Bất ổn tiêu thụ nông sản: Đưa nông sản Việt lên sàn

Cắt bỏ khâu trung gian

Về hình thức, sàn giao dịchnông sản cũng giống như sàn giao dịch chứng khoán hay vàng ở VN. Giá cả đượccơ quan chức năng thẩm định. Sản phẩm qua sàn phải được chuẩn hóa về chấtlượng và số lượng nên nông dân bán nông sản qua sàn thường được giá cao hơnso với bán ra ngoài.

Sàn giao dịch ở Úc, Thái Lan cũng tương tự nhau. Nôngdân mang nông sản ra trưng bày, nếu nhà tiêu thụ nhận thấy sản phẩm đảm bảosẽ làm đơn đặt hàng, ký hợp đồng để thực hiện. Tại Hà Lan, sàn giao dịchnông sản cũng là nơi những người trồng hoa tiêu thụ sản phẩm của mình.

Có thể nói, tất cả các loạinông sản như lúa, gạo, đậu, trứng, sữa, hoa, rau, củ... đều được giao dịchqua sàn.  Sàn giao dịch nông sản ở các nước phát triển khác đã giúp cho nôngdân tiếp cận thị trường, người mua trực tiếp nên giá sản phẩm cao hơn.

Từsàn, nông dân cũng tiếp cận thông tin thị trường nhanh hơn và nhận được phảnứng của thị trường đối với hàng hóa của mình một cách thực tế nhất để cảithiện sản phẩm... Thậm chí, sàn cũng là kênh thông tin để người nông dânbiết, điều chỉnh về sản lượng cho phù hợp với nhu cầu của thị trường...

Tại Việt Nam, thời gian tớisẽ có một số sàn giao dịch nông sản ra đời. Đơn cử như sàn giao dịch điềucủa Công ty cổ phần giao dịch hàng hóa Sài Gòn Thương tín (Sacom-STE) hoạtđộng vào tháng 7 tới. Trong khuôn khổ Lễ hội Quả điều vàng VN diễn ra từngày 20-23.3 tại tỉnh Bình Phước, Sacom-STE đã cho triển khai giao dịch thửnghiệm sản phẩm điều nhằm tạo tiền đề cho sự ra đời của Sàn giao dịch điềuđầu tiên của VN.

Cũng trong tháng 4 sắp tới,sàn giao dịch đường Sacom-STE cũng chính thức đi vào hoạt động. Dự kiến sẽcó trên 60 doanh nghiệp ngành đường tham gia giao dịch trên sàn số 25 LýThường Kiệt, Q.Tân Bình (TP.HCM). Hàng hóa tham gia giao dịch sẽ đăng ký lưutrong số hệ thống 4 tổng kho do công ty quản lý.

Nông dân chưa thể tham gia

Việc ra đời các sàn giao dịch nông sản, thựcchất là một tín hiệu tốt nhằm khắc phục kiểu muabán truyền thống vừa rủi ro vừa mất thời gian,phần nào cũng hạn chế được tình cảnh “được mùa,mất giá” như lâu nay. Tuy nhiên, đối tượng chínhcủa các sàn giao dịch vẫn là doanh nghiệp, cònnông dân, những người trực tiếp làm ra sản phẩmvẫn chưa thể đứng lên để chủ động “mặc cả” vớibên thu mua.

Đối với sàn giao dịch điều,quy định đưa ra là bất cứ nông hộ trồng điều nào có diện tích từ 1 ha trởlên hoặc có sản lượng 1 tấn điều đều có thể tham gia sàn giao dịch và đượchỗ trợ, tạo mọi điều kiện như doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đây là điều kiệnquá khó đối với nông dân, bởi vì hiện tại các vườn điều đang rất manh mún,số nông dân sở hữu 1 ha điều với sản lượng 1 tấn hầu như không có. Chính vìvậy người trồng điều chỉ có thể hưởng lợi một cách gián tiếp từ các sàn giaodịch. Một khi giao thương xuất khẩu điều nhanh chóng hơn, minh bạch hơn, sảnphẩm điều có giá hơn, thì người nông dân mới có thể nâng cao thu nhập.

