệ nhiễmthường cao hơn ở miền núi và trung du, bệnh được phát hiện ở 50 tỉnh, thành,có tỷ lệ nhiễm dao động từ 0,5-12%. Con người dễ nhiễm sán dây lợn khi ănphải thịt lợn, gan lợn không được nấu chín, tiết canh.

Trong số các loại giun sánthì sán dây lợn là nguy hiểm nhất bởi khi xâm nhập vào cơ thể con người thìvị trí hay gặp nhất là mắt và não người và có thể dẫn đến tử vong.

Theo Nam Phương
VnExpress