Liên kết hữu ích
Tin mới
- Bạn đọc gửi câu chuyện thật của bản thân hoặc người mình biết nếu được cho phép, không sáng tác hoặc lấy từ nguồn khác và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về bản quyền của mình.
- Nội dung về các vấn đề gia đình: vợ chồng, con cái, mẹ chồng-nàng dâu... TTOL bảo mật thông tin, biên tập nội dung nếu cần.
- Bạn được: độc giả hoặc chuyên gia lắng nghe, tư vấn, tháo gỡ.
- Mục này không có nhuận bút.
Chuyện ít biết về gái mại dâm Mỹ thế kỷ 19
Thứ sáu, 22/10/2010 08:39
Cuốn sách mới nhan đề "Renegade History of the United States" (tạm dịch:"Lịch sử nổi loạn của nước Mỹ") của tác giả Thaddeus Russell khẳngđịnh, gái mại dâm ở nước này hồi thế kỷ 19 nằm trong Top những người cóthu nhập cao nhất.
Cuốn sách mới nhan đề "Renegade History of the United States" (tạm dịch: "Lịch sử nổi loạn của nước Mỹ") của tác giả Thaddeus Russell khẳng định, gái mại dâm ở nước này hồi thế kỷ 19 nằm trong Top những người có thu nhập cao nhất.
Thời kỳ bùng nổ
Trong giai đoạn 1870 - 1900, số các nông trang ở Mỹ nhân lên gấp đôi và ngày càng có nhiều đất được đưa vào canh tác hơn hai thế kỷ rưỡi trước. Hầu hết số đất canh tác mới này nằm trong khu vực Great Plains và vùng Tây nam. Thêm vào đó, các ngành công nghiệp khác cũng phát triển nhanh chóng ở miền Tây trong suốt nửa còn lại của thế kỷ 19. Kết nối những ngành công nghiệp này với các lĩnh vực khác cũng như các thị trường đông Mỹ và châu Âu
Lớn nhất trong các ngành công nghiệp này là khai khoáng than đá và kim loại ở California, dãy núi đá Rocky và những vùng thuộc khu vực Tây nam; chăn nuôi gia súc ở khu vực Great Plains; gỗ xẻ ở vùng Tây bắc hòa bình; canh tác rau quả quy mô lớn ở các thung lũng nội địa của California; rồi dầu mỏ ở Texas, Oklahoma và miền nam California.
Kết nối những ngành công nghiệp này với nhau và với miền đông Mỹ cũng như các thị trường châu Âu là những tuyến đường sắt, chằng chịt khắp miền Tây vào cuối thế kỷ 19. Chính phủ liên bang đã góp phần thúc đẩy sự phát triển mang tính bùng nổ này bằng các chi tiêu khổng lồ cho việc xây dựng hệ thống đường sắt xuyên lục địa, từ Thái Bình Dương cho tới sông Missouri, cũng như việc xây dựng đường sá, đập và các hệ thống tưới tiêu quy mô, mà như chúng ta biết nếu thiếu chúng miền Tây có thể không bao giờ tồn tại được.
Các thị trấn gần như được tạo ra qua đêm trên những vùng đồi núi, nơi người ta phát hiện có kim loại quý, tại các sa mạc gần nơi xuất hiện dầu mỏ, dọc các đường mòn chăn nuôi gia súc và quanh những nhà ga cũng như tại các khu rừng liền kề nhà máy gỗ xẻ và các điểm chặt đốn gỗ. Phần đông những người đổ xô tới các thị trấn này là nam giới vì công việc đưa họ tới đây rất nặng nhọc, khắc nghiệt và được coi chỉ dành riêng cho phái mạnh. 93% dân số không phải là người Anh-điêng của California vào năm 1950 là nam giới.
Tại các thị trấn khai mỏ dọc vùng Comstock Silver Lode ở Nevada, một cuộc thống kê tiến hành năm 1860 cho thấy 2.306 đàn ông và 30 phụ nữ. Họ là những người đàn ông không gia đình, không đất đai, không tài sản và không cả một chỗ đứng trong bất cứ cộng đồng nào. Họ di chuyển từ thị trấn này đến thị trấn khác để kiếm tiền. Và, vì hầu hết các thành phố mà họ từng sống và làm việc đều mới nên bộ máy luật pháp thường rất yếu kém. Đây chính là các điều kiện đẻ ra những con người xấu.
