Rủi ro tài chính vĩ mô: Lớn nhất là tỷ giá

Đó là nhận định của TS. Lê XuânNghĩa, Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia trong bài phát biểu quantrọng với chủ đề “Kinh tế vĩ mô và rủi ro tài chính vĩ mô” trước Thủ tướngNguyễn Tấn Dũng, các chuyên gia kinh tế và nhà tài trợ cho Việt Nam tại một hộithảo cấp cao về chính sách được tổ chức sáng nay, 18/8.

Theo ông Nghĩa, nền kinh tế Việt Nam đã phục hồi nhưng còn nhiều khó khăn. Tăngtrưởng GDP đã đạt cao hơn trong quý 2/2010, xuất khẩu tăng nhanh, giải ngân FDItăng so với cùng kỳ… nhưng bên cạnh đó, tồn kho cao, thu hút vốn FDI gặp khókhăn và thâm hụt thương mại đã gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong khi đó, dù lạm phát đã giảm tốc nhanh chóng nhưng trước sự phục hồi củanền kinh tế thế giới và giá nguyên liệu tăng lên (giá xăng dầu trong nước đãđược điều chỉnh vào ngày 9/8 vừa qua), ông Nghĩa cho rằng các tháng còn lạitrong quý 3, CPI có thể tăng khoảng 0,3% và con số sẽ còn cao hơn ở các thángquý 4 năm nay, nhưng có thể chỉ quanh mức 0,5%.

“Có thể nói, kiểm soát lạm phát đã thực hiện khá tốt khi cộng dồn cả năm, CPItăng khoảng dưới 8%”, ông Nghĩa cho biết.

“Nút thắt” tín dụng

Tuy nhiên, ông Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia cho rằng, tíndụng vẫn đang là “nút thắt” cho hệ thống ngân hàng nói riêng và tăng trưởng củanền kinh tế nói chung.

Tính đến cuối tháng 7, mặt bằng lãi suất huy động trung bình của 36 ngân hàngthương mại đã xuống mức 11,09%/năm và lãi suất cho vay đối với các đối tượng ưutiên đã giảm từ 0,5-1,5% so với quý 1/2010, theo đó lãi suất cho vay ngắn hạndao động ở mức 12,5%/năm và cho vay trung, dài hạn mức 13-14%/năm. Tuy nhiên,lãi suất cho vay phổ biến vẫn ở mức khá cao, 15-16%/năm.

“Về căn bản, doanh nghiệp vừa và nhỏ rất khó tiếp cận vốn ngân hàng”, ông Nghĩanói. “Nếu tình hình kéo dài và không được khắc phục kịp thời sẽ ảnh hưởng xấuđến khả năng duy trì tăng trưởng ổn định trong những tháng tới”.

Liên quan đến hoạt động tín dụng các ngân hàng thương mại, ông Nghĩa lưu ý đếnviệc tăng trưởng tín dụng ngoại tệ đến hết tháng 7 đã quá cao, tăng trên 34% sovới cuối năm ngoái, trong khi huy động giảm.

Chiều 17/8, Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng giữa đồng Việt Nam với Đô la Mỹ áp dụng cho ngày 18/8/2010 từ mức 18.544 VND lên mức 18.932 VND (tăng gần 2,1%). Trong khi đó biên độ tỷ giá giữ nguyên ở mức +/-3%

Phó chủ tịch Nghĩa cho rằng,trong những tháng tới, tín dụng VND sẽ tiếp tục tăng khi khả năng tăng cho vayngoại tệ hầu như không còn, và Ngân hàng Nhà nước đang nỗ lực đẩy mạnh hơn việcbơm vốn cho các ngân hàng thương mại qua thị trường mở theo chỉ đạo của Chínhphủ.

Phân tích hiệu quả điều hành, ông Nghĩa cho rằng, hiện thị trường tín dụng vẫntồn tại một số rào cản hành chính khiến cho mặt bằng lãi suất chưa thể giảmnhanh và mạnh như mong đợi. 

Cụ thể, với việc bơm tiền trên thị trường mở đều đặn trong 2-3 tháng qua khiếncho nguồn vốn trên thị trường 2 (thị trường liên ngân hàng) khá dồi dào nhưngcác ngân hàng thương mại bị hạn chế dung vốn huy động trên thị trường liên ngânhàng làm vốn tín dụng dẫn tới thiếu vốn cho vay và không thể tiếp cận vốn trênthị trường liên ngân hàng đang rẻ và dư thừa.

Hệ quả là các ngân hàng này phải tìm mọi cách tăng lãi suất huy động lên mức caonhất có thể để tìm nguồn vốn trong khu vực doanh nghiệp và dân cư, kéo theo cácngân hàng khác cũng không thể hạ lãi suất huy động của mình để đảm bảo tính cạnhtranh.

