CEO ngân hàng Việt phải lắm “chiêu”

Cuộc thay máu lãnh đạo trong ngành ngân hàng đang đến hồi cao điểm khi đầu tháng 7, cả Sacombank, VPBank và TienPhong Bank đều công bố các tên tuổi mới cho chiếc ghế Tổng Giám đốc (CEO) của ngân hàng mình.

Đối với Sacombank, vị trí CEO của ông Phan Huy Khang chỉ là bước sau cùng để các bên liên quan có thể hoàn tất vụ mua bán và sáp nhập (M&A) đình đám nhất ngành ngân hàng Việt Nam từ trước đến nay. Trước đó, ông đã được bầu vào Hội đồng Quản trị của Sacombank và cũng vừa từ nhiệm chức vụ CEO của Southern Bank.

Chỉ 1 ngày sau khi Sacombank công bố tên tuổi vị CEO mới (3/7), 2 ngân hàng thương mại khác có quy mô nhỏ hơn là VPBank và TienPhong Bank cũng lần lượt ra mắt các tân CEO là ông Nguyễn Đức Vinh và ông Nguyễn Hưng. Hai nhân vật này đều khá nổi tiếng trong ngành ngân hàng cả về bề dày kinh nghiệm lẫn uy tín cá nhân. Ông Vinh từng nắm giữ vị trí CEO của Techcombank trong hơn 12 năm và nay tiếp nhận chức vụ tương đương ở VPBank. Còn cựu CEO VPBank là ông Nguyễn Hưng thì đã được TienPhong Bank săn về cho chiếc ghế điều hành cao nhất sau khi ngân hàng này được Tập đoàn Vàng bạc Đá quý Doji rót 20% vốn.

Như vậy, tính từ cuối năm 2011 đến nay, đã có hơn 10 ngân hàng thương mại cổ phần thay vị trí điều hành cấp cao nhất nhằm triển khai chiến lược kinh doanh mới trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước đang thực hiện tái cơ cấu ngành ngân hàng.

Vì sao họ chuyển ghế?

Ngày 17/6 vừa qua, Đại hội cổ đông bất thường của Ngân hàng SCB hợp nhất từ 3 định chế tài chính trước đây là SCB, Ficombank và TinNghiaBank đã chính thức công bố việc bổ nhiệm ông Lê Khánh Hiền (nguyên là Phó Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc Tài chính của Ngân hàng SCB trước hợp nhất) giữ chức CEO nhiệm kỳ 2012-2017.

Việc bổ nhiệm ông Hiền được Hội đồng Quản trị SCB kỳ vọng sẽ giúp Ngân hàng tăng tốc tối đa để hoàn thành các mục tiêu cốt lõi sau hợp nhất gồm tìm kiếm cổ đông chiến lược, huy động thêm vốn và phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Tất nhiên, với cuộc thay máu lãnh đạo đầu tiên trong ngành ngân hàng, đã có những nhân vật chủ chốt của 3 ngân hàng trước hợp nhất phải lặng lẽ ra đi vì bị mất ghế.

Tiếp theo vụ M&A này, giới quan sát cho rằng chiếc ghế CEO sẽ có sự chuyển dịch mạnh mẽ do chính sách tái cơ cấu ngành ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước. Một trong những mục tiêu của tái cấu trúc là nhằm tinh gọn cả chất lẫn lượng để đạt mục tiêu giảm số lượng ngân hàng thương mại cổ phần từ 43 xuống chỉ còn khoảng 15 vào cuối năm nay. Nếu mục tiêu này trở thành hiện thực thì chiếc ghế CEO ngân hàng sẽ càng nóng hơn bao giờ hết. Những người còn trụ được ở vị trí này sẽ là những nhà lãnh đạo có tài năng nhất, sẽ lèo lái ngành ngân hàng trong ít nhất 3-5 năm tới với một diện mạo hoàn toàn mới.

Tương tự như SCB, bộ ba Sacombank, VPBank và TienPhong Bank đã chọn ứng viên người Việt cho vị trí CEO. Tất nhiên, họ phải là những nhân vật sáng giá, dày dạn kinh nghiệm và thêm một tiêu chuẩn không thể thiếu là phải hòa hợp với văn hóa của ngân hàng và tầm nhìn của Hội đồng Quản trị.

Tại Sacombank, việc chọn ông Khang vào vị trí CEO chỉ là vấn đề thời gian vì ông Khang trước đó đã gia nhập nhóm 7 thành viên Hội đồng Quản trị mới, những người đều có gốc gác từ Eximbank và Southern Bank. Cú hạ cánh sang Sacombank của ông Khang được đánh giá là khá nhẹ nhàng, hay nói chính xác hơn là mọi chuyện đã được an bài. Vấn đề mà mọi người quan tâm nhất hiện nay là hồi cuối của kịch bản thâu tóm Sacombank bằng việc sáp nhập Southern Bank vào ngân hàng này khi nào sẽ diễn ra.