Mảnh đất màu mỡ cho nghề mại dâm
Với động cơ tốt, những người gìn giữ đạo đức Mỹ trong thế kỷ 19 vô cùng lo lắng về tất cả các quý ông độc thân ở miền Tây. Một bộ trưởng theo đạo Tin lành viết: "Bị bỏ mặc một mình, những người đàn ông tha hoá nhanh chóng và trở nên hung dữ, cộc cằn, luộm thuộm và gần như tàn bạo". Ông đã đúng. Trớ trêu thay, hầu hết những người đàn ông này là người da trắng và có đầy đủ quyền công dân Mỹ. Nhưng họ không mấy quan tâm tới những giới hạn và trách nhiệm của quyền công dân.
Một nhà cải cách đạo đức ở Montana đã ghi nhận như sau về cuộc sống tại một thị trấn khai mỏ: "Đàn ông không có sự ràng buộc luật pháp, thờ ơ với công luận và không chịu gánh nặng gia đình, luôn chè chén bất cứ khi nào họ thích, bất cứ khi nào họ có tiền để trả cho việc đó và bất cứ khi nào không có gì để làm ... Những thói xấu tiếp theo đó, hành động báng bổ trở thành điều tất yếu ... Sự dễ bị kích động và tính nóng nảy do rượu rum dễ biến mọi việc trở thành một cuộc ẩu đả có sự tham gia của cả súng ống". Tại làng khai thác bạc Leadville, Colorado vào năm 1879 có 120 sa lông, 19 quán bia, 188 tiệm đánh bạc và chỉ có 4 nhà thờ.
Bước vào thế giới nhốn nháo đó của bọn đàn ông là đám đông phụ nữ hiểu khá rõ quy luật cung - cầu. Theo một nghiên cứu của Bộ Lao động Mỹ năm 1916, trong những nghề chính hợp pháp đối với phụ nữ - nhân viên bán hàng và công nhân ngành công nghiệp nhẹ - mức thù lao trung bình tuần là 6,67 USD, đủ mức sinh sống vào thời điểm đó. Trong những lĩnh vực như vậy, việc làm rất hiếm và do lệnh cấm lao động nữ trong hầu hết nền kinh tế, số công nhân sẵn sàng làm việc trong những ngành công nghiệp chấp nhận phụ nữ rất đông đảo. Nguồn cung lao động quá lớn này đã đẩy giá thù lao xuống mức tối thiểu.
Ngược lại, phụ nữ chọn là gái bán dâm được tận hưởng một thị trường nhu cầu cao cho công việc của họ. Nhu cầu rất lớn và liên tục, đặc biệt ở miền Tây. Nguồn cung lao động tình dục vẫn giữ mức tương đối nhỏ do đa số phụ nữ luôn kỳ thị và e sợ vết nhơ dính đến việc buôn phấn bán hương.
Theo nhà sử học Ruth Rosen, người tiên phong nghiên cứu lịch sử xã hội của nghề mại dâm ở Mỹ, "gái đứng đường" - vị trí thấp nhất trong ngành công nghiệp tình dục - "trung bình nhận được từ 1 - 5 USD mỗi lần mua vui cho khách - số thù lao một đêm bằng các lao động nữ khác kiếm được trong một tuần". Trong một nghiên cứu năm 1916, gái bán hoa có thu nhập khoảng 30 - 50 USD một tuần vào thời điểm đó, khi các thành viên nghiệp đoàn nam giới có tay nghề kiếm được trung bình gần 20 USD mỗi tuần.
Theo nghiên cứu của George M. Blackburn và Sherman L. Ricards về thành phố Virginia, bang Nevada, không giống kiểu "nô lệ da trắng" trẻ trung, ngây thơ đặc trưng, gái bán hoa tại thị trấn phát triển nhanh chóng trong những năm 1860 đó, thường già hơn nhiều so với phụ nữ tại các bang khai mỏ Colorado, Idaho và Nevada. "Từ dữ liệu tuổi gái bán dâm, rõ ràng rằng họ đủ tuổi để nhận ra bản chất hành vi của mình và cũng đủ tuổi để kết hôn nếu họ có khát khao đó, vì đây là một khu vực có nhiều người đàn ông không bị ràng buộc hôn nhân. Vì vậy, chúng tôi kết luận rằng đây là những phụ nữ làm nghề chuyên nghiệp với ý định thành công về kinh tế".
Sau khi làm việc như một người giúp việc nhà ở El Paso, Texas, với thù lao 3 USD một tuần, một phụ nữ gốc Mexico đã bỏ việc và "quyết định trở thành gái bán dâm" để kiếm thêm. Cô sau đó nhớ lại "Tôi phải mất rất nhiều thời gian để quen với việc bọn đàn ông khám phá tường tận cơ thể mình ... Tất nhiên, tôi có cảm giác tội lỗi thuở ban đầu, nhưng chúng nhanh chóng biến mất khi tôi nhìn thấy khoản tích luỹ của mình lớn dần thêm".
Ngay cả tại các thị trường bó hẹp hơn của miền Đông, gái bán dâm cũng được trả giá cao bất thường. Ở thành phố New York, theo nhà sử học Timothy Gilfoyle, "một tầng lớp gái bán hoa nhập cư, có ảnh hưởng phát triển mạnh mẽ. Thu nhập thấp trong nhà máy và các hộ gia đình đã làm gái bán hoa trở thành các lao động nữ được trả công cao nhất trong thành phố hồi thế kỷ 19". Các nghiên cứu tiến hành tại New York trong những năm 1900 - 1910 cũng cho thấy, 11% gái bán hoa liệt kê sự ép buộc là nguyên nhân gia nhập ngành công nghiệp tình dục, nhưng gần 28% lại đề cập tới tiền như yếu tố lôi kéo chính.
Giống như nhiều nhà cải cách chống mại dâm, các thành viên tổ chức Uỷ ban chống sự truỵ lạc Chicago đã đối mặt với một sự thật khắc nghiệt về sự giàu có mà gái bán hoa tích luỹ được với một câu hỏi cay đắng: "Liệu có bất kỳ băn khoăn nào khi một cô gái, vốn chỉ nhận được 6 USD cho một tuần làm việc với đôi tay của mình, bị cám dỗ và bán thân xác lấy 25 USD một tuần khi biết rằng có nhu cầu cho việc đó và bọn đàn ông sẵn sàng chi trả?".
Một gái mại dâm ở Chicago, người nuôi sống gia đình mình bằng nghề bán thân xác, đã có câu trả lời. Cô nói với người phỏng vấn: "Ông có thể tưởng tượng được tôi sẽ quay trở lại việc kiếm 5 hay 6 USD mỗi tuần trong một nhà máy, và với mức đó, không bao giờ để dành nổi một xu chi tiêu cho bản thân, trong khi tôi có thể kiếm chừng ấy vào bất kỳ đêm nào, và thường là hơn nhiều?". Nhà sử học Ruth Rosen đã liên tục bị bất ngờ trước quan điểm của hầu hết gái mại dâm coi nghề "buôn phấn bán hương" là dễ dàng hơn và ít nặng nề hơn so với bất kỳ phương cách tồn tại nào khác mà họ có thể chọn lựa.
Thời kỳ bùng nổ
Trong giai đoạn 1870 - 1900, số các nông trang ở Mỹ nhân lên gấp đôi và ngày càng có nhiều đất được đưa vào canh tác hơn hai thế kỷ rưỡi trước. Hầu hết số đất canh tác mới này nằm trong khu vực Great Plains và vùng Tây nam. Thêm vào đó, các ngành công nghiệp khác cũng phát triển nhanh chóng ở miền Tây trong suốt nửa còn lại của thế kỷ 19. Kết nối những ngành công nghiệp này với các lĩnh vực khác cũng như các thị trường đông Mỹ và châu Âu
 |
| Một gái bán hoa thế kỷ 19 ở Deadwood, California. (Ảnh: WordPress) |
Lớn nhất trong các ngành công nghiệp này là khai khoáng than đá và kim loại ở California, dãy núi đá Rocky và những vùng thuộc khu vực Tây nam; chăn nuôi gia súc ở khu vực Great Plains; gỗ xẻ ở vùng Tây bắc hòa bình; canh tác rau quả quy mô lớn ở các thung lũng nội địa của California; rồi dầu mỏ ở Texas, Oklahoma và miền nam California.
