Kinh tế Trung Quốc - "Rồng thật hay rồng giấy"?

"Ngôi vương" kinh tế trong tầm tay

Sau ba thập kỷtăng trưởng ấn tượng, Trung Quốc chính thức vượt Nhật Bản trong quý 2 nămnay để trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới sau Mỹ. Theo báo cáo của Vănphòng nội các Nhật Bản, tổng sản phẩn quốc nội (GDP) của Nhật Bản trong quý2 đạt 1.290 tỷ USD, trong khi đó thống kê của Trung Quốc cho thấy con sốtương ứng của nước này là 1.340 tỷ USD.

Việc Trung Quốc "hất cẳng" Nhật Bản, sau khi nhanh chóngvượt qua Đức, Pháp, Anh trong vài năm trước, cho thấy ảnh hưởng ngày càngtăng của nước này. Các tập đoàn toàn cầu như Caterpillar, General Electric,General Motors và Siemens và vô số những công ty khác đang tiến mạnh mẽ hơnvào Trung Quốc, một số trường hợp còn chuyển các trung tâm nghiên cứu vàphát triển tới quốc gia này.

Nhà kinh tế học Nicholas Lardy của Viện kinh tế quốc tế Peterson cho rằng,việc Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là một sự kiện cóý nghĩa lớn. Theo ông, đối với các nước châu Á, Trung Quốc đang là đối tácthương mại lớn nhất thay vì Mỹ hay Nhật Bản.

Trung Quốc chinh phục hàng loạt cột mốc quan trọng thờigian qua. Năm 2009, Trung Quốc vượt qua Mỹ và Đức để lần lượt trở thành thịtrường ô tô lớn nhất thế giới và nước xuất khẩu lớn nhất thế giới.

Kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng rất ngoạn mục

Đất nước với 1,3 tỷ dân này đang là nhà nhập khẩu số mộtthế giới về quặng sắt, đồng và nhà nhập khẩu thứ 2 thế giới về dầu thô.Trung Quốc cũng được xem là quốc gia dẫn đầu thế giới thoát khỏi cuộc suythoái kinh tế toàn cầu năm ngoái.

Với tốc độ tăng trưởng hiện nay, các chuyên gia dự báokinh tế Trung Quốc sẽ đuổi kịp và vượt Mỹ trong tương lai không xa. Theochuyên gia kinh tế Jim O’Neill, Trung Quốc có khả năng vượt Mỹ để trở thànhnền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2027. Tập đoàn kiểm toánPricewaterhouseCoopers thậm chí còn nhận định, Trung Quốc sẽ giành ngôi quánquân kinh tế thế giới sớm hơn, vào năm 2020.

Hữu danh vô thực?

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, sự thăng hạng củaTrung Quốc cũng chỉ có ý nghĩa tương đối bởi nếu tính bình quân thu nhập đầungười thì còn khá thấp so với các cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

DùChính phủ Trung Quốc cố gắng rất nhiều trong tăng thu nhập cá nhân song nướcnày vẫn tụt lại rất xa. Thu nhập bình quân đầu người đạt 3.600 USD mỗi năm,tương đương Algeria, El Salvador và Albania. Trong khi đó, GDP bình quân đầungười của Mỹ là 42.240 USD và Nhật là 37.800 USD. Dù Trung Quốc có thể vượtMỹ trong 2 thập kỷ tới, thu nhập tính bình quân đầu người vẫn thua kém Mỹ.

Nhà kinh tế học Kyohei Morita thuộc Quỹ Đầu tư Barclays Capital ở Tokyo chorằng: “Chúng ta cần quan tâm tới GDP bình quân đầu người”. Theo ông, TrungQuốc mới chỉ vượt Nhật Bản “về biểu tượng và không có gì hơn thế”.

Bên cạnh đó, ông Nicholas Lardy, chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại việnnghiên cứu kinh tế quốc tế Peter G. Peterson, nhân khẩu học tại Trung Quốcđang thay đổi theo hướng bất lợi, làm giảm nguồn cung lao động. Dù dân sốTrung Quốc gấp 4 - 5 lần so với Mỹ, nhưng nhóm người thuộc độ tuổi lao độngchủ chốt (20 - 35 tuổi) bắt đầu giảm, bởi Chính phủ Trung Quốc áp dụng chínhsách một con.

Ngoài ra, nền kinh tế Trung Quốc dù tăng trưởng với tốc độ cao nhưng cũngbộc lộ nhiều dấu hiệu bất ổn, trong đó, nổi lên là sự tăng trưởng quá nóngcủa thị trường bất động sản và chứng khoán.

Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức to lớn. Các nhà phântích cho rằng, nền kinh tế Trung Quốc quá phụ thuộc vào xuất khẩu.

Tháng7/2010, tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc tăng 38,1% lên 145,5tỷ USD, thặng dư thương mại với Mỹ tăng thêm 46% lên 28,7 tỷ USD, nhu cầuđối với hàng hóa Trung Quốc nhiều khả năng sẽ giảm cùng với tăng trưởng kinhtế Mỹ và những vấn đề nợ nần tại nhiều khu vực của châu Âu. Không chỉ vậy,Trung Quốc còn phải đương đầu với những áp lực của Mỹ và châu Âu về việcđịnh giá đồng nội tệ.

Trốn tránh trách nhiệm?

Đối với giới chuyên gia, việc Trung Quốc vượt Nhật Bản đểchiếm vị trí nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới cho thấy một sự dịch chuyển vềquyền lực kinh tế và chính trị trên toàn cầu.

Trái lại, giới chức Trung Quốc tỏ ra “thờ ơ” với ngôi vịnày, bởi sự tiến bộ trong bảng xếp hạng GDP sẽ khiến thế giới soi mói nhiềuhơn và mong mỏi một trách nhiệm lớn hơn trong các vấn đề toàn cầu.

Các quan chức ở Bắc Kinh vẫn khăng khăng Trung Quốc làmột nước đang phát triển và không thể đi đầu trong các sáng kiến toàn cầuhoặc đảm nhận các nhiệm vụ khó khăn như giảm khí thải cacbon hay thả nổiđồng tiền để tái cân bằng nền thương mại thế giới. Họ viện dẫn GDP trên đầungười của nước này mới chỉ đạt khoảng 3.600 USD, chưa bằng 1/10 của Nhật Bảnhay Mỹ và chưa bằng 1/6 của Pháp và Anh.

Một số chuyên gia Trung Quốc còn lưu ý tới chất lượngtăng trưởng thấp của nước này so với các nước khác. Giám đốc Viện tài chínhthuộc Viện khoa học xã hội Trung Quốc, ông Yi Xianrong nhấn mạnh: “Kể từ năm2003, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc dựa vào hai trụ cột chính: xuấtkhẩu và bất động sản.

Trong khi xuất khẩu mang lại một số lợi ích xét vềhiện đại hóa, thì bất động sản gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Tăng trưởngtrên thị trường bất động sản dựa trên sự quản lý đất đai yếu kém và đầu cơ,khiến giá nhà ở tăng vọt và một quả bong bóng bất động sản cuối cùng sẽ nổtung”.

Ông Yi cũng chỉ ra khoảng cách chênh lệch giàu nghèo vàsự mất cân đối về địa lý trong tăng trưởng kinh tế giữa các vùng ven biểngiàu có và khu vực nội địa chậm phát triển. “Khi nói về sức mạnh kinh tế củaTrung Quốc, chúng ta cần thận trọng tránh nói quá. Tăng trưởng GDP nhanh sẽkhông có ý nghĩa nếu những mất cân đối này không được giải quyết”, chuyêngia Trung Quốc khẳng định.

Trước thái độ này của Trung Quốc, ông Arthur Kroeber,Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Dragonomics nhận định:

“Trung Quốcluôn duy trì chính sách ngoại giao ở mức vừa phải, nhưng giờ nước này trởthành nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới và sẽlà nước tiêu thụ nhiều năng lượng nhất thế giới trong năm sau. Những dấu mốcđó khiến Trung Quốc không còn nhiều chỗ để trốn. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫnchưa thực sự sẵn sàng cho vai trò mới và sẽ tìm cách trì hoãn càng lâu càngtốt”.

TIN LIÊN QUAN