Mới đây, ông Kiều Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị Sacombank, nguyên Vụ trưởng Vụ các ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước, cho biết: “Một trong những định hướng hoạt động của Sacombank năm nay là tham gia M&A doanh nghiệp. Tháng 9/2012, Ngân hàng dự kiến tăng vốn 14% bằng cổ phiếu, sau đó sẽ bán 10% cổ phiếu quỹ cho nhà đầu tư nước ngoài. Nhưng chúng tôi chưa có kế hoạch sáp nhập Southern Bank vào Sacombank”.

Tuy nhiên, nếu xét về thiên thời, địa lợi, nhân hòa thì vụ sáp nhập này đang có nhiều lợi thế để diễn ra ngay trong năm nay, sau khi Hội đồng Quản trị mới của Sacombank đã tạm bình ổn mọi hoạt động.

Ông Khang đang chọn cách im lặng vì có thể “nói trước bước không qua”. Tuy nhiên, chiến lược điều hành của ông nhiều khả năng sẽ tập trung vào các vấn đề nóng bỏng hiện nay như giảm tỉ lệ dư nợ bất động sản (báo cáo mới đây của Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia cho biết Sacombank hiện thuộc top 10 ngân hàng có tỉ lệ dư nợ bất động sản cao nhất nước). Củng cố và xây dựng hệ thống quản trị để tiếp tục kế hoạch bán 15% cổ phần cho đối tác nước ngoài trong năm nay cũng là một ưu tiên của vị tân CEO.

Trong trường hợp của TienPhong Bank, tân CEO Nguyễn Hưng vốn là CEO của VPBank từ năm 2009. Ông Hưng cũng là người đã có công đưa ngân hàng này lọt vào top 12 ngân hàng thương mại lớn nhất nước hiện nay, với vốn điều lệ lên tới 5.050 tỉ đồng bằng chiến lược tái định vị thương hiệu.

Giải thích về lý do đầu quân cho TienPhong Bank sau khi kết thúc nhiệm kỳ ở VPBank, ông Hưng nói: “Đây là một trong những mảnh đất minh bạch nhất, nhiều tiềm năng nhất vẫn chưa được khai phá trong ngành ngân hàng hiện nay”.

Tỉ lệ nợ xấu của TienPhong Bank tính đến ngày 30/6/2012 là dưới 6%. Đây là mức cao nhưng theo ông Hưng, Ngân hàng không có nợ xấu liên quan đến bất động sản và chứng khoán. Mặt khác, cơ cấu tài sản của TienPhong Bank khá rõ ràng và các cổ đông như FPT, Vinare, VMS, SBI Ven Holding Pte.Ltd Singapore là những tổ chức có tiềm lực tài chính mạnh, nên không khó để xử lý các vấn đề về nợ xấu, tài sản và các chỉ số an toàn khác.

Trong khi đó, ông Đỗ Minh Phú, tân Chủ tịch Hội đồng Quản trị TienPhong Bank, cho rằng: “Nợ xấu là mối lo lớn nhất của tất cả các ngân hàng và nó phải luôn được duy trì ở mức thấp bằng biện pháp trích lập dự phòng rủi ro. Mục tiêu đến cuối năm 2012 của Ngân hàng là từ 4-4,8%. Tôi tin anh Hưng sẽ làm được điều này”.

TienPhong Bank hiện đã đề ra chiến lược hoạt động mới gồm 4 mục tiêu chính là mở rộng sang lĩnh vực kinh doanh vàng; cung cấp dịch vụ tài chính ngân hàng cho lĩnh vực công nghiệp phụ trợ; công nghệ cao; mở rộng dịch vụ ngân hàng điện tử và ngân hàng ưu tiên.

Nếu TienPhong Bank và Sacombank vẫn dùng CEO người Việt thì Techcombank đã quyết định đổi khẩu vị bằng cách mời ông Simon Morris (người Anh) về làm CEO từ ngày 1/1/2012. Ông Simon sẽ tiếp tục thực thi chiến lược đổi mới toàn diện đã được triển khai dưới thời của người tiền nhiệm Nguyễn Đức Vinh.

Trước đó, năm 2009, Techcombank đã ký hợp đồng tư vấn chiến lược với Công ty McKinsey trị giá gần 10 triệu USD nhằm cải tổ toàn diện và từng bước đưa ngân hàng này lên vị trí dẫn đầu tại Việt Nam vào năm 2014, sau đó sẽ vươn ra thị trường quốc tế.

