Chính sách đối ngoại Mỹ có vấn đề?

Ông Obama đang bị chỉ trích trong nhiều vấn đề trên mặt trận đối ngoại của Mỹ.

Muhammad Omar kêu gọi quânđội nước ngoài rút “ngay lập tức” để đạt được một giải pháplâu dài cho vấn đề này. Taliban không muốn độc chiếm quyềnlực và tất cả các dân tộc sẽ tham gia vào một “chế độ Hồigiáo thực thụ mà tất cả người dân Afghanistan có thể chấpnhận được”.

Mỹ và các đồng minh có nên phản ứng tích cực với thông điệpnày? Một hội nghị tại Bonn vào tháng 12/2011 dự định sẽ đánhgiá về cuộc chiến của NATO ở Afghanistan - cuộc chiến dườngnhư đang tiến gần đến thất bại hơn là chiến thắng.

Trong 6 tháng đầu năm 2011, khoảng 25.000 binh sĩ rời bỏ cácđơn vị vũ trang Afghanistan vì mất niềm tin vào khả năngChính phủ Hamid Karzai bảo vệ được họ cùng gia đình. Liênquân dự kiến sẽ rút đi vào cuối năm 2014.

Nên chăng đưa ra đề nghị đàm phán ngay lập tức cùng với camkết rút quân sớm hơn? Rốt cuộc, những lợi ích chiến lược,nếu có, mà phương Tây đang bảo vệ ở Afghanistan còn chưađược làm rõ.

Đây là vấn đề khá cấp bách từ khi chiến lược chống nổi dậycủa Mỹ gặp rắc rối thực sự với hàng loạt khó khăn:

Tháng 7/2011, Ahmad Wali Karzai, em trai của Karzai, bị bắnchết ở Kandahar. Tháng 8, quân Taliban tấn công Hội đồng Anhtại Kabul. Ngày 10/9, một chiếc xe tải chứa thuốc nổ đã giếtchết 05 người và làm bị thương 77 binh sĩ Mỹ tại một căn cứquân sự NATO ở phía Tây Nam Kabul. Đây là số quân bị thươngcao nhất của lực lượng nước ngoài trong một vụ tấn công đơnlẻ trong cuộc chiến kéo dài 10 năm tại Afghanistan.

Ngày 13/9, quân nổi dậy tấn công trong vòng 12 giờ vào Đạisứ quán Mỹ và trụ sở ISAF tại trung tâm Thủ đô Kabul - khuvực được coi là có vành đai bảo vệ tốt nhất trong cả nước.

Tiếp đó, ngày 20/9, Burhanuddin Rabbani, cựu Tổng thốngAfghanistan, người dân tộc Tajik, bị ám sát. Trước đây,chính trị gia này đứng đầu Hội đồng tối cao về hòa bình vàđược Karzai chỉ định chịu trách nhiệm tiến hành thương lượngvới phong trào Taliban song có vẻ ít có tiến triển.  

Pakistan có lợi ích chiến lược quan trọng ở Afghanistan. Đólà muốn gạt bỏ ảnh hưởng của Ấn Độ khỏi Afghanistan.Pakistan nghi ngờ Karzai liên minh với Ấn Độ, thíchAfghanistan do Taliban quản lý hơn là chế độ của Kazai đượcMỹ hậu thuẫn. Trong bất kỳ tình huống nào, cái chết của ôngRabbani làm Karzai mất đi một đồng minh quan trọng và khiếnquan hệ với Pakistan trở nên căng thẳng. Đây có thể là mộtbước thúc đẩy dẫn tới một cuộc nội chiến nếu không sớm có nỗlực can dự với Taliban.

Cuộc chiến Afghanistan hiện bước vào năm thứ 11 làm tiêu haonguồn lực của Mỹ (người Mỹ mỗi năm phải nộp khoản thuế khổnglồ khoảng 120 tỷ USD), làm suy yếu nghiêm trọng chính quyềnPakistan và đe dọa sự tồn vong của liên minh giữa Mỹ vàPakistan.

Phát biểu tại Thượng viện Mỹ vào tháng 9/2011, Đô đốc MikeMullen, Chủ tịch tham mưu trưởng liên quân Mỹ cáo buộc quânđội Pakistan và cơ quan tình báo quân sự đầy quyền lực (ISI)liên minh với mạng lưới Haqqani.

Bằng cách sử dụng "chủ nghĩa cực đoan bạo lực như một côngcụ của chính sách", Pakistan phá hoại các nỗ lực quân sự củaMỹ và gây nguy hiểm cho quan hệ đối tác chiến lượcMỹ-Pakistan, ông Mullen cho biết.

Pakistan có phản ứng ngay sau đó. Phát biểu trên chươngtrình The World Tonight của BBC ngày 22/9,Tướng Asad Durani, một cựu lãnh đạo của ISI, miêu tả quan hệMỹ - Pakistan ở vào trạng thái "xung đột cường độ thấp."Pakistan nên hậu thuẫn cho các đối thủ của Mỹ tạiAfghanistan nếu Mỹ tiếp tục dùng máy bay không người lái tấncông các mục tiêu tại Pakistan.

Trong khi đó, để săn lùng Taliban và những người ủng hộ lựclượng này, lực lượng đặc biệt Mỹ tăng cường các cuộc tấncông thường xuyên vào ban đêm tại Afghanistan.

Tại Yemen và vùng sừng châu Phi, phương sách Mỹ sử dụng máybay không người lái nhưng gây thương vong cho dân thường đãlàm người dân địa phương tức giận và đẩy họ đến với lựclượng nổi dậy.

Theo tờ Washington Post, chính quyền Obama sử dụngmáy bay không người lái do CIA vận hành để tiến hành cáccuộc tấn công “chết chóc” chống lại al Qaeda ở Afghanistan,Iraq, Libya, Pakistan, Somalia và Yemen. Tính từ năm 2001đến nay, kế hoạch máy bay không người lái này cướp đi sinhmạng của hơn 2.000 dân thường và quân nổi dậy.

Chắc hẳn giờ là lúc xem xét liệu chính sách của Mỹ đã khôngtạo ra nhiều tên khủng bố hơn những tên đã cố tìm diệt? Liệucó tốt hơn không nếu Mỹ chỉ đơn giản tuyên bố giành thắnglợi ở Afghanistan rồi đưa quân về nước càng sớm càng tốt vàchuyển sang quan tâm “chăm lo” cho những vết thương tronglòng xã hội đã bị rạn nứt của Mỹ?