Leo thang gian lận thanh toán thẻ

Chỉ với riêng hoạt động thanhtoán thẻ quốc tế tại thị trường Việt Nam, tổng giá trị giao dịch gian lận trongcác tháng vừa qua có thời điểm tăng tới 3-5 lần so với cùng kỳ và sự gia tăngcủa các loại hình gian lận (cao gấp 5 lần tỉ lệ chung của thế giới) do thẻ giảđược cho đang là vấn nạn của thị trường thẻ trong nước.

Bóng đen thẻ giả

Trong các loại hình rủi ro liên quan đến nghiệp vụ thanh toán thẻ tại thị trườngVN ở thời điểm hiện nay, gian lận trong thanh toán thẻ quốc tế có chiều hướngtăng vọt trong năm nay và ngược với xu hướng chu của thế giới, loại hình giaodịch gian lận do thẻ giả đang được cho là tệ nạn cần phải được giải quyết. Dẫnsố liệu thống kê của các tổ chức thẻ quốc tế, đại diện Tiểu ban Quản lý rủi ro(Hội Thẻ ngân hàng VN) - ông Lê Thanh Hà cho hay, gian lận thanh toán thẻ quốctế tại thị trường trong nước bắt đầu tăng vọt kể từ đầu năm 2011 với giá trịgiao dịch gian lận trong các quý I-II/2011 lần lượt là 1 triệu USD và 1,5 triệuUSD. Các con số này theo ông Lê Thanh Hà, gấp 3-5 lần so với cùng kỳ năm trướcvà nếu so với quý cuối của năm 2010, tỉ lệ gian lận/doanh số thanh toán cũngtăng gấp 2-3 lần.

Báo cáo giao dịch gian lận của tổ chức thẻ Visa tính đến tháng 9.2011 cũng chothấy, nếu tỉ lệ gian lận là 16,5 cent/100 USD thanh toán tại thị trường VN trongquý I/2011 thì đến quý II/2011, con số này lên tới 42,1 cent/100 USD được thanhtoán. Hội Thẻ ngân hàng VN cho hay, con số gian lận này cao gấp 5 lần tỉ lệchung của thế giới và cao gấp 17 lần tỉ lệ của khu vực.

Mới đây, nhiều thẻ tín dụng đã bị gian lận dùng để mua vé máy bay của Vietnam Airlines, rồi bán lại cho hành khách có nhu cầu (ảnh mang tính minh hoạ). Ảnh: Kỳ Anh

Đáng lưu ý trong rủi ro thanhtoán thẻ, loại hình gian lận do thẻ giả đang gia tăng tại VN và đi ngược với xuhướng chung của thế giới. Các đối tượng tội phạm thẻ nhắm tới tại thị trường VNtrong thời gian vừa qua chủ yếu là các đơn vị chấp nhận thẻ (ĐVCNT) kinh doanhcác mặt hàng vàng bạc, đá quý, vận chuyển hàng không hay điện lạnh... Con sốthống kê được của Tiểu ban Quản lý rủi ro (Hội Thẻ ngân hàng VN), khoảng 350 thẻgiả đã được các đối tượng gian lận mang vào VN để thực hiện giao dịch trong thờigian vừa qua.

Các thống kê cũng cho thấy, các giao dịch được thực hiện bằng thẻ giả thời gianquan tại VN hoàn toàn là thẻ của các ngân hàng phát hành nằm ngoài lãnh thổ VN,đặc biệt nhiều là thẻ mang đầu BIN (06 số đầu của dải số thẻ) của các ngân hàngphát hành thuộc Mỹ, Canada. Theo Hội Thẻ ngân hàng VN, cơ quan công an mới đâycũng phối hợp ngăn chặn được 3 nhóm đối tượng đang sử dụng thẻ giả tại các điểmchấp nhận thanh toán tại HN và TPHCM với tổng số lượng thẻ giả được sử dụng lêntới 100 thẻ.

Cảnh báo sớm

So với con số thanh toán thẻ quốc tế tại ĐVCNT đạt 1,5 tỉ USD và doanh số thanhtoán thẻ quốc tế tại ATM đạt 1,2 tỉ USD ước tính đến cuối năm 2011, các giá trịgian lận thẻ được trích dẫn trên đây chỉ tương đương một tỉ lệ rất nhỏ. Hơn nữa,theo bà Nguyễn Thu Hà – Chủ tịch Hội Thẻ ngân hàng VN, cũng không thể vin vàocác rủi ro vốn được cho là khó tránh khỏi trong một nghiệp vụ đòi hỏi kỹ thuậtcao để phủ nhận hay che lấp hàng loạt các tính năng ưu việt mà nghiệp vụ thanhtoán quốc tế không dùng tiền mặt mang lại. Song khi mà tình hình trở thành mộtvấn nạn và đi ngược lại xu hướng chung của thế giới, các thành viên VN của cáctổ chức thẻ quốc tế đến lúc phải ngồi lại với nhau để tìm hướng ngăn chặn. Bởichính các ngân hàng cũng như các ĐVCNT trong nước phải gánh hậu quả là bị ngânhàng phát hành nước ngoài đòi bồi hoàn, chi phí tăng và thậm chí bị phạt.

Hơn nữa một số đơn vị còn bị các tổ chức thẻ quốc tế áp dụng chế độ kiểm tra,kiểm soát đặc biệt hoặc có khả năng phải chấm dứt tư cách thành viên. Nghiêmtrọng hơn, theo ông Lê Thanh Hà, thị trường VN bị liệt vào danh sách thị trườngcó độ rủi ro cao cho việc sử dụng thẻ.

Liên quan đến rủi ro gian lậnthanh toán thẻ do dùng thẻ giả, hàng loạt các nguyên nhân được chỉ ra trong đó ởchừng mực nào đó, thị trường VN có nhiều điều kiện “thuận lợi” cho giới tội phạmthẻ. Bên cạnh đó là nền tảng công nghệ dịch vụ thẻ chưa được đầu tư thích đángvà nhân lực dịch vụ thẻ thiếu nhiều thứ. Vị chuyên gia làm việc trong lĩnh vựcquản lý rủi ro trên cũng chỉ rõ nguyên nhân có sự cạnh tranh quá mức cần thiết,thiếu đi sự hợp tác trong việc phòng ngừa rủi ro như hệ thống cảnh báo chung,chia sẻ thông tin, kinh nghiệm.

“Tâm lý sùng ngoại, buông lỏng việc định danh khách hàng và tâm lý muốn bán hàngbằng mọi giá cũng là các nguyên nhân” – ông Lê Thanh Hà phân tích. Hàng loạtgiải pháp được đưa ra nhằm ngăn chặn tình trạng trên, song có một trong các giảipháp mang tính hệ thống là các ngân hàng cần thực hiện đào tạo các ĐVCNT mớithành lập và thường xuyên đào tạo lại đối với toàn bộ các đơn vị trên toàn hệthống. Đặc biệt là với các đơn vị có độ rủi ro cao, là đối tượng nhắm tới củatội phạm như các cửa hàng vàng, đá quý, đồng hồ, điện tử...

Theo Văn Nguyễn
        LaoDong