Dân giữ USD tương đương dự trữ ngoại tệ?

Trước Tết, Nguyễn Văn Hưng,một người buôn ôtô ở Hà Nội bỏ ra lượng tiền mặt tròn 5 tỉ VND để mua USD.

Một phần trong số ngoại tệ đó,Hưng kể, được chuyển cho con gái đầu của anh đang học tại trường đại học danhtiếng hàng đầu thế giới Oxford ở Anh, số còn lại anh cho vào két để ở nhà.

“Tôi dự kiến cháu học năm năm sẽ mất khoảng 5 tỉ đồng. Đang sẵn tiền nên tôi muahết USD. Chưa chuyển hết cho cháu thì giữ USD chắc cũng không bị mất giá nhưtiền đồng”, Hưng, người đang sở hữu gần chục căn nhà ở Hà Nội sau những phi vụtrúng quả lớn ở Đức và Tiệp Khắc cách đây 20 năm, nói.

Thật khó biết được số lượng những bậc phụ huynh làm giống như anh Hưng - tức muangoại tệ trong nước để nuôi con ăn học ở nước ngoài. Tuy nhiên, con số này có lẽkhông nhỏ khi thống kê chỉ từ bốn đại sứ quán Mỹ, Anh, Úc, và Singapore cho biếtđã có hàng chục ngàn sinh viên người Việt Nam đang theo học ở các trường học từcấp tiểu học đến đại học ở các nước này. Vì thế, lượng USD tiền mặt gửi ra nướcngoài chỉ cho riêng hoạt động này có lẽ là không nhỏ.

Nhưng đây chỉ là một phần trong bức tranh người Việt Nam giữ tài sản bằng USD,thay vì tiền đồng. Người ta mua USD để cho con đi học nước ngoài, thanh toán ôtônhập khẩu, trả tiền cho chiếc iPod, hay đơn thuần là cất trong tủ… Những hoạtđộng này làm nền kinh tế Việt Nam bị Đô la hoá rất cao, ít nhất so với các quốcgia khác trong khu vực.

Kinh tế gia trưởng của ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Martin Rama giải thíchvề hiện tượng này: “Người dân và doanh nghiệp không yên tâm về tỷ giá giữa đồngViệt Nam và USD. Có rất nhiều người đang găm giữ USD vì họ cho rằng găm giữ USDlà biện pháp bảo vệ tài sản cho họ”.

Người Việt thực sự đang giữ bao nhiêu USD? Câuhỏi này gây tò mò cho chuyên gia kinh tế cao cấpLê Đăng Doanh. Ông Doanh kể lại, ông đã cùngngồi phỏng đoán với Phó chủ tịch Ủy ban Giám sáttài chính Quốc gia Lê Xuân Nghĩa về con số nàydựa trên nhiều yếu tố như dự trữ ngoại hối, vaynợ của Chính phủ, kiều hối, FDI, xuất khẩu,lượng ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng… đã côngbố cuối năm ngoái.

“Chúng tôi giật mình khi thấy sai số là 9,7 tỉUSD. Con số này không thấy xuất hiện trong tàikhoản ngân hàng. Tức là nó nằm trong túi ngườidân. Điều này cho thấy chúng ta không thiếungoại tệ, nếu huy động được số tiền này”, ôngDoanh nói.

Đánh giá của ông Doanh gần giống với một báo cáomới công bố của ngân hàng Thế giới. Báo cáo nàylưu ý rằng, có nhiều hạng mục bị sai số một cáchkhông bình thường trong cán cân thanh toán (lêntới 10% GDP). “Người dân Việt Nam đang nắm giữhàng tỉ USD”, ông Rama giải thích cho hiện tượngnày.

Một câu hỏi khác: vậy còn bao nhiêu USD nằmtrong tài khoản ngân hàng thương mại? Viện phóViện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương VõTrí Thành giải thích thêm, dự trữ ngoại hối hiệncó, cộng với khoảng 20 tỉ USD đang gửi trong hệthống ngân hàng thương mại cho thấy “Việt Nam cóhơn 30 tỉ USD”. Ông nói: “Con số này và số USDtrong dân cho thấy, nền kinh tế không thiếu USD”.

Nhưng mặt khác, rõ ràng là đang có tình trạngthiếu ngoại tệ cho các giao dịch cần ngoại tệ.

Ông Rama nói tiếp: “Hiện tượng mua bán USD vượtra ngoài biên độ chính thức trên thị trường tựdo cho thấy một số dấu hiệu mất lòng tin vàođồng nội tệ”. Anh Hưng và nhiều người khác đangnắm giữ USD biết rất rõ điều này. Nhưng điều họkhông biết là tỷ giá VND/USD luôn có chiều hướngtăng chính vì sự găm giữ đó, và đây là một yếutố mang tính tàn phá nền kinh tế.

Ông Thành ướctính, tỷ giá có thể dao động ở biên độ rất lớn18.000 - 20.000 VND/USD, mà biên độ nhỏ nhất chỉcó thể có khi người dân từ bỏ găm giữ USD vàchuyển qua VND.

Gợi ý này, tuy vậy, là bất khả thi. Ông Rama nói:“Tôi cho rằng, để dòng tiền vào thị trường khôngcó kiểm soát là không thể được. Nếu để mọi ngườimua USD thì ngân hàng Nhà nước sẽ mất thêm nhiềudự trữ… Đây là áp lực với Chính phủ và Chính phủhiểu được áp lực đó”.

Theo Tư Giang

TIN LIÊN QUAN