Kết nối những ngành công nghiệp này với nhau và với miền đông Mỹ cũng như các thị trường châu Âu là những tuyến đường sắt, chằng chịt khắp miền Tây vào cuối thế kỷ 19. Chính phủ liên bang đã góp phần thúc đẩy sự phát triển mang tính bùng nổ này bằng các chi tiêu khổng lồ cho việc xây dựng hệ thống đường sắt xuyên lục địa, từ Thái Bình Dương cho tới sông Missouri, cũng như việc xây dựng đường sá, đập và các hệ thống tưới tiêu quy mô, mà như chúng ta biết nếu thiếu chúng miền Tây có thể không bao giờ tồn tại được.
Các thị trấn gần như được tạo ra qua đêm trên những vùng đồi núi, nơi người ta phát hiện có kim loại quý, tại các sa mạc gần nơi xuất hiện dầu mỏ, dọc các đường mòn chăn nuôi gia súc và quanh những nhà ga cũng như tại các khu rừng liền kề nhà máy gỗ xẻ và các điểm chặt đốn gỗ. Phần đông những người đổ xô tới các thị trấn này là nam giới vì công việc đưa họ tới đây rất nặng nhọc, khắc nghiệt và được coi chỉ dành riêng cho phái mạnh. 93% dân số không phải là người Anh-điêng của California vào năm 1950 là nam giới.
Tại các thị trấn khai mỏ dọc vùng Comstock Silver Lode ở Nevada, một cuộc thống kê tiến hành năm 1860 cho thấy 2.306 đàn ông và 30 phụ nữ. Họ là những người đàn ông không gia đình, không đất đai, không tài sản và không cả một chỗ đứng trong bất cứ cộng đồng nào. Họ di chuyển từ thị trấn này đến thị trấn khác để kiếm tiền. Và, vì hầu hết các thành phố mà họ từng sống và làm việc đều mới nên bộ máy luật pháp thường rất yếu kém. Đây chính là các điều kiện đẻ ra những con người xấu.
Mảnh đất màu mỡ cho nghề mại dâm
Với động cơ tốt, những người gìn giữ đạo đức Mỹ trong thế kỷ 19 vô cùng lo lắng về tất cả các quý ông độc thân ở miền Tây. Một bộ trưởng theo đạo Tin lành viết: "Bị bỏ mặc một mình, những người đàn ông tha hoá nhanh chóng và trở nên hung dữ, cộc cằn, luộm thuộm và gần như tàn bạo". Ông đã đúng. Trớ trêu thay, hầu hết những người đàn ông này là người da trắng và có đầy đủ quyền công dân Mỹ. Nhưng họ không mấy quan tâm tới những giới hạn và trách nhiệm của quyền công dân.
Một nhà cải cách đạo đức ở Montana đã ghi nhận như sau về cuộc sống tại một thị trấn khai mỏ: "Đàn ông không có sự ràng buộc luật pháp, thờ ơ với công luận và không chịu gánh nặng gia đình, luôn chè chén bất cứ khi nào họ thích, bất cứ khi nào họ có tiền để trả cho việc đó và bất cứ khi nào không có gì để làm ... Những thói xấu tiếp theo đó, hành động báng bổ trở thành điều tất yếu ... Sự dễ bị kích động và tính nóng nảy do rượu rum dễ biến mọi việc trở thành một cuộc ẩu đả có sự tham gia của cả súng ống". Tại làng khai thác bạc Leadville, Colorado vào năm 1879 có 120 sa lông, 19 quán bia, 188 tiệm đánh bạc và chỉ có 4 nhà thờ.
 |
| Nhiều phụ nữ chọn nghề buôn phấn bán hương vì số tiền lớn mà họ dễ dàng kiếm được. (Ảnh minh hoạ: WordPress) |
Bước vào thế giới nhốn nháo đó của bọn đàn ông là đám đông phụ nữ hiểu khá rõ quy luật cung - cầu. Theo một nghiên cứu của Bộ Lao động Mỹ năm 1916, trong những nghề chính hợp pháp đối với phụ nữ - nhân viên bán hàng và công nhân ngành công nghiệp nhẹ - mức thù lao trung bình tuần là 6,67 USD, đủ mức sinh sống vào thời điểm đó. Trong những lĩnh vực như vậy, việc làm rất hiếm và do lệnh cấm lao động nữ trong hầu hết nền kinh tế, số công nhân sẵn sàng làm việc trong những ngành công nghiệp chấp nhận phụ nữ rất đông đảo. Nguồn cung lao động quá lớn này đã đẩy giá thù lao xuống mức tối thiểu.
