Lãng phí đất công “đã ở mức nghiêm trọng”

>>

Đó là đánh giá của ông Phạm Đình Cường, Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tàichính) về tình trạng lãng phí và sai mục đích trong sử dụng đất đai của một sốtổ chức, cơ quan được giao quyền quản lý sử dụng đất, đặc biệt là những khu vựccó vị trí đắc địa.

Trao đổi với chúng tôi, ông Cường nói:

- Tình trạng lãng phí, sử dụng sai mục đích đất đai của một số tổ chức, đoàn thểtrong mấy năm qua cũng đã được các cấp ngành Trung ương quan tâm, trong đó Chínhphủ đã xem xét và đánh giá việc sử dụng đất đai là còn lãng phí.

Chính vì thực tế đó nên Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan chức năng, đặc biệt làcác địa phương phải cố gắng hạn chế tình trạng này. 

Nhưng theo tôi, việc sử dụng đất lãng phí cũng như để khắc phục tình trạng nàylà cả một quá trình, phải có tính dài hơi vì đất đai phần lớn được hình thành cótính lịch sử, nó gắn chặt với từng tổ chức và cá nhân trong mấy chục năm qua,đặc biệt là những vấn đề liên quan đến quyền sở hữu tài sản và quyền sử dụng đốivới đất đai đó.

Bên cạnh chính sách về đất đai thì Chính phủ còn có Quyết định 09 về sắp xếp lạivà sử dụng nhà đất của các cơ quan hành chính sự nghiệp trong các tổ chức nhằmsắp xếp lại quỹ đất, khắc phục tình trạng sử dụng lãng phí đất đai. Tình hìnhhiện nay nhìn chung cũng đã có nhiều chuyển biến.

Nhưng hiện nay, việc lãngphí sử dụng sai mục đích đất công vẫn gây nên nhiều bức xúc trong dư luận vàluôn là đề tài nóng trên các diễn đàn Quốc hội?

Bức xúc của các đại biểu Quốc hội và người dân về đất đai là chuyện đương nhiênbởi vì thực chất là trong các vấn đề hạn chế của các đơn vị thì chuyện đất đaisẽ ảnh hưởng đến người dân nhiều hơn, người dân trực tiếp chứng kiến được. 

Từ nhiều năm nay, chúng ta coi đất đai là sở hữu chung, là sở hữu toàn dân,nhưng thực chất, các tổ chức, cá nhân được giao đất có quyền sử dụng rất lớn.Bên cạnh đó, hiện nay tiền lương của công chức thấp, chỉ bằng một phần rất nhỏso với giá trị lợi ích từ các khu đất mang lại. Do vậy, nếu quản lý có lỗ hổng,khiến bị lợi dụng, lãng phí, thì cũng rất dễ hiểu là người dân, đặc biệt là cácđại biểu Quốc hội sẽ bức xúc.

Tuy nhiên, theo tôi, với các thiết chế mới, tình trạng lãng phí đất đai dần dầnsẽ trở lại trật tự.

Theo đánh giá của ông, tìnhtrạng lãng phí trong sử dụng đất công hiên nay đã đến mức báo động chưa?

Theo tôi, mức báo động ở tầm cỡ quốc gia thì chưa phải, nhưng tôi cho rằng thựctế hiện nay đã ở mức nghiêm trọng rồi, bởi quỹ đất ngày càng thu hẹp mà quyềnlợi thu từ đất nếu không kiểm soát chặt thì sẽ dễ dẫn đến tình trạng một sốngười lợi dụng để mang lại lợi ích cá nhân cao hơn. Nổi lên là tình trạng chothuê lại đất của nhà nước, với giá cao hơn nhiều lần cho phép.

Hiện nay không chỉ có tình trạng lãng phí đất công, mà ở một số đô thị tìnhtrạng lãng phí đất đai cũng xảy ra, cụ thể là nhiều đô thị xây dựng nên các khubiệt thự liền kề nhưng mấy năm cũng không có người ở.

Trong khi Luật Đất đai đã nêu rõ, quy định thời gian cho dự án nếu không thựchiện đúng thời gian là 24 tháng thì sẽ bị thu hồi. Tuy nhiên quá trình thu hồicũng không phải là đơn giản vì nhiều khi chủ đầu tư có triển khai nhưng triểnkhai không đúng tiến độ nên để bắt lỗi  cũng khó.

Theo tôi, với những trường hợp này, Chính phủ không nên dùng biện pháp hànhchính mà nên sử dụng trực tiếp biện pháp kinh tế, tức nếu để trống vẫn phải nộptiền thuê đất cao.

Nếu đã đến mức nghiêm trọngthì sắp tới Cục Quản lý công sản sẽ có giải pháp gì?