Một nỗi lo nữa là không phảisàn giao dịch nào ra đời cũng thành công và mang lại hiệu quả. Điển hình nhưTrung tâm Giao dịch cà phê Buôn Ma Thuột (BCEC). Mặc dù đây là một sàn giaodịch hiện đại với mô hình đấu giá khớp lệnh tập trung, công khai cho các tổchức, đơn vị từ người sản xuất, chế biến đến kinh doanh, xuất khẩu mặt hàngcà phê nhân theo mô hình hoạt động hiện đại phù hợp với xu thế và tập quánkinh doanh, mua bán, giao dịch trên thế giới.

Tuy nhiên trung tâm này lạiđang hoạt động trong tình trạng cầm chừng. Có thể thấy đánh giá rõ ràng nhấthiệu quả của BCEC qua đợt cà phê rớt giá gần đây. Mặc dù có sàn giao dịchnhưng nông dân không thể giữ được giá bán, trong khi lại đang mất mùa.

Những nông dân đã từng thamgia sàn giao dịch nông sản đều có chung nhận xét là không bằng bán cho đạilý, thương lái hay chợ đầu mối. Khi tham gia sàn giao dịch cà phê, nông dânphải có tối thiểu 5 tấn, trong khi lượng người trồng 5 tấn không nhiều vìdiện tích cà phê trên đầu người hiện nay mới có 1,5 ha một người (khoảng 3tấn).

Một lý do nữa là mặt hàng cà phê chịu sự chi phối quá sâu của các nhàđầu cơ nước ngoài. Chính vì vậy, dù có sàn giao dịch điện tử nhưng nông dânvà cả doanh nghiệp kinh doanh cà phê trong nước vẫn phải chấp nhận mộtnghịch lý là người sản xuất không thể quyết định được giá hàng hóa của mình.

Theo tiến sĩ Phạm Văn Tấn,Phó giám đốc Phân viện Cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch (BộNN-PTNT), sàn giao dịch nông sản ở nhiều nước rất phổ biến, nhưng ở VN lạikhó phát triển.

Nguyên nhân là do sản xuất nông nghiệp ở nước ta có quy mônhỏ lẻ, sản phẩm do nông dân làm ra cần phải qua trung gian thu gom để đưara thị trường. Đơn cử như một vườn trái cây của một hộ dân ở ĐBSCL trungbình chỉ 0,7 ha, thậm chí trong một diện tích như vậy người dân có thể trồngnhiều loại cây trái khác nhau nên việc tham gia sàn giao dịch nông sản cũngrất khó khăn.

Ông Suwes Wangrungarun, Phótổng giám đốc Công ty CP Chăn nuôi C.P Việt Nam thì cho rằng, để làm đượcsàn giao dịch nông sản cần phải đầu tư xây dựng hệ thống kho tương đối tốt.Nông sản cần phải được lưu trữ, bảo quản để đảm bảo trong quá trình giaodịch. Trong khi kho bãi lại là điểm yếu của nông nghiệp VN.

Ở VN, nông sản nằm trong dânnhỏ lẻ, người mua cũng không biết chất lượng, sản lượng như thế nào. Vì vậy,để sàn giao dịch nông sản ở VN được hoạt động mạnh mẽ và bền vững, tạo cơhội tốt trong quá trình tiêu thụ sản phẩm của người dân, cần phải cơ cấu lạisản xuất, phát triển nguồn nguyên liệu, quy mô canh tác...

Khó nhưng không phải khôngthể. Đưa nông sản Việt lên sàn là con đường tất yếu để cuộc sống người nôngdân đỡ vất vả, đỡ bấp bênh hơn

Theo Quang Thuần -N.Trần Tâm

TIN LIÊN QUAN