Không những thế, quy định này còn đẩy các ngân hàng thiếu thanh khoản vào tìnhthế tìm mọi cách lách luật để tồn tại, theo đó các ngân hàng thức hiện mức lãisuất huy động gần như bằng nhau cho tất cả các kỳ hạn, nhờ đó sẽ huy động đượcnhiều tiền gửi ngắn hạn và lách được quy định của Ngân hàng Nhà nước về giới hạn30% tiền gửi ngắn hạn huy động cho vay trung và dài hạn.

“Với biểu lãi suất như vậy, các ngân hàng thương mại có thể đẩy lãi suất thựclên cao hơn, bởi lẽ lãi suất thực phụ thuộc và kỳ hạn gửi và cách tính lãi chứkhông phụ thuộc vào chỉ số phần trăm”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Liên quan đến thống tư 13 về tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động, ôngNghĩa cho rằng đã tạo ra những lo ngại về sự khan hiếm tín dụng trong nhữngtháng tới.

“Nếu Ngân hàng Nhà nước vẫn cố tiếp tục giữ những quy định thiếu thực tế nhưtrên thì việc thực hiện mục tiêu đưa lãi suất về mức ‘vào 10 ra 12’ chắc chắn sẽcàng khó khăn”, ông khẳng định.

Bất thường ngoại hối

Trong khi đó, thị trường ngoạihối thường xuyên căng thẳng trong suốt quý 1/2010 với sự mất cân đối nghiêmtrọng giữa cung và cầu ngoại tệ, có thời điểm, chênh lệch tỷ giá giữa thị trườngtự do và chính thức lên đến trên 200 đồng/USD.

Sang quý 2, sức ép tỷ giá có giảm bớt và nửa cuối quý 2, thậm chí tỷ giá thịtrường tự do liên tục thấp hơn thị trường chính thức. “Cần lưu ý, đây là điểmtrái quy luật và bất thường, chứ không phải dấu hiệu tích cực trong điều hành tỷgiá”, ông lưu ý. 

Ông Nghĩa lý giải rằng, việc tỷ giá thị trường tự do thấp hơn thị trường chínhthức phản ánh chênh lệch quá thấp giữa lãi suất cho vay bằng USD và VND, đã tạora một lượng cung ảo ngoại tệ rất lớn ra thị trường. “Điều này không chỉ gây méomó cung cầu ngoại tệ mà còn tạo ra những hệ lụy phức tạp trong điều hành tỷ giágiai đoạn sau”, ông khẳng định.

Liên quan đến diễn biến tỷ giá trên thị trường tự do đã trở lại cao hơn so vớithị trường chính thức kể từ tháng 7 năm nay, ông Nghĩa cho rằng, đây là dấu hiệutích cực cho thấy việc quy định hạn chế cho vay bằng ngoại tệ đã phát huy tácdụng và đang dần xóa bỏ được lượng cung USD ảo ra thị trường.

Tuy nhiên, việc giá mua USD bằng giá bán và luôn chạm trần tại các ngân hàngthương mại thời gian qua cho thấy hiện tượng “bình ngưng” vốn rất phổ biến trênthị trường ngoại hối trong năm 2009 đã chớm có dấu hiệu quay trở lại, nó phảiánh tình hình ngoại tệ tại các ngân hàng thương mại đã bắt đầu căng thẳng và cóhiện tượng thu thêm phí ngầm trong hoạt động mua bán ngoại tệ tại các ngân hàngnày, Phó chủ tịch Nghĩa cho biết.

Ông Nghĩa cũng dự báo trong thời gian tới, đặc biệt là quý 4/2010, diễn biến tỷgiá USD sẽ khá phức tạp bởi cung cầu ngoại tệ có một số thay đổi nhất định do:nhập siêu đã cao hơn gấp đôi cùng kỳ và còn tiếp tục tăng; nhu cầu vay ngoại tệđang có xu hướng giảm do lãi suất VND giảm nhẹ, trong khi lãi suất ngoại tệ tănglên; các hợp đồng vay đáo hạn khiến doanh nghiệp phải gom USD trả nợ…

Phó chủ tịch Nghĩa cũng lập luận rằng, với mức lạm phát cao, VND đang trong xuhướng mất giá so với USD, thậm chí VND đang được định giá cao hơn so với giá trịthực.

“Tóm lại, rủi ro tài chính vĩ mô đáng kể nhất mà Việt Nam có thể gặp phải trongtrung hạn là vấn đề tiền tệ, cụ thể là tỷ giá hối đoái, khi mà sức ép tỷ giáđang gia tăng từ nhiều phía như thâm hụt vãng lai lớn; tỷ lệ vốn từ bên ngoài sovới dự trữ ngoại tệ đã tăng từ 37% năm 2009 lên 80%, trong khi tỷ giá hối đoáikém linh hoạt và bị định giá quá cao so với tỷ giá thực…”, ông Nghĩa lưu ý.

Theo Anh Quân
VnEconomy

TIN LIÊN QUAN