Để khắc phục không thể một sớm một chiều mà có thể giải quyết được, bởi chỉriêng việc đo đạc để xác định hiện trạng và phân cho ai được sử dụng, ai đượcquản lý quỹ đất là vấn đề chúng ta đã trăn trở rất nhiều rồi, mà đến giờ vẫnchưa xong.

Ngay cả Bộ Tài nguyên và Môi trường, cơ quan được giao quản lý nhiều vấn đề vềđất đai mà chỉ riêng việc việc cấp giấy chứng nhận về nhà đất, kiểm kê hiệntrạng sử dụng mà cũng đã triển khai trong nhiều năm, huống gì là việc sắp xếplại thì còn khó hơn nhiều.

Hiện nay, qua tiến độ thực hiện Quyết định 09 của Chính phủ thì đối với hai địabàn quan trọng là Tp.HCM, chúng tôi đã sắp xếp lại khoảng độ 90%, Hà Nội triểnkhai chậm hơn nhưng tiến độ lại được đẩy nhanh hơn.

Hiện nay theo sự phân công của Chính phủ thì Bộ Tài chính giúp Chính phủ sửa hainghị định: Nghị định số 88 về sử dụng đất, Nghị định 142 về tiền cho thuê đất.Hiện nay chúng tôi đã xây dựng xong đề án về vấn đề cho nông dân góp vốn khi bịNhà nước thu hồi, hiện nay đề án này đã trình Thủ tướng rồi. 

Còn quy chế mẫu ban hành quỹ đất để phát triển thì Bộ Tài chính được giao 4 vănbản. Hiện nay 3 văn bản đã ký rồi và đang trình Thủ tướng để hoàn chỉnh lần cuốivà dự kiến đến quý 3/2010 Chính phủ sẽ ban hành.

Nhưng cũng có ý kiến chorằng, tình trạng lãng phí đất đai có liên quan đến những tiêu cực trong đấu giáđất đai?

Hiện Chính phủ đã có Quyết định 216 về đấu giá đất, nhưng khi triển khai bảnthân quyết định này cũng có những vướng mắc.

Nổi lên điều kiện đất để đem đấu giá đất phải là đất “sạch”, tức là đất đã giảiphóng mặt bằng, trong khi hiện giờ chúng ta không thể nào ứng một khoản tiền rấtlớn ra để giải phóng mặt bằng mới tổ chức đấu giá.

Chính vì vậy, bản thân việc đấu giá đất là rất tốt, được mọi người ủng hộ bởi nórất minh bạch, rất thị trường, song vì chúng ta không có đủ ngân sách để giảiphóng mặt bằng nên không có nhiều đất “sạch” để đấu giá. Kết quả là việc đấu giáđất không được sử dụng phổ biến. 

Nhưng với cơ chế được ban hành theo Quyết định 40 về quy chế phát triển đất,chúng ta sẽ có nguồn lực tài chính tốt hơn để cho các tỉnh tách biệt giữa haivấn đề: thu hồi và giao đất. Thu hồi đất xong mới giải phóng mặt bằng rồi mớiđấu giá đất. Hy vọng khi triển khai, Quyết định 40 sẽ giúp thị trường minh bạchvà không làm thất thoát nguồn thu từ đấu giá đất. 

Xin hỏi ông một câu bên lề,có liên quan đến việc sắp xếp đất công. ViệcBộ Công an được chuyển nhượng hai khu đất ở Hàng Bài và Trần Hưng Đạo (Hà Nội) đượcthực hiện theo nguyên tắc nào?

Mục đích của việc chuyển nhượng trên đơn giản là để cho họ có kinh phí xây trụsở mới ở địa điểm khác. Theo thông báo của Thủ tướng thì đây chưa phải là quyếtđịnh trọn gói, bởi Thủ tưởng mới chỉ thông báo về chủ trương, nhưng về tổng thểchúng ta vẫn muốn có hình thức đấu giá.

Tuy nhiên, giả sử trong một số trường hợp thật đặc biệt, nếu không đấu giá đượcthì phải vận dụng hình thức định giá theo thị trường, nghĩa là sử dụng những tổchức độc lập không phải của nhà nước và được lựa chọn để đảm bảo khách quan,minh bạch. Những tổ chức này sẽ xác định theo giá thị trường và sau đó UBND cấptỉnh, thành phố là cơ quan duyệt mức giá đó.

Quan điểm của chúng tôi là, dù chỉ định không minh bạch bằng đấu giá, nhưng nếucơ chế giá sàn xấp xỉ với giá thị trường thì cũng sẽ hạn chế được việc gây thấtthoát cho ngân sách Nhà nước.

Theo Từ Nguyên