Rau tía tô, vị thuốc chữa nhiều bệnh

Tía tô còn có các tên é tía.Tên Hán tử tô, xích tô (gọi là tử, xích tía vì cây có màu tím). Tía tô tính ấm,vị cay, vào 3 kinh phế - tâm - tỳ, không độc. Lá là rau thơm gia vị rất phổ biếnđồng thời là vị thuốc rất hay dùng, để trừ cảm mạo. Hạt làm trà uống và thuốc hạkhí, cành làm thuốc an thai.

Chữa cảm mạo

Xông: Lấy lá tía tô cùng các láthơm khác tạo thành nồi lá xông và lau rửa. Nếu lá được rửa sạch kỹ thì có thểlấy ra một bát để uống trước hay sau khi xông. Xông xong lau khô mồ hôi cả ngườiđắp chăn nằm nghỉ. Nhớ nước sôi mới cho lá xông vào nồi - đậy vung kín và khixông mở vung.

Cháo tía tô: Nấu cháo gạo tẻ chora bát, trộn lá tía tô non thái chỉ. Ăn nóng. Có thể thêm hành. Xông xong nằmnghỉ một lúc dậy ăn bát cháo giải cảm này là phương pháp giải cảm lạnh dân gianrất có hiệu nghiệm.

Uống nước tía tô: Có 2 cách. Tíatô tươi 15 - 20g giã nát, chế nước sôi gạn nước trong để uống. Hoặc lá tía tôkhô hãm nước sôi uống. Uống xong đi nằm đắp chăn. Hai cách này dùng cho trẻ emngười già yếu.

Ngâm chân: Dùng lượng lớn lá tíatô bỏ vào nồi nước đang sôi để sôi lại, đổ ra chậu đậy bằng một cái rổ thưa, đặt2 bàn chân lên xông. Khi nước nguội cho 2 chân vào ngâm rửa...

Bài thuốc

Hương tô tán: Chữa cảm mạo phonghàn, sốt, gai rét, đau đầu, tức ngực. Lá tía tô 8g, hương phụ 8g, trần bì 6g,cam thảo 4g. Gừng 2 lát, sắc nước uống. Có thể kết hợp "nồi xông".

Có thai bị cảm mạo: Tía tô, kinhgiới, mỗi thứ 1 nắm lá cho 2 bát nước sắc còn 1 bát uống ấm. Tiếp đó cho ăn cháonóng, có đập vào bát 1 quả trứng gà tươi (có trứng gà đen càng tốt).

Cảm mạo: Lá tía tô 1 nắm, vỏ quýtkhô lâu năm 1 cái, gừng 3 lát. Đun nước sôi rồi cho 3 thứ vào, đun lại cho sôi,uống nóng. Nếu khó uống cho ít đường phèn. Bài này thích hợp khi bệnh nhân cónôn mửa, đau bụng.

Chữa ho, hen, đàm suyễn tức ngực,khó thở

Cho người già yếu: Tía tô bổ hư,giáng khí dùng cho trường hợp khó thở ở trẻ em, người già, người có thai vừahiệu quả, vừa an toàn.

Do ngoại cảm phong hàn: Có viêmđường hô hấp dùng bài Tam tử dưỡng thân thang. Tô tử (hạt tía tô) 6-12g, la bạctử (hạt cải củ) 8-12g, bạch giới tử 6-8g (hạt cải bẹ trắng).

Thương hàn ho suyễn: 1 nắm lá tíatô nấu nước uống dần (Thiên kim phương).

Người lớn tuổi hay thở suyễn,đuối hơi: Hạt tía tô 1 lạng, sao qua tán bột, đổ 2 bát nước vào quấy đều, lọc bỏbã. Nấu cháo ăn lúc đói. "Rất hay" (Nam dược thần hiệu).

Trẻ em ho nhiều thở gấp, mặt tímtái - Hạt tía tô 20g tán thành bột, hoà với nước đun sôi để còn âm ấm, lọc bỏ bãcho uống. Cẩn thận hơn thì cho bột vào túi vải hãm vào nước sôi. Hoặc lấy bộtnày hoà vào cháo, hãm vào nước sôi hoặc hoà vào nước cơm cho trẻ uống.

Ho tuổi già (lão khái) ho nhiềuđờm đặc, khó thở (viêm phế quản mạn tính). Nếu không phải do phong hàn và bệnhkhác thì dùng thang "Tam tử phụng mẫu" gồm có tô tử, lai phục tử, xuyên bối mẫumỗi vị 8gam và bạch giới tử 2g. Sắc uống nóng.

Ho suyễn do phế hư hoặc đàm trắngđục dính, nặng ngực: Dùng phương "Tử tô tử tửu" (Y tiện) hạt tía tô 90g, rượu 1lít. Hạt tía tô sao thơm tán bột ngâm rượu gạo ngon trong 10 hôm chắt lấy nướctrong bỏ bã. Uống mỗi lần 15-30ml. Ngày 3 lần sáng trưa tối (Nếu ho đàm vàng, cổkhô, miệng khát, môi đỏ không dùng).

Chữa ngộ độc, mẩn ngứa

Ngộ độc thức ăn: Đau bụng đingoài, nôn mửa do ăn các loại thức ăn như cua cá.

Lá tía tô đủ dùng giã lấy nướccốt để uống: Nếu có ngứa nổi mẩn (dị ứng) thì lấy bã đã sắc hoặc lá tươi xoaxát.

Tử tô giải độc thang: Lá tía tô10g, gừng tươi 8g, sinh cam thảo 2g. Nước 600ml sắc còn 200ml chia 2-3 lần trongngày - uống nóng.

Táo bón người già suy nhược: Hạttía tô, hạt me lượng bằng nhau giã nhuyễn cho nước lắng lấy nước nấu chín.

Hạt tía tô, hạt vừng  đều 10g,giã nhuyễn cho nước lấy nước nấu cháo, bài này được dùng cả khi táo bón do ungthư ruột.

Da mẩn ngứa, mụn cóc: Dùng lá tíatô xoa xát trực tiếp hoặc nghiền nhuyễn cho vào túi vải mà xoa xát.

Ngoài ra, tía tô còn dùng để chữamột số bệnh sau:

Viêm họng, răng, miệng: Dùng látía tô sắc nước súc miệng, ngậm và uống.

Nấc liên tục và tiếng to: Dùnghạt tía tô khoