Vốn cho ngành điện giống “con kiến leo cành đa”

Trong số các dự án thuộc tổng sơ đồ VI, các dự án do EVN triển khai lên đến33 tỷ USD (chiếm 35%) nhưng mới thu xếp được 20 tỷ USD. Các dự án thuộc cácnhà đầu tư ngoài EVN cần 52 tỷ USD nhưng cũng mới thu xếp được 40%, cònthiếu 40 tỷ USD.

Ông Khởi lấy dẫn chứng về hai dự án được thu xếp bởi vốn vay của Nhật Bảnnhưng không có vốn đối ứng (15%) là: Nhà máy điện Vũng Áng được Thủ tướngvào khởi công nhưng sau đó lại “đắp chiếu” 3 tháng vì không có vốn. Dự ánđiện Nghi Sơn vừa được khởi công, tính ra chậm tiến độ 6 tháng.

Hiện tại, các doanh nghiệp nhà nước đã gồng hết sức mình nhưng không thu xếpđược vốn đầu tư cho các dự án điện. Không nhà đầu tư nào dám vay tiền ngânhàng lãi suất 14 - 15% để đầu tư xây nhà máy điện 4 - 5 năm sau mới có điệnbán. Dù Chính phủ có chỉ đạo nhưng các ngân hàng cũng không mặn mà cho vayvì yếu tố có lãi không được đảm bảo.

Ngành điện đau đầu với vấn đề nguồn vốn

Theo Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Đào Văn Hưng: Với tốc độtăng trưởng của ngành điện là 14,5%, cứ 1.000 tỷ đồng đầu tư cho điện thì 1năm phải trả 145 tỷ đồng, nếu cần vốn 10.000 tỷ thì phải trả 1.450 tỷ đồng/năm.Đối với nhà đầu tư, để chậm tiến độ dự án, thiếu điện thì không ai muốn. Đốivới nhà thầu, bản thân đem máy móc ra làm, bỏ vốn lưu động để mua vật liệutrong thi công và nếu chậm, họ cũng sẽ chịu lỗ do lãi suất ngân hàng.

Nhưng thực tế khi làm dự án ở Việt Nam, hầu hết, đều vướng giải phóng mặtbằng, với nhà máy qui mô lớn thường gặp phải rủi ro thi công thực tế, pháthiện có thay đổi kết cấu địa chất khác nên thường phải làm lại thiết kế vàlý do lớn nhất là thiếu vốn.

Cũng theo tính toán của ông Hưng, trong năm nay, ngành điện còn thiếu 10.000tỷ đồng cho đầu tư. “Có những dự án mà đến nay, chúng tôi không có đồng vốnnào trong tay. 6 dự án do EVN làm năm nay phải khởi công thì mới có 2 dự ánkhởi công được, còn 4 dự án nữa, tổng vốn tới 140 nghìn tỷ đồng, trong khiEVN một năm lãi chỉ 1000 tỷ đồng, làm sao cân đối được vốn đầu tư là rất khó.

Một số dự án lớn đã ký hợp đồng EPC, mà ba năm qua, chúng tôi không khởicông được vì không thu xếp được vốn. Chúng tôi đã xin Chính phủ cho phépphát hành trái phiếu quốc tế 1 tỷ USD. Nhưng vì dư nợ công cao, nên pháthành trái phiếu quốc tế không đơn giản nên ý định trên cũng chưa được duyệt”,ông Hưng nói.

Giải pháp thu hút vốn ngoại cho các dự án điện đã được tính tới nhưng trênthực tế, từ năm 1997, không một nhà đầu tư nước ngoài nào vào Việt Nam làmđiện. Một số nhà đầu tư có vào đàm phán nhưng mới chỉ hứa hẹn, mà nguyênnhân lớn nhất là giá điện.

Chủ tịch HĐQT EVN cho hay: “Ở Việt Nam, giá bán cho dân bình quân là 5,3cent, 1700 đồng/kWh. Cách đây khoảng 5 năm, nhà đầu tư nước ngoài đến tìmhiểu và nói với tôi rằng, họ không đi làm từ thiện mà đi tìm lợi nhuận. Nếuđầu tư ở Việt Nam vào điện với giá ấy là sẽ lỗ. Còn nếu làm từ thiện, họcũng không làm vì từ thiện chỉ ủng hộ người nghèo, còn ở Việt Nam, hỗ trợgiá điện cho mọi đối tượng”.