Dùng thuốc tẩy giun phải đúng định kỳ

Giun là loại ký sinh trùngsống ăn bám ở người, chủ yếu là ở ruột. Ở nước ta với tình trạng vệ sinh môitrường, vệ sinh ăn uống như hiện nay, gần như ai cũng chứa giun trong bụng. Khiđã nhiễm giun thì phải dùng thuốc tẩy giun.

Nhiễm giun - Một bệnh rất phổbiến

Ở nước ta, người mắc bệnh giun(các tỉnh phía Nam gọi là lãi) cực kỳ phổ biến. Giun sống ký sinh ở người gồmnhiều loại: thường gặp nhất là giun đũa, tiếp đến là giun kim, giun tóc, giunmóc, giun lươn... Tỷ lệ nhiễm giun đặc biệt là giun đũa rất cao. Ở các tỉnh miềnBắc nhiều nơi có tỷ lệ nhiễm giun đũa cao tới 86 - 98% (trung bình là 70 - 85%);còn ở miền Nam thì vào khoảng 20 - 35%.

Người lớn nhiễm giun đũa thườnglà do ăn rau sống có lẫn trứng giun, thức ăn bị phơi nhiễm do bụi và ruồi,nhặng, gián... Trẻ em, ngoài giun đũa còn dễ bị giun kim vì chơi nghịch đất cátcó lẫn trứng giun, hoặc gãi vùng hậu môn (do giun bò ra đẻ trứng và gây ngứa)rồi đưa tay lên miệng và nuốt phải trứng giun...

Thuốc trị giun đường ruột làthuốc có tác dụng tẩy sạch, hoặc làm giảm đáng kể số lượng giun ra khỏi ruột.Dùng thuốc tẩy giun là một việc làm rất cần thiết.

Thị trường thuốc nước ta từ trướctới nay có nhiều loại thuốc tẩy giun. Có một số thuốc trước đây dùng nhiều,nhưng nay không dùng nữa vì có nhiều độc tính, nhiều tác dụng phụ. Như viên tinhdầu giun (tinh dầu chenopot) có độc tính cao, phổ tác dụng hẹp; santonin độc vàlàm giun di chuyển đến các bộ phận khác trong cơ thể gây nguy hiểm; levamisol cóthể gây tai biến nặng; piperazin sử dụng không thuận tiện phải uống nhiều ngàyliên tiếp... nên hiện nay không dùng. Nhưng do thói quen, và do ít được thôngtin cho nên ở một số nơi có thể vẫn còn sử dụng.

Người lớn nhiễm giun đũa thường là do ăn rau sống có lẫn trứng giun

Một số thuốc tẩy giun thườngdùng

Hiện nay có những thuốc tẩy giunrất tốt, có hiệu quả cao, ít tác dụng phụ, phổ tác dụng rộng (trị được nhiềuloại giun cùng lúc).

Mebendazol: Thuốc này có nhiềubiệt dược (tên thương mại) quen thuộc như: vermox, fugacar, mebendacin,noverm... Thuốc có phổ tác dụng rộng, công hiệu trị cùng lúc các loại giun đũa,giun kim, giun tóc, giun móc, và giun lươn. Mebendazol có cơ chế tác dụng là ứcchế tổng hợp tubulin (một loại protein đặc biệt dạng cầu chứa 10 -14 phân tử sắpxếp để tạo ra một vi cấu trúc hình ống) khiến cho không thành lập được các tiểuquản trong cơ thể giun. Thuốc hay được dùng, không độc nên liều dùng cho ngườilớn và trẻ em trên 2 tuổi là giống nhau. Khi dùng thuốc không phải nhịn ăn, hoặcuống kèm thuốc tẩy như các thuốc trị giun cũ.

Mebendazol có các dạng bào chế:viên nén 100mg, 500mg, dung dịch uống 20mg/ml, hỗn dịch uống 20mg/ml. Thuốckhông dùng cho phụ nữ có thai, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Albendazol: Với các tên biệt dượcquen thuộc như aldazol, abentel, zeben, zentel... có phổ tác dụng rộng, diệtgiun đũa, giun kim, giun tóc, giun móc, giun lươn. Cơ chế tác dụng của thuốctương tự như mebendazol. Thuốc không độc, nên người lớn và trẻ em trên 2 tuổiuống liều lượng như nhau. Albendazol có các dạng viên nén 200mg và 400mg, lọ10ml hỗn dịch 20mg/ml (2%) và 40mg/ml (4%).

Không dùng albendazol cho ngườicó thai và phụ nữ nuôi con bú, người bệnh gan, bệnh máu và tủy xương. Với phụ nữcó thai, có tài liệu còn ghi mạnh mẽ hơn: không được có thai ít nhất sau 30 ngàydùng thuốc, vì thuốc có thể gây tai biến nguy hiểm cho thai (nên dùng thuốc ởtuần lễ đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt hoặc sau xét nghiệm thai âm tính). Còncác phản ứng phụ rất ít xảy ra, nếu có cũng nhẹ (chóng mặt, buồn nôn, đaubụng...) và ngừng thuốc sẽ khỏi.

Pyrantel pamoat: Thuốc thuộc nhómamidin vòng. Với các biệt dược như: anthel, combantrin, pilcom, panatel... cótác dụng diệt giun đũa, giun kim, giun móc nhưng không có tác dụng với giun tóc.Pyrantel có cơ chế tác dụng như acetylcholin, làm cơ giun khử cực bền, cơ giunco mạnh cấp tính, ngừng co bóp tự phát (tác dụng nicotinic), đồng thời pyrantelức chế cholinesterase, rút cuộc cơ giun liệt cứng và bị tống ra khỏi ruột người.

Pyrantel pamoat ít hấp thu quaống tiêu hóa người nên tác dụng tại chỗ mạnh và là nhóm thuốc được đánh giá kháan toàn cho phụ nữ có thai bị nhiễm giun cần tẩy. Tuy vậy, để dè chừng, người tavẫn khuyên tránh dùng cho phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu thai kỳ. Cũng nêntránh dùng cho người bệnh gan và trẻ em dưới 6 tháng tuổi. Các tác dụng phụthường nhẹ (nhức đầu, chóng mặt, đau bụng, buồn nôn...) và sau khi ngừng thuốcsẽ hết.

Điều quan trọng là phải phòngbệnh để tránh bội nhiễm, tái nhiễm giun. Cần phải giữ gìn môi trường sống tốt(vệ sinh phân, nước, rác, chống ruồi, nhặng, gián...) và có ý thức vệ sinh ănuống, định kỳ tẩy giun 4 - 6 tháng một lần.

Theo BS. Vũ Hướng Văn