Báo Mỹ: Vì sao Biển Đông trở nên bất an?

Cuộc cạnh tranh quân sự Mỹ- Trung có thể đứng đằng sau sự gây hấn gần đây của Trung Quốc ở Biển Đông.Tuần trước, Việt Nam đã phản đối mạnh mẽ việc các tàu hải giám Trung Quốccắt cáp dầu khí một tàu thăm dò Việt Nam khi tàu này tiến hành khảo sáttrong phạm vi thềm lục địa 200 hải lý của họ.

TIN LIÊN QUAN

Báo Csmonitor của Mỹ mới đăngtải bài viết của tác giả Simon Montlake.

Đã gần một năm trôi qua kể từkhi Mỹ bước vào cuộc tranh cãi gay gắt giữa Trung Quốc và các quốc gia nhỏhơn trong khu vực về những hòn đảo giàu tiềm năng dầu khí ở Biển Đông, căngthẳng lần nữa lại gia tăng.

Hải quân Trung Quốc diễn tập bắn đạn thật ở Biển Đông Ảnh: THX

Kể từ tháng 3, cả ViệtNam và Philippines đã chỉ trích về hành động gây hấn của các lực lượngTrung Quốc tại Biển Đông. Theo các chuyên gia quân sự, Trung Quốc duytrì gia tăng sức mạnh quân sự để có thể phô diễn nhiều hơn sức mạnh hảiquân ở một khu vực đại dương mà Hải quân Mỹ từ lâu nắm giữ ưu thế. Bộtrưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates hôm thứ Sáu đã có cuộc gặp với ngườiđồng cấp Trung Quốc tại một hội nghị an ninh ở Singapore. Trước đó mộtngày, ông nói với báo chí rằng: “Chúng tôi không cố gắng hạn chế TrungQuốc”.

Tuy nhiên, trước những căngthẳng gần đây, các nhà phân tích nói rằng, Trung Quốc bắt đầu “giảm nhẹ”cách hành xử và nối lại những nỗ lực ngoại giao để lôi kéo các láng giềng.Kiểu gây hấn của Trung Quốc bắt đầu ngay sau khi Ngoại trưởng Mỹ HillaryClinton sử dụng một diễn đàn an ninh khu vực ở Việt Nam vào tháng 7 nămngoái để khẳng định Mỹ có lợi ích chiến lược ở Biển Đông và đề xuất làmtrung gian cho các cuộc hội đàm hòa bình.

Trong khi đề xuất ấy chưađược tính tới, sự can thiệp của Mỹ đã khiến Bắc Kinh “điều chỉnh” lại lậptrường, Susan Shirk, nguyên một nhà ngoại giao Mỹ và là chuyên gia nghiêncứu Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Xung đột và Hợp tác Toàn cầu ở Đại họcCalifornia, San Diego nói. Khi sức mạnh quân sự gia tăng, Trung Quốc muốntránh xu hướng nghiên về Mỹ trong khu vực. “Sự hiệu chỉnh này là nỗ lực trởvề các tiếp cận thực tế và hợp tác hơn mà Trung Quốc đã theo đuổi kể từnhững năm 1990”, bà cho biết.

Điểm hỏa

Tuy nhiên, các chính phủtrong khu vực không có được nhiều tiến triển trong việc giải quyết tuyên bốchủ quyền chồng lấn với hai chuỗi đảo chính ở Biển Đông. Năm 2002, ASEAN đãký với Trung Quốc bản Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông và coiđây là cách để làm dịu căng thẳng. Tuy nhiên, các cuộc hội đàm sau đó để đạtđược sự nhất trí về những quy tắc đã không thành bởi những chỉ trích ASEANkhông thống nhất để hành động.

Các nhà ngoại giao châu Á chorằng, Trung Quốc cố tách biệt những nước yếu hơn và ngăn chặn một quan điểmchung về Biển Đông. Năm trước, Ngoại trưởng Trung Quốc Dương Khiết Trì đãkhẳng định “quốc tế hóa” vấn đề Biển Đông chỉ làm phức tạp hóa và khó giảiquyết các tranh cãi.

Ngoại trưởng Indonesian MartyNatalegawa nói rằng, Indonesia – chủ tịch hiện nay của ASEAN, muốn xây dựngmột bộ quy tắc hành xử vào cuối năm nay về một vấn đề đã đặt ra “mối đe dọaan ninh thực sự” với khu vực. Ông thừa nhận sự chậm trễ hơn nữa sẽ là dấuhiệu của thất bại. “10 năm thiếu những đường lối chỉ dẫn là quá nhiều”, ôngnói trong một hội nghị an ninh tại Malaysia.

Hầu hết các chuyên gia chorằng, tính phức tạp của tranh chấp liên quan tới nhiều nước như Trung Quốc,Philippines, Việt Nam, Brunei và Malaysia; mục tiêu giành lấy các đảo khôngcó người ở và nguồn tài nguyên dầu khí chưa khai thác đã ngăn cản nỗ lực đưara một giải pháp nhanh chóng. Thay vào đó, Biển Đông trong một thời gian dàitồn tại như một “điểm hỏa” trong khi các nước tiếp tục thăm dò đáy biển đểtìm ra bao nhiêu nguồn dầu khí có thể thu được. Ước tính về kích cỡ và giátrị nguồn tài nguyên ấy là rất khác nhau.

Có thêm nữa cạnh tranh Mỹ- Trung?

Không phải tất cả đều hoannghênh việc Mỹ can thiệp ở Biển Đông. Hashim Djalal, cựu đặc phái viênIndonesia về ngoại giao hàng hải, người đã chủ trì các cuộc hội đàm khôngchính thức với đại diện từ Trung Quốc và các nước tuyên bố chủ quyền ở BiểnĐông tỏ ra thận trọng với khả năng xảy ra cạnh tranh vị trí siêu cường tạiASEAN. “Mỹ bị xem như là mối đe dọa với Trung Quốc. Và đó là sự đối đầu”,ông nói.

Quan chức Mỹ nhấn mạnh sựtrung lập của họ trong tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Nhưng giới phân tíchcho rằng, khó có thể gỡ rối những căng thẳng trong vấn đề chủ quyền nếu tồntại cạnh tranh quân sự Mỹ - Trung. Năm trước, một tuyên bố về chính sách màNgoại trưởng Mỹ Clinton đưa ra xuất hiện sau một cuộc đụng độ giữa tàu tuầntra Trung Quốc và tàu thăm dò hải quân Mỹ hoạt động ở gần căn cứ tàu ngầmTrung Quốc tại Hải Nam. Khi ấy, Trung Quốc nói tàu Mỹ do thám trong vùng đặcquyền của họ.

Trong quá khứ, Philippines vàViệt Nam đã từng tiến hành thăm dò dầu khí chung với các tàu Trung Quốc ởvùng lân cận các đảo tranh chấp. Tuy nhiên, sứ mệnh chung này không dẫn tớibất kể một thỏa thuận nào về việc sẽ khai thác trữ lượng dầu khí ra sao dokhông đạt được sự đồng thuận về cách thức tiến hành.

Như Euan Graham, chuyên giavề an ninh hàng hải tại Đại học Công nghệ Nam Dương ở Singapore phân tích:“Với Trung Quốc, không có lý do gì phải tiến tới phát triển chung (các khukhai thác dầu). Họ có thể đủ khả năng để chơi một cuộc chơi dài”.

 Theo Thái An
 Vietnamnet