“Bắt mạch” quan hệ Mỹ-Trung qua phi vụ “vũ khí cho Đài Loan”

Hôm 21/09/2011, bộ Quốc phòngMỹ đã chính thức thông báo Quốc hội là Lầu năm góc chấp thuận giúp Đài Loanhiện đại hóa 146 máy bay F16 A/B. Dự án này, trị giá 5,8 tỷ USD, còn bao gồmcả việc cung cấp các thiết bị mới, hỗ trợ về hậu cần và đào tạo.

Các máy bay chiến đấu F-16 của Đài Loan trong một cuộc trình diễn năm 2007.

Trước đó, nhiều dân biểu Mỹđã ủng hộ việc bán máy bay tiêm kích mới F16 C/D cho Đài Loan. Do Trung Quốckịch liệt chống lại dự án này, lo ngại quan hệ song phương lại rơi vào mộtcuộc khủng hoảng kéo dài, bộ Quốc phòng Mỹ lựa chọn giải pháp trung gian,không bán máy bay loại mới mà chỉ giúp hiện đại hóa máy bay loại cũ.

Các quan chức Mỹ nói máy baychiến đấu F-16 A/B sẽ được trang bị thêm để chúng đạt các tiêu chuẩn tươngtự như mô hình tiên tiến C/D. Đây là loại máy bay chiến đấu mà Đài Loan đãlàm đủ cách vận động để mua cho được 66 chiếc. Giờ đây, họ đã thất bại, mặcdù chiều 21/4, người đứng đầu cơ quan Quốc Phòng Đài Loan cho là “vụ mua bánnày đang bị tạm ngừng, chứ không bị hủy bỏ”.

“Giải pháp thay thế đề nghịnâng cấp đội máy bay chiến đấu F-16 đời cũ do Mỹ sản xuất, phần chủ yếutrong một kế hoạch buôn vũ khí trọn gói tốn kém 5,85 tỉ USD, đã được chấpthuận như một giải pháp ngắn hạn”, một quan chức quốc phòng Đài Loan nói.

Một giới chức cao cấp của BộQuốc phòng Mỹ cho biết việc nâng cấp đội máy bay chiến đấu phản lực F-16 củaĐài Loan sẽ giúp cho các máy bay chiến đấu này có được chất lượng ở mức củaloại máy bay chiến đấu tiên tiến hơn mà Đài Loan muốn mua.
 

Nhưng nhiều nhà phân tích nóirằng quyết định phê duyệt nâng cấp - chứ không phải là cung cấp các máy baychiến đấu tiên tiến hơn - được đưa ra để xoa dịu Bắc Kinh, nước đã có cáccảnh báo rằng quan hệ Mỹ-Trung sẽ bị ảnh hưởng nếu vụ mua bán này được thựchiện.

Nhiều đồng minh ở khu vựcĐông Á nhìn nhận sự kiện này như “bằng chứng cho thấy là quyền lực của TrungQuốc đã gây ảnh hưởng lớn trong quyết định này”.

Bộ Trưởng Quốc PhòngPhilippines Voltaire Gazmin nói: “Trung Quốc là một yếu tố mà người Mỹ khôngthể gạt qua một bên được. Giờ đây, Trung Quốc là một tay chơi đáng nể trêntrường quốc tế rồi”.

Ngay trong nội bộ nước Mỹ, đãcó nhiều chỉ trích cho là “Mỹ xem trọng quan hệ đối tác với Bắc Kinh hơn antoàn của các đồng minh trong khu vực”. Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa John Cornyn,mô tả quyết định mới của Mỹ “như một cái tát vào mặt đồng minh lâu đời”.

Ở khu vực, như tại Hàn Quốc,một số học giả cho rằng “Washington sợ bị bể nồi cơm kinh tế khi bán một sốmáy bay cho Đài Loan”.

Quyết định của Washington naysẽ được chuyển sang cho Quốc hội phê duyệt.

“Bói” phản ứng của Trung Quốc

Trung Quốc đã phản ứng giậndữ trước thỏa thuận của Mỹ nâng cấp hạm đội máy bay chiến đấu F-16 do Mỹ sảnxuất đã cũ kỹ của Đài Loan. Nhưng có thể đó không phải là phản ứng duy nhất.

Thứ trưởng Ngoại giao TrungQuốc Trương Chí Quân tuyên bố hợp đồng trị giá 5,85 tỉ USD “sẽ không tránhkhỏi làm suy yếu mối quan hệ song phương", bao gồm hợp tác quân sự và anninh giữa hai quốc gia.

Có phân tích cho rằng ngoàiviệc biểu thị phản ứng mạnh mẽ, Bắc Kinh khó có thể không đi xa hơn và sẽkhông đưa ra các biện pháp trả đũa Mỹ.

Trung Quốc vốn luôn có phảnứng mạnh mẽ trước các hợp tác quân sự của Mỹ với Đài Loan. Năm ngoái, khi Mỹbán tên lửa và các trang thiết bị khác cho Đài Loan, Trung Quốc đã đình chỉcác hoạt động trao đổi quân sự với Mỹ.