Thuốc điều trị nhiễm khuẩn tiết niệu

Bệnh do đâu?

Nguyên nhân gây nhiễm khuẩn tiếtniệu có nhiều, bao gồm do nấm, lao, lậu cầu và các vi khuẩn khác. Một số yếu tốthuận lợi cho nhiễm khuẩn tiết niệu như sỏi, u thận tiết niệu, dị dạng thận niệuquản, u tiền liệt tuyến lành hoặc ác tính và các khối u khác từ bên ngoài chènép gây tắc nghẽn đường bài xuất nước tiểu, ứ trệ dòng nước tiểu, tạo điều kiệncho vi khuẩn xâm nhập vào tế bào biểu mô đường niệu.

(Ảnh minh họa)

Thận đa nang, đái tháo đường,thai nghén cũng là những yếu tố thuận lợi khác. Niệu đạo ở nam giới dài hơn, hẹphơn và xa hậu môn hơn nữ giới, hơn nữa tuyến tiền liệt của nam giới tiết ra chấtcó khả năng sát khuẩn nên nhiễm khuẩn tiết niệu ở nam giới ít gặp hơn ở nữ giới.

Dùng loại thuốc nào?

Tuỳ theo vị trí nhiễm khuẩn thấphay cao (viêm thận - bể thận), mức độ nặng hay nhẹ, tính chất cấp tính hay mạntính và chủng vi khuẩn gây bệnh mà có những biện pháp điều trị khác nhau. Nguyêntắc chung là lựa chọn kháng sinh thích hợp, tốt nhất là dùng kháng sinh theokháng sinh đồ (tức là sau khi cấy nước tiểu hoặc máu thấy vi khuẩn gây bệnh thìđánh giá mức độ nhạy cảm của vi khuẩn với một số thuốc kháng sinh, từ đó lựachọn kháng sinh nhạy cảm nhất, dễ hấp thu, ít tác dụng phụ nhất, sẵn có và cânnhắc cả về vấn đề kinh tế); điều trị triệu chứng và điều trị hỗ trợ khác.

Trường hợp nhiễm khuẩn tiết niệu thấp thườngdùng kháng sinh đường uống kết hợp với thuốc sátkhuẩn tại chỗ. Các kháng sinh thường dùng có tácdụng tốt trong nhiễm khuẩn tiết niệu thấp hiệnnay như nhóm quinolon: peflacin 400mg uống 2viên/ngày chia hai lần hoặc ciprofloxacin 500mguống 2 viên/ngày chia hai lần. Lưu ý không sửdụng quinolon cho phụ nữ có thai, đang cho conbú và trẻ em dưới 16 tuổi vì thuốc ảnh hưởng tớisự phát triển của trẻ do gây tổn thương sụnkhớp.

Các nhóm kháng sinh khác như cephalosporin(cefuroxim 500mg uống 2 viên/ngày chia hai),beta lactam (ampicillin) cũng có tác dụng tốt.Một kháng sinh thông thường, rẻ tiền, khá thôngdụng hiện nay là co-trimoxazon (Biseptol, viên480mg, uống 4 viên/ngày chia hai) cũng có tácdụng trong một số trường hợp nhiễm khuẩn tiếtniệu nhẹ, tuy nhiên tỷ lệ vi khuẩn kháng khángsinh này hiện nay khá cao.

Thời gian sử dụngkháng sinh tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩchuyên khoa, căn cứ từng trường hợp cụ thể mà cóthể dùng liều duy nhất hay dùng kéo dài 3 - 10ngày hay kéo dài hơn. Hiện nay hay dùng khángsinh kết hợp với một số hoá chất nhưnitrofurantoin, Mictasol bleu... là những thuốcđào thải gần như nguyên vẹn qua đường tiểu nêncó tác dụng sát khuẩn tại chỗ.

Trường hợp viêm thận - bể thậncấp hay đợt cấp của viêm thận - bể thận mạn cần dùng kháng sinh đường tĩnh mạchliều cao và nên phối hợp ít nhất hai kháng sinh. Thời gian dùng kháng sinh cũngdài hơn trong điều trị nhiễm khuẩn tiết niệu thấp, ít nhất cũng dùng trong 14ngày. Lựa chọn thuốc tốt nhất theo kháng sinh đồ, tuy nhiên do kháng sinh đồ chokết quả muộn hoặc cấy không mọc vi khuẩn nên cần cho kháng sinh sớm theo kinhnghiệm, dựa vào vi khuẩn hay gặp, tuổi mắc bệnh, các bệnh lý kèm theo...

Cácthuốc có thể dùng như quinolon (ciprofloxacin 500mg, 2 lọ/ngày truyền tĩnh mạch)kết hợp Augmentin 500mg uống 2.000mg/ngày; hoặc cephalosporin (ceftriaxon 1g,2lọ/ngày tiêm tĩnh mạch) kết hợp hoặc thuốc nhóm quinolon uống hay truyền tĩnhmạch - hoặc kết hợp thuốc aminosid (amikacin 500mg, 2 lọ/ngày) tiêm bắp hoặc phatruyền tĩnh mạch một lần trong ngày.

Các biện pháp điều trị hỗ trợkhác trong bệnh nhiễm khuẩn tiết niệu bao gồm uống nhiều nước thường trên 1,5lít/ngày, hạ sốt giảm đau, nâng cao thể trạng. Điều trị các yếu tố thuận lợi nhưđiều trị sỏi tiết niệu (uống thuốc tan sỏi, tán sỏi qua siêu âm, phẫu thuật lấysỏi...), điều trị u phì đại lành tính tiền liệt tuyến, điều trị các dị dạngđường niệu, điều trị các bệnh kèm theo. Điều trị các biến chứng của bệnh như suythận, thiếu máu, tăng huyết áp...

Tóm lại nhiễm khuẩn tiết niệu làmột bệnh khá thường gặp ở nam giới, nếu phát hiện sớm, điều trị tích cực có thểkhỏi hẳn không để lại di chứng, có thể dẫn đến suy thận mạn tính là bệnh có tiênlượng xấu.

Theo ThS. Bùi Hải