Tất nhiên, ông Vinh sau đó được nâng lên chức vụ Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị Techcombank. Mới đây, Đại hội cổ đông năm 2012 của ngân hàng này đã công bố quyết định từ nhiệm vị trí thành viên Hội đồng Quản trị của ông Vinh, mở rộng đường cho ông thẳng tiến tới chiếc ghế CEO của VPBank.

Giống như tân CEO Sacombank, ông Vinh cũng khá kiệm lời về chiến lược sắp tới. Nhưng nếu nhìn vào quy mô hiện nay của VPBank, có thể nhận thấy ngân hàng này đang ở vào thời điểm giữa năm 2009 của Techcombank. Tổng tài sản và lợi nhuận của Techcombank năm 2009 lần lượt là 90.199 tỉ đồng và 2.200 tỉ đồng, so với kế hoạch năm nay của VPBank là 110.000 tỉ đồng và 1.300 tỉ đồng. Có thể ông Vinh sẽ lặp lại điều mà ông đã làm tại Techcombank, đó là cải tổ VPBank nhằm đưa ngân hàng này từ vị trí thuộc nhóm 12 ngân hàng thương mại lớn nhất nước hiện nay vào top 5.

Đối với một lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn cao và cạnh tranh gay gắt như ngân hàng thì sức ép lên các CEO là rất lớn, khiến họ có rất nhiều lý do để chuyển ghế. Ngoài ra, các yếu tố về quan hệ sở hữu, thay đổi chiến lược cũng là những lý do tác động trực tiếp đến việc đi hay ở của các CEO. Điều này đã thể hiện qua những cuộc thay đổi nhân sự cao cấp ở không ít ngân hàng như An Bình, Ngân hàng Quốc Tế, TienPhong Bank, Sacombank, VPBank, LienVietPostBank, Techcombank, Maritime Bank.

Một CEO quen thuộc trong ngành này (không muốn nêu tên) từng bộc bạch, điều quan trọng là cơ hội được làm nghề, chất lượng công việc và quan hệ làm việc giữa ban điều hành với các ông chủ (Hội đồng Quản trị). Một yếu tố khác cũng không kém phần hấp dẫn là gói đãi ngộ thuộc hàng “khủng” dành cho các CEO ngành ngân hàng. Tuy đây là thông tin tuyệt mật, nhưng thời gian qua đã có không ít lời bàn tán về mức thu nhập có thể lên tới cả triệu USD mỗi năm dành cho vị trí CEO của Techcombank, Sacombank hay ACB.

Tất nhiên, đãi ngộ cao thường đi đôi với áp lực lớn. Để có đủ bản lĩnh vượt qua mọi thử thách, các CEO ngành này phải có lắm “chiêu” ở cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Về nghĩa đen, họ phải thật sự giỏi chuyên môn, thấu hiểu thị trường và từng đối thủ trong ngành để có thể vạch lối đi riêng. Và quan trọng hơn là khả năng hạn chế các rủi ro về tín dụng, nợ xấu nhằm minh bạch và lành mạnh hóa mọi hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

“Với tôi, một tổ chức dù nhỏ nhưng có định hướng, làm ăn minh bạch, có nền tảng và kỷ luật, có sự phân cấp phân quyền rõ ràng giữa CEO với Hội đồng Quản trị là quan trọng hơn cả. Nhưng trên thực tế, không dễ kiếm được những ngân hàng sạch đúng nghĩa”, ông Nguyễn Đình Tùng, CEO của Ngân hàng Phương Đông, nói.

Về nghĩa bóng, sự khắc nghiệt của nghề “buôn tiền” này cao hơn hẳn so với một số nghề khác và CEO ngành ngân hàng cần phải có nhiều kỹ năng khác nhau. “CEO phải có tầm nhìn vượt ra chiếc áo của tổ chức, đôi khi dấn thân và đánh đổi, kiên quyết và đủ cứng rắn để thuyết phục Hội đồng Quản trị đồng lòng với mình. Gần đây, CEO ngân hàng còn phải có kỹ năng tự xoay xở trong môi trường pháp luật chưa hoàn thiện, thậm chí còn phải biết vi phạm đúng luật”, ông Trương Văn Phước, CEO của Eximbank, chia sẻ.
 

Chính yêu cầu đa dạng về kỹ năng như vậy mà tình trạng chuyển ghế của các CEO ngân hàng thời gian qua là chuyện tất yếu. Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc Điều hành công ty tuyển dụng nhân sự cao cấp Navigos Search, từng nói: “Nhân sự cấp cao của Việt Nam nói chung và ngành ngân hàng nói riêng từ nhiều năm nay không đủ đáp ứng nhu cầu cả về số lượng lẫn chất lượng”. Nếu trong thời gian tới, nhân sự trong nước vẫn không có sự cải thiện thì các ông chủ ngân hàng sẽ buộc phải tìm kiếm nguồn này từ nước ngoài như câu chuyện của Techcombank và Maritime Bank.