Cá tra Việt tại Mỹ: Bài học “khôn nhà, dại chợ”

Việc một số doanh nghiệp Việt Nam xuấtkhẩu cá tra sang thị trường Mỹ phải đối mặt với khả năng bị áp thuế chốngbán phá giá đã khơi lại cuộc tranh cãi về giá bán của sản phẩm này tại Mỹ cóyếu tố phi thị trường hay không.

Hay nói cách khác, giá thành sản phẩm củamột số doanh nghiệp trên đã phản ảnh đầy đủ chi phí hay chưa ? Có sự bao cấpvề hay trợ giá của Nhà nước hay không ?

Giá cá Tra Việt Nam được tính theo chíphí của… Philippines

Khi Mỹ ra quyết định áp dụng biện pháp“trừng phạt” về thuế bán phá giá đối với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Namtức là họ đã có căn cứ để chứng minh rằng: giá bán sản phẩm là phi lý, khôngphản ảnh đúng hoặc đầy đủ chi phí “đầu vào”.

Do Việt Nam chưa được Mỹ và một số quốcgia khác công nhận là quốc gia có “nền kinh tế thị trường”, do đó, căn cứtính giá thành của nước nhập khẩu được xem xét, kiểm chứng cơ cấu giá thànhở một nước thứ ba có trình độ canh tác tương đương.

Lần này, quốc gia được Mỹ chọn để tínhbiên độ phá giá của sản phẩm cá tra Việt Nam lại ở… Philippines chứ khôngphải là Banglades như Việt Nam đã từng đề nghị.

Đại diện hiệp hội Chế biến và xuất khẩuthuỷ sản Việt Nam (VASEP) đã khẳng định: nghề nuôi cá tra ở Philippinescó trình độ kỹ thuật còn khá thấp, nên chi phí đầu vào thường caogấp nhiều lần so với Việt Nam. Chính vì vậy, thật dễ hiểu khigiá thành nguyên liệu 1kg cá ở Philippines mà DOC đưa vào tính đãtăng gấp 2,5 lần; chi phí lao động nuôi cá, nhân công chế biến tănggấp đôi và chi phí quản lý doanh nghiệp tăng tới… 40% so với ởViệt Nam.

“Khôn nhà, dại chợ”

Tuy nhiên, nếu xâu chuỗi quá trìnhxuất khẩu cá tra vào thị trường Mỹ từ đầu năm 2008 đến nay, cóthể thấy, chính các doanh nghiệp Việt Nam đang tự rước “họa” vàomình.

Thực tế hiện nay là, doanh nghiệp xuấtkhẩu cá với giá thấp và mua cá của nông dân với giá thấp hơn giá thành chănnuôi. Nhưng thống kê của VASEP trong quý I năm nay, so với cùng kỳ nămtrước, các doanh nghiệp vẫn tăng sản lượng xuất cá sang Mỹ từ 5.000lên 12.000 tấn.

Ép giá nông dân nuôi trồng trong nước,nhưng các doanh nghiệp Việt nam lại ưu ái “thượng đế” tại thị trường tiêuthụ, cụ thể là người tiêu dùng Mỹ, quá dễ dãi và…dại dột.

Theo số liệu từ một văn phòng luật củaMỹ cho thấy: nếu như quý I/2008, cá tra bán lẻ tại thị trường Mỹ có mứcgiá 1,95 USD/pound, thì đến quý IV giảm 10 cent. Đà giảm giá tiếp tục xảy ratrong suốt năm 2009 và những tháng đầu năm nay. Giá một pound cá quý I/2009là 1,8 USD, thì quý I năm nay giảm còn 1,45 USD.

Ông B. Schoroth, đại diện một văn phòngluật sư tại Mỹ, chuyên tư vấn pháp lý vụ kiện chống phá giá cá tra cho doanhnghiệp Việt Nam và ông Trương Đình Hoè, Tổng thư ký hiệp hội Chế biếnvà xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP) đều thừa nhận, có tình trạngdoanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh, hạ giá bán. 

“Để tránh bị phía Mỹ “nhòm ngó”, doanhnghiệp phải bán từ 1,65 – 1,7 USD/pound mới an toàn”, ông B. Schoroth từngkhuyến cáo như vậy.

Ông Lương Lê Phương, Thứ trưởng Bộ Nôngnghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng: Bộ và VASEP phải “tínhtoán đưa ra mức giá sàn xuất khẩu và giá thu mua nguyên liệu đểổn định tình hình”.

Luật sư B. Schoroth (Mỹ) nhìn nhận sựviệc ở một góc độ khác khi cho rằng nó mang tính chính trị nhiều hơn làxuất phát từ yếu tố cạnh tranh thương mại thuần tuý.

Mặc dù ông nhận định: “Rõ ràng, tăngthuế là nhằm mục đích hạn chế xuất khẩu cá tra Việt Nam vào thịtrường Mỹ” thì việc một số doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu cá Tra sang thịtrường này bị áp thuế chống bán phá giá tăng lên đến 100% cũng vì sự “khônnhà, dại chợ” của chính chúng ta.