Bất ổn từ hàng giá rẻ Trung Quốc

Từ nhiều năm qua, hàng Trung Quốc (TQ) đã thao túng thị trường hàng hóa Việt Nam (VN) bởi hàng hóa đa dạng, giá rẻ và thuận tiện giao dịch. Khi TQ liên tục phá giá đồng NDT lên tới 4,6% thì hàng hóa của nước này vốn đã rẻ nay còn rẻ hơn rất nhiều. Lại thêm tâm lý người VN hám rẻ khiến không ít chuyên gia cho rằng chúng ta sẽ phải đối mặt với việc các mặt hàng TQ đang dần từng bước bức tử hàng VN. Nếu chúng ta không thay đổi, công nghệ vẫn cứ lạc hậu, mà người tiêu dùng lại hám rẻ xài hàng TQ… chúng ta vẫn sẽ là đàn chim nhạn xếp hàng trên bầu trời mà thôi.

Trái cây Trung Quốc tại TP Châu Đốc, An Giang. Ảnh: HTD

Tiếp cận công nghệ các nước khác ngoài Trung Quốc

Cho đến nay, đồng NDT của TQ đâu đó mất khoảng hơn 3%. Còn VN, Ngân hàng Nhà nước đã rất linh hoạt khi điều chỉnh biên độ tỉ giá hai lần là 2% cùng với một lần điều chỉnh tỉ giá tổng cộng cũng ứng 3%.

Điều đó cho thấy về mặt chính ngạch trong tương quan con số thì sự điều chỉnh đồng NDT hay VNĐ là ngang nhau. Không có gì đáng sợ trước việc hàng hóa TQ rẻ sẽ tràn vào VN nhiều hơn vì lý do TQ phá giá tiền. Vậy về thương mại chính ngạch, chúng ta phải chấp nhận cuộc chơi cạnh tranh công bằng của thị trường. Nhưng hàng lậu, hàng nhãn VN nhưng ruột TQ hiện nay rất nhiều đang đè bẹp doanh nghiệp (DN) nội địa.

Tổng thể có ba vấn đề chính cần đặt ra. Thứ nhất, VN xuất khẩu sang thị trường TQ thì ít nhưng nhập khẩu từ thị trường này lại nhiều. Vì thế khoảng cách giữa xuất và nhập “dư” ra ấy sẽ tác động lên thị trường nội địa, nhất là khi đồng NDT phá giá.

Thứ hai, ngoài xuất khẩu qua con đường chính ngạch thì các mặt hàng hóa chạy qua con đường tiểu ngạch, chúng ta chưa thống kê được số lượng. Hàng buôn lậu, hàng nhái, hàng dỏm… giá rẻ vẫn tràn ngập trên thị trường mà phần lớn là hàng tiêu dùng chưa kiểm soát được. Thế nên DN nội khó khăn khi cạnh tranh về giá với hàng TQ.

Thứ ba, để thoát khỏi hàng TQ chúng ta không chỉ giải quyết bằng vấn đề tỉ giá hối đoái mà đây là vấn đề thuộc về trình độ phát triển cơ cấu kinh tế.

Giải pháp ở đây, theo tôi là cần phải có sự tiến bộ vượt bậc về công nghệ, trình độ quản lý sản xuất, chọn lọc nguồn nhân lực mà trong đó phải biết tận dụng các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là TTP. Và hướng tới việc tiếp cận công nghệ nguồn của Nhật, Đức, Mỹ, giảm nhập khẩu công nghệ từ TQ. Đấy mới là làm thay đổi được thứ tự của đàn chim nhạn trên trời… Còn nếu chúng ta không thay đổi, thích xài hàng giá rẻ, dùng công nghệ lạc hậu, chúng ta vẫn sẽ là đàn chim nhạn xếp hàng trên bầu trời mà thôi.

Thiết bị, nguyên phụ liệu của Trung Quốc tại triển lãm ngành dệt may. Ảnh: HTD

Chuyển giao công nghệ còn quá xa vời

Chúng ta đôi khi cũng phải chấp nhận một thực tế mang tính quy luật. Lao động rẻ của TQ sẽ chuyển sang VN. Cũng giống như tại các TP lớn, sau thời gian giá cả đắt đỏ từ giá đất tăng, giá nhân công tăng… nên những công nghệ lao động rẻ hơn được chuyển về tỉnh lân cận. Còn ở các TP lớn thì buộc phải sử dụng công nghệ cao hơn.

Trước tình huống này mình phải đi bằng hai cách: Vừa đón đầu công nghệ dựa vào lợi thế lao động giá rẻ ấy nhưng vừa phải tranh thủ tận dụng để đón đầu nguồn công nghệ bậc cao từ Nhật, Mỹ, Đức… Song song đó phải đi đầu tư vào công nghệ phụ trợ. Chẳng hạn, muốn sản xuất ô tô trước tiên chúng ta phải sản xuất được phụ tùng ô tô. Muốn sản xuất được điện thoại, ta phải sản xuất được linh kiện điện thoại cái đã rồi mới bàn đến việc sản xuất điện thoại.

Nếu sử dụng công nghệ Đức, Mỹ hay Nhật thì giá rất cao và điều này làm giá thành hàng hóa đội lên. Nói một cách công bằng, đúng là có nghịch lý công nghệ của Mỹ hay các nước châu Âu có giá cao, nếu DN Việt mua về sản xuất hàng hóa cạnh tranh không nổi. Còn nếu nghiên cứu công nghệ giá rẻ thì chúng ta chưa làm được.

Nhưng TQ vốn là một thị trường quá năng động và phát triển công nghệ rất nhanh. Bất cứ công nghệ mới nào trên thế giới vừa ra đời, TQ cũng nhanh chóng chuyển giao biến thành của họ được. Nhưng còn VN thì hoàn toàn không như vậy, việc chuyển giao công nghệ với VN vẫn còn là điều quá xa vời. Tuy nhiên, nếu không bước thì không bao giờ đến đích. Nên ngoài việc phải đi bằng hai cách thì Chính phủ cần phải có chính sách phát triển công nghệ phụ trợ. DN phải có quỹ để thúc đẩy công nghệ phát triển. Hệ thống đào tạo nguồn nhân lực VN phải đào tạo tiếp cận thực tiễn với công nghệ. Nhưng cũng xin lưu ý rằng TQ họ cũng giống như ta, họ là những con chim nhạn đang bay trên bầu trời.

Từ nhiều năm nay chúng ta đã nhắc nhiều đến việc phải phát triển ngành công nghiệp phụ trợ… chứ chưa phải đến tận bây giờ. Chúng ta đã có những giải pháp và cả chính sách để “thoát Trung” về mặt thị trường nhưng không hiệu quả cho tới nay. Ví dụ ngành sản xuất ô tô của Nhật, tất cả phụ tùng của ô tô đều được sản xuất từ TQ. Đến điện thoại Samsung, Apple… mọi linh kiện đều sản xuất ở TQ. Điều đó cho thấy nền công nghiệp phụ trợ của TQ khá cao trong khi chẳng có gì làm ở VN.

Theo PL TPHCM