Ngược lại, phụ nữ chọn là gái bán dâm được tận hưởng một thị trường nhu cầu cao cho công việc của họ. Nhu cầu rất lớn và liên tục, đặc biệt ở miền Tây. Nguồn cung lao động tình dục vẫn giữ mức tương đối nhỏ do đa số phụ nữ luôn kỳ thị và e sợ vết nhơ dính đến việc buôn phấn bán hương.
Theo nhà sử học Ruth Rosen, người tiên phong nghiên cứu lịch sử xã hội của nghề mại dâm ở Mỹ, "gái đứng đường" - vị trí thấp nhất trong ngành công nghiệp tình dục - "trung bình nhận được từ 1 - 5 USD mỗi lần mua vui cho khách - số thù lao một đêm bằng các lao động nữ khác kiếm được trong một tuần". Trong một nghiên cứu năm 1916, gái bán hoa có thu nhập khoảng 30 - 50 USD một tuần vào thời điểm đó, khi các thành viên nghiệp đoàn nam giới có tay nghề kiếm được trung bình gần 20 USD mỗi tuần.
Theo nghiên cứu của George M. Blackburn và Sherman L. Ricards về thành phố Virginia, bang Nevada, không giống kiểu "nô lệ da trắng" trẻ trung, ngây thơ đặc trưng, gái bán hoa tại thị trấn phát triển nhanh chóng trong những năm 1860 đó, thường già hơn nhiều so với phụ nữ tại các bang khai mỏ Colorado, Idaho và Nevada. "Từ dữ liệu tuổi gái bán dâm, rõ ràng rằng họ đủ tuổi để nhận ra bản chất hành vi của mình và cũng đủ tuổi để kết hôn nếu họ có khát khao đó, vì đây là một khu vực có nhiều người đàn ông không bị ràng buộc hôn nhân. Vì vậy, chúng tôi kết luận rằng đây là những phụ nữ làm nghề chuyên nghiệp với ý định thành công về kinh tế".
Sau khi làm việc như một người giúp việc nhà ở El Paso, Texas, với thù lao 3 USD một tuần, một phụ nữ gốc Mexico đã bỏ việc và "quyết định trở thành gái bán dâm" để kiếm thêm. Cô sau đó nhớ lại "Tôi phải mất rất nhiều thời gian để quen với việc bọn đàn ông khám phá tường tận cơ thể mình ... Tất nhiên, tôi có cảm giác tội lỗi thuở ban đầu, nhưng chúng nhanh chóng biến mất khi tôi nhìn thấy khoản tích luỹ của mình lớn dần thêm".
Ngay cả tại các thị trường bó hẹp hơn của miền Đông, gái bán dâm cũng được trả giá cao bất thường. Ở thành phố New York, theo nhà sử học Timothy Gilfoyle, "một tầng lớp gái bán hoa nhập cư, có ảnh hưởng phát triển mạnh mẽ. Thu nhập thấp trong nhà máy và các hộ gia đình đã làm gái bán hoa trở thành các lao động nữ được trả công cao nhất trong thành phố hồi thế kỷ 19". Các nghiên cứu tiến hành tại New York trong những năm 1900 - 1910 cũng cho thấy, 11% gái bán hoa liệt kê sự ép buộc là nguyên nhân gia nhập ngành công nghiệp tình dục, nhưng gần 28% lại đề cập tới tiền như yếu tố lôi kéo chính.
Giống như nhiều nhà cải cách chống mại dâm, các thành viên tổ chức Uỷ ban chống sự truỵ lạc Chicago đã đối mặt với một sự thật khắc nghiệt về sự giàu có mà gái bán hoa tích luỹ được với một câu hỏi cay đắng: "Liệu có bất kỳ băn khoăn nào khi một cô gái, vốn chỉ nhận được 6 USD cho một tuần làm việc với đôi tay của mình, bị cám dỗ và bán thân xác lấy 25 USD một tuần khi biết rằng có nhu cầu cho việc đó và bọn đàn ông sẵn sàng chi trả?".
