Khóc, cười với thuế

Thông tư 02 ngày 11-1-2010của Bộ Tài chính hướng dẫn rõ trường hợp nào đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN)25% trên lợi nhuận, trường hợp nào đóng thuế 2% trên giá chuyển nhượng đãtháo gỡ nhiều vướng mắc liên quan đến thuế TNCN từ chuyển nhượng bất độngsản (BĐS). Thế nhưng, thực tế vẫn còn nhiều trường hợp phải đóng thuế “oan”hoặc lách luật, né thuế để được đóng ít nhất.

6,6 tỉ đồng hay 0 đồng?

Gây sốc nhất là vụ giải quyếtmột hồ sơ nộp thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS tại một chi cục thuế ở TPHCMmới bị phát hiện. Năm 2007, ông C. và ông D. có hợp đồng đặt cọc (tại phòngcông chứng số 3) mua bán nhà với giá hơn 1.691 lượng vàng SJC. Tháng 4-2008,ông C. và ông D. đến Phòng Công chứng số 1 khai trình tổng giá trị nhà, đấtchuyển nhượng căn nhà này chỉ 2,5 tỉ đồng và nộp lệ phí trước bạ theo hợpđồng ký tại Phòng Công chứng số 1 (không khai hợp đồng đặt cọc bằng vàng).

Tháng 5-2008, ông C. đến chi cục thuế quận xin nộp bổ sung lệ phí trước bạcho đủ với số tiền mua thực tế hơn 1.691 lượng vàng (quy ra hơn 30 tỉ đồng).Sau đó, tháng 3-2009, ông C. bán căn nhà trên với giá hơn 29 tỉ đồng. Tínhtheo thuế suất 25%, ông C. không có lợi nhuận và không phải đóng đồng thuếTNCN nào.

Phòng Thanh tra nội bộ CụcThuế TPHCM cho rằng: Theo luật, việc chi cục thuế chấp nhận cho ông C. khaibổ sung lệ phí trước bạ là không đúng vì đó chỉ là hợp đồng đặt cọc. Ngoàira, chỉ có ông C. kê khai giá mua tương đương 1.691 lượng vàng mà không cóhóa đơn chứng từ hợp pháp chứng minh nên trong trường hợp này phải xác địnhgiá mua trước đó là 2,5 tỉ đồng. Vì vậy, tổng số thuế do Phòng Thanh tra nộibộ Cục Thuế xác định lên đến 6,6 tỉ đồng.

Mới đây, qua thanh tra nội bộ các chi cục thuế,Phòng Thanh tra nội bộ Cục Thuế TPHCM đã pháthiện nhiều trường hợp “có vấn đề” khác. Ví dụ:Ngày 13-10-2009, ông A kê khai chuyển nhượng 4BĐS (đều được ký chuyển nhượng bằng một hợp đồngcông chứng, ký thi công chung hợp đồng giao nhậnthầu xây lắp công trình) nhưng không cung cấphóa đơn, chứng từ thể hiện chi phí liên quan.

Chi cục thuế nơi tiếp nhận hồ sơ áp thuế 25%trên lợi nhuận cho 3 BĐS, thuế suất 2% trên giábán cho một BĐS và tổng số thuế thu được chỉ hơn833 triệu đồng.

Theo lý giải của chi cục thuế này, việc tínhthuế 25% đối với 3 BĐS là do người nộp thuế kêkhai và cung cấp hồ sơ gồm hợp đồng mua bán, lệphí trước bạ đã nộp và tự xác định... không phátsinh chi phí khác. Ở BĐS thứ 4, người nộp thuếkê khai có phát sinh sửa chữa, nâng cấp, cải tạoBĐS nhưng không cung cấp hóa đơn, chứng từ nênáp thuế 2%.

Theo Phòng Thanh tra nội bộ Cục ThuếTPHCM, trường hợp này không đủ cơ sở để xác địnhgiá vốn của 4 BĐS nên phải áp thuế TNCN 2% trêngiá bán thực tế. Trong trường hợp này, tổng sốthuế phải nộp là hơn 1,6 tỉ đồng chứ không phải833 triệu đồng...

Cần sớm điều chỉnh

Quyết định áp thuế, cách giảiquyết hồ sơ nộp thuế trong những trường hợp kể trên đúng hay sai, có thốngnhất với quy  định chung của ngành thuế hay chưa, Cục Thuế TPHCM cũng chưakết luận được. “Trước mắt, chúng tôi lấy ý kiến các phòng, ban có liên quanđể tìm ra hướng xử lý chung cho những trường hợp kể trên và các trường hợptương tự tại TPHCM và sẽ có kiến nghị lên Tổng cục thuế” - một cán bộ CụcThuế TPHCM cho biết.

Khác với trường hợp trên,thực tế hiện nay có rất nhiều trường hợp người dân không bán được nhà hoặcphải chấp nhận đóng thuế cao hoặc “tính cách khác” vì không thể chứng minhđược giá gốc. Trong đó, chủ yếu rơi vào những trường hợp nhà đất sang taynhiều lần và BĐS đã mua - bán từ nhiều năm trước...

Theo một chuyên gia về thuế,những vướng mắc nêu trên chỉ là trường hợp điển hình và còn không ít nhữnghình thức “lách” thuế đã và đang diễn ra. Chính sách thuế mới chưa thực sựsâu sát với thực tiễn cuộc sống thì việc phát sinh kẽ hở, tiêu cực và hậuquả là có sự bất công giữa những người nộp thuế, thất thu ngân sách là điềukhông tránh khỏi. Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện và sửa đổi những điểm bấtcập trong Luật Thuế TNCN.

Theo Thanh Nhân