Viễn thông cần cú hích mới cho tăng trưởng

Ngành viễn thông VN cần thêm có hích mới?

Trong khi đó, các chuyên gia cho rằng nền tảng3G đóng vai trò lớn trong sự phát triển kinh tế xã hội. Theo tiêu chí đolường của tổ chức Viễn thông thế giới (ITU), khi số người tiêu dùng dịch vụdi động tăng trưởng 1% thì bình quân GDP của quốc gia đó có thể tăng 200 USDtrên mỗi đầu người; đối với mạng internet, nếu mở rộng 1% thì chỉ số nàytăng tương đương 400 USD.

Thiếu dịch vụkích thích thị trường

Tuy nhiên, thực tế của thị trường viễn thôngViệt Namkhó có thể áp theo tiêu chí trên, vì các nhà mạng cạnh tranh khốc liệt đãđẩy kho số khuyến mãi ồ ạt ra thị trường, tạo nên tỷ lệ tăng trưởng ảo. Theohãng nghiên cứu BMI công bố cho quý 2 năm nay, năm 2010 Việt Nam có 155triệu thuê bao di động, tương đương với tỷ lệ thâm nhập số dân là 176%, nếuđạt 180 triệu thì tỷ lệ này vượt quá 200%!

Tình hình này đã làm suy giảm liên tục mức doanhthu thuê bao bình quân (ARPU) (xem biểu đồ) và thị trường nhanh chóng rơivào bão hoà do không có nhiều dịch vụ đủ sức kích thích lớp tiêu dùng mới.

Thách thức lớn đối với các nhà cung cấp viễnthông Việt Nam hiện nay còn thể hiện ở mức tương quan giữa việc triển khaicác mạng 3G có chi phí khá lớn nhưng chỉ số ARPU ngày càng thấp. Trong khisự tăng trưởng doanh thu viễn thông được quyết định chủ yếu bởi các dịch vụdữ liệu do mạng 3G mang lại. Theo BMI, thị trường chỉ cải thiện nếu áp dụngđược giải pháp dùng chung kho số – thông thường là giải pháp giúp thay đổitình hình kinh doanh ở các thị trường viễn thông đang rơi vào giai đoạn trìtrệ về mức tăng trưởng.

Ông Hoàng Ngọc Diệp, chuyên gia tư vấn quản lýviễn thông, sự phát triển không bền vững của các mạng di động lớn trên nền3G còn thể hiện ở cơ cấu khách hàng với tỷ lệ thuê bao trả trước chiếm hơn90%, thì khó có thể tin cậy vào độ trung thành của người dùng. Việc khuyếnmãi làm cho người dùng thiếu độ tin cậy vào nhà mạng, trong khi đó chấtlượng mạng, tính minh bạch trong quản lý dịch vụ GPRS, cách tính cước lâunay đều có vấn đề. Tuy nhiên, mỗi năm công bố chất lượng tất cả các mạng đềuđạt chuẩn, chính là do sự thiếu quan tâm của nhà quản lý chất lượng các mạngcũng như chính nhà khai thác đối với khách hàng của mình.

Tận dụng sự năngđộng của cộng đồng

Theo ông Diệp, hạ tầng mạng viễn thông cũng chỉlà khâu đầu tư đơn giản thông qua nhà cung cấp, điều cần thiết là đầu tư chocác quy trình quan trọng như hệ thống phục vụ khách hàng và tính cước, antoàn và bảo mật cũng như các kế hoạch điều phối phát triển nền tảng côngnghệ thông tin để tận dụng mạng lưới này cho các hoạt động quan trọng vềchính phủ điện tử, thương mại điện tử. Chính vì vậy các mạng dù đã có cácnền công nghệ như GPRS, EDGE và 3G nhưng vẫn chưa thể cung cấp được nhiềudịch vụ ngoài các dịch vụ cơ bản cho doanh thu thấp.

Trong khi đó, các nhà mạng đã đầu tư lớn chomạng 3G và chỉ có thể thành công khi các ứng dụng dịch vụ được thị trườngchấp nhận tiêu thụ. Nhưng nhiều năm liền các nhà mạng không có chính sách mởđể tạo cơ hội thị trường cho cộng đồng tham gia sáng tác nội dung, thiết kếứng dụng để tận dụng băng thông và bán dịch vụ để tận dụng hết năng lực hạtầng. Việc sử dụng chính sách phân chia doanh thu hà khắc của nhà mạng vớicác nhà phát triển trung gian trong thời gian dài, cũng làm kiềm chế sự pháttriển của toàn thị trường.

TS Mai Liêm Trực, nguyên thứ trưởng bộ Bưu chínhviễn thông, đánh giá rằng 20 năm qua thị trường viễn thông đã phát triểnnhanh và tốt nếu nhìn theo góc cạnh phổ cập dịch vụ, hình thành được nhữngdoanh nghiệp lớn của khu vực và đầu tư ra nước ngoài. Tuy nhiên, những hạnchế lớn cũng đã bộc lộ: việc có khá nhiều nhà khai thác hạ tầng trên thịtrường 100 triệu dân đã làm chia sẻ băng tần và đẩy chi phí đầu tư tăng cao.Điều này cũng tạo ra những trì trệ nhất định trên thị trường vì việc sử dụngvà chia sẻ hạ tầng rất khó khăn.

Theo ông Trực, giải pháp cho thị trường viễnthông cạnh tranh trong giai đoạn mới là xã hội hoá để nhiều khu vực tham gianhằm đa dạng nguồn đầu tư vào viễn thông ngoài ngân sách nhà nước. Cơ chếkinh doanh viễn thông mới theo mô hình các doanh nghiệp kinh doanh hạ tầngmạng là nhà bán buôn, các nhà phát triển dịch vụ là nhà bán lẻ. Khi mối quanhệ này mở rộng được, thì toàn thị trường mới có thể vươn xa nhờ sự năng độngcủa nhà đầu tư mới và cộng đồng kinh doanh và phát triển ứng dụng trên băngtần của nhà cung cấp.

Các chuyên gia cho rằng, việc trì hoãn cổ phầnhoá cũng dẫn đến những bất lợi vì ngành viễn thông đang bắt đầu suy giảm lợinhuận trên doanh thu, về khoản nộp ngân sách nhà nước. Giải pháp tốt vẫn làđẩy nhanh tiến trình cổ phần hoá để huy động nguồn lực xã hội.

Theo Tuyết Ân

SGTT