Thị trường chứng khoán là sòng bạc?

Tiến sĩ Alan Phan chorằng một khi thị trường chứng khoán còn được bảo bọc thì sẽ mãi còn non trẻ. Vàmuốn thu hút người chơi, không có cách nào khác là phải cho họ thấy đây là nơihọ có thể kiếm lời một cách minh bạch và thuận lợi.

Tiến sĩ Alan Phan, Việt kiều Mỹ,hiện là chủ tịch Quỹ Đầu tư Viasa, quỹ đầu tư của gia đình trị giá khoảng 78triệu USD hoạt động tại Hồng Kông và Thượng Hải. Quỹ đầu tư chủ yếu tại Mỹ, châuÂu, Hồng Kông và Trung Quốc nhưng không đáng kể ở Việt Nam. Cuộc trò chuyện vớiông có thể sẽ lý giải một phần sự thận trọng này.

- Các sách vở về tài chính đều định nghĩa “thị trường chứng khoán là kênhhuy động vốn cho nền kinh tế”. Tại sao ông gọi nó là sòng bạc?

Về mặt lý thuyết, người ta chorằng sòng bạc thì có kẻ thắng người thua, còn trên thị trường chứng khoán mọingười đều có thể thắng khi nền kinh tế phát triển mạnh, hay công ty làm ăn cólời. Tôi đồng ý với điểm này. Nhưng nếu như vậy, mức lời của nhà đầu tư cũng chỉnằm trong mức tăng trưởng của công ty họ sở hữu cổ phiếu.

Trong khi đó, trên thực tế, cónhững người giàu lên từ thị trường chứng khoán với tốc độ hàng trăm phần trăm.Như vậy, số tiền họ có được chắc chắn không tương đương với số lợi nhuận công tylàm ra. Vậy thì ở đâu? Chắc chắn trên thị trường đã phải có người khác mất đi sốtài sản tương đương. Về mặt này, thị trường chứng khoán không khác gì sòng bạc.

- Thế ông có “đánh bạc” ở Việt Nam?

Tôi đầu tư 50% tài sản vào TrungQuốc, 50% vào cổ phiếu, trái phiếu và vàng ở châu Âu và Mỹ, nhưng chưa đầu tưđồng nào vào cổ phiếu ở Việt Nam.

Trên thế giới có rất nhiều sànchứng khoán, tại sao phải chơi ở Việt Nam khi thị trường chưa đáp ứng được 2 yêucầu căn bản nhất của nhà đầu tư? Thứ nhất, thị trường chưa có thanh khoản, vì sốngười chơi quá ít. Thứ hai, thị trường chưa làm cho nhà đầu tư tin tưởng đây lànơi họ có thể kiếm lời. Họ bỏ tiền vào thì được nhưng muốn rút tiền ra thì khôngdễ, mà phải chờ đến thời điểm T+4 (tức sau khi thực hiện giao dịch 4 ngày làmviệc, tiền hay chứng khoán mới về tài khoản của nhà đầu tư).

Đối với nhà đầu tư nước ngoài,còn nhiều rào cản khác. Chẳng hạn, phương thức bán khống vẫn không hợp pháp.Việt Nam vẫn nhất quyết chỉ công nhận thị trường chứng khoán là kênh tạo vốn chodoanh nghiệp, tức là chỉ mới công nhận lợi ích của doanh nghiệp niêm yết, vậylợi ích của nhà đầu tư, người chơi chủ yếu, ở đâu?

- Thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ, nên Chính phủ mới cần bảo bọcnó trong một thời gian?

Hay tôi có thể nói ngược lại: vìcòn được bảo bọc nên sẽ còn non trẻ. Muốn cho thị trường lớn mạnh, trước tiênphải có nhiều người chơi. Muốn thu hút người chơi không có cách nào khác là phảicho họ thấy đây là nơi họ có thể kiếm lời một cách minh bạch, thuận lợi. Nóicách khác, nếu xem thị trường chứng khoán là sòng bạc thì Ủy ban Chứng khoán Nhànước đóng vai trò cảnh sát, đảm bảo tiền của nhà đầu tư lẫn công ty niêm yếtluôn an toàn. Khi những kẻ chơi bạc bịp luôn bị trừng trị thích đáng, chắc chắnsòng bạc ngày càng đắt khách. Tất cả các thị trường chứng khoán lớn trên thếgiới, kể cả Mỹ, đều có các đội lái, giao dịch nội gián…, nhưng cảnh sát của họrất nghiêm, nên những kẻ chơi bạc bịp luôn bị trừng trị. Đó là lý do cả thế giớiđổ tiền về đây.

- Nhiều giải pháp đang được thảo luận để vực dậy thị trường. Ông có sángkiến gì không?

Tôi e là phần lớn các giải phápđều thấp thoáng biện pháp hành chính, vậy thì không cứu được mà có khi còn gâyhại. Có người tranh luận rằng trong những thời điểm khó khăn, có lúc biện pháphành chính cũng tỏ ra hiệu quả, chẳng hạn như đối với thị trường ngân hàng.Nhưng ngân hàng và chứng khoán hoàn toàn khác nhau. Ngân hàng là nơi giữ tiềncủa dân. Người dân bỏ tiền vào ngân hàng chỉ mong bảo toàn đồng vốn, họ cần đượcbảo vệ. Thị trường chứng khoán chắc chắn là nơi của những người muốn kiếm lời(nếu không, họ đã đem tiền gửi ngân hàng rồi!), thì họ phải chấp nhận rủi ro.

- Ông từng đề xuất giải pháp bán một phần thị trường chứng khoán Việt Namcho nước ngoài. Tại sao ông nghĩ giải pháp này sẽ hiệu quả?

Tôi gợi ý Ủy ban Chứng khoán Nhànước có thể bán cổ phần cho một sàn giao dịch chứng khoán lớn trên thế giới, nhưNASDAQ chẳng hạn, với tỉ lệ khoảng 40%. Với tỉ lệ này, họ có thể hỗ trợ Việt Namvề kinh nghiệm quản lý, công nghệ và tên tuổi của họ chắc chắn là sự bảo chứngcho thị trường để thu hút dòng tiền nước ngoài. Thế giới không thiếu tiền chơichứng khoán, quan trọng là thị trường có đủ minh bạch để họ yên tâm và hào hứngbỏ tiền vào hay không.

- Không đầu tư vào chứng khoán, ông cũng chưa có hoạt động kinh doanh nàođáng kể ở Việt Nam. Ông không nghĩ rằng thị trường Việt Nam hấp dẫn như nhiềunhà đầu tư nước ngoài vẫn ca ngợi?

Thực ra, tôi đang tìm các cơ hộiđầu tư tốt vào các công ty tư nhân Việt Nam trong thời gian tới. Có 5 lĩnh vựcđáng chú ý là y tế, hàng tiêu dùng, chế biến nông hải sản, công nghệ thông tinvà du lịch. Cơ hội đầu tư tốt đối với tôi là giá hợp lý và công ty phải có banquản trị tốt. Vì tôi chỉ đơn thuần đầu tư tài chính, không trực tiếp điều hành,nên thành bại của công ty đều nằm trong tay ban quản trị.

- Ông có nhiều kinh nghiệm đầu tư và kinh doanh tại Trung Quốc. Ông nghĩViệt Nam có thể cạnh tranh với họ như thế nào?

Muốn cạnh tranh thì phải nhìn xemhọ mạnh ở đâu và yếu ở đâu. Theo nhận xét sơ sài của tôi, lợi điểm của họ chỉ có3.

Một là đồng nhân dân tệ đang đượcđịnh giá dưới giá trị thật 26%. Điều này khiến hàng xuất khẩu từ Trung Quốc cógiá cả rất cạnh tranh, đủ hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài đến đó làm ăn. Hailà hạ tầng logistics của họ được đầu tư rất tốt, rộng và chất lượng. Ba là thịtrường nội địa của họ đủ lớn để nhà đầu tư nước ngoài tính chuyện đến mở nhàmáy, dù chỉ để phục vụ người tiêu dùng nội địa.

Điểm yếu của họ, theo những nhàđầu tư nước ngoài ở Trung Quốc mà tôi được biết, là nạn ăn cắp bản quyền và hàngnhái quá trầm trọng. Rất nhiều chuyên gia phân tích những ưu thế của Việt Nam,cái mà chúng ta gọi là chiến lược Trung Quốc +1, nhưng ít ai nghĩ một cách đơngiản rằng có lẽ vì quá sợ nạn hàng nhái ở Trung Quốc mà các hãng công nghệ lớnnhư Samsung, Intel thời gian gần đây quyết định chọn Việt Nam để đầu tư nhà máy.

Theo Nhịp cầu đầu tư