Một gái mại dâm ở Chicago, người nuôi sống gia đình mình bằng nghề bán thân xác, đã có câu trả lời. Cô nói với người phỏng vấn: "Ông có thể tưởng tượng được tôi sẽ quay trở lại việc kiếm 5 hay 6 USD mỗi tuần trong một nhà máy, và với mức đó, không bao giờ để dành nổi một xu chi tiêu cho bản thân, trong khi tôi có thể kiếm chừng ấy vào bất kỳ đêm nào, và thường là hơn nhiều?". Nhà sử học Ruth Rosen đã liên tục bị bất ngờ trước quan điểm của hầu hết gái mại dâm coi nghề "buôn phấn bán hương" là dễ dàng hơn và ít nặng nề hơn so với bất kỳ phương cách tồn tại nào khác mà họ có thể chọn lựa.
Còn tiếp
Theo VietNamNet
Theo VietNamNet
-
Thế giới9 phút trướcKhi hành khách nói cần chạy nhanh vì vừa giết người, tài xế taxi ở Trung Quốc cố giữ bình tĩnh tiếp tục chuyến đi và tìm cớ dừng xe để cảnh sát bắt giữ nghi phạm. -
Thế giới11 giờ trướcMệt mỏi vì hôm trước phải tăng ca đến đêm, người đàn ông Trung Quốc ngủ gật tại bàn làm việc một tiếng vào buổi trưa nhưng bị công ty sa thải vì vi phạm quy định.
-
Thế giới13 giờ trướcChiếc xe tải chạy với tốc độ cao bất ngờ đâm trúng ô tô đang lùi trên đường khiến 10 người bị thương.
-
Thế giới16 giờ trướcMột bộ xương khủng long Apatosaurus dài 21m, nặng hơn 22 tấn, được đặt tên là Vulcan, gần đây đã trở thành hóa thạch khủng long lớn nhất từng được bán đấu giá khi nó được mua với giá khoảng 6,4 triệu đô la tại một cuộc đấu giá ở Pháp.
-
Thế giới16 giờ trướcChỉ vài giờ sau khi nhậm chức Tổng thống, ông Donald Trump sẽ triển khai một loạt chính sách như đã hứa trong chiến dịch tranh cử, gồm cả trục xuất quy mô lớn những người nhập cư trái phép.
-
Thế giới16 giờ trướcNgười phụ nữ cao nhất thế giới và người phụ nữ thấp nhất thế giới đã gặp nhau trong một buổi trà chiều tại London, Anh để kỷ niệm Ngày Kỷ lục Thế giới Guinness.
-
Thế giới17 giờ trướcĐoạn clip gây sốc đang khiến cư dân mạng vô cùng bức xúc vì hành vi phản giáo dục của giáo viên mầm non.
-
Thế giới17 giờ trướcNgười đàn ông vô tình đốt vợ trong lúc cãi nhau. Hậu quả, cặp vợ chồng và hai con trai của họ đều bị bỏng.
-
Thế giới20 giờ trướcTheo sách Kỷ lục Guinness, Ambati từng được công nhận là bác sĩ trẻ nhất thế giới. Hiện tại, ông là chuyên gia nhãn khoa hàng đầu đang làm việc tại Mỹ.
-
Thế giới21 giờ trướcMột mỏ vàng khổng lồ với trữ lượng ước tính hơn 1.000 tấn đã được phát hiện ở Trung Quốc, hãng thông tấn Tân Hoa Xã đưa tin, dẫn nguồn cơ quan địa chất tỉnh Hồ Nam.
-
Thế giới21 giờ trướcPhát hiện này đã khiến cặp vợ chồng thu mua phế liệu vô cùng bàng hoàng.
-
Thế giới21 giờ trướcSau 20 năm ly hôn vì chồng ngoại tình, người vợ bỏ qua mọi lỗi lầm, quay lại chăm sóc chồng cũ bại liệt.
-
Thế giới22 giờ trướcMột tác phẩm của nghệ sĩ Maurizio Cattelan, bao gồm một miếng băng keo và một quả chuối dán trên tường, đã được bán với gần 160 tỷ đồng.
-
Thế giới1 ngày trướcSau một lần bị cấp trên đổ lỗi một cách bất công, người đàn ông rơi vào trạng thái buồn bực, uất ức và bị mất ngủ suốt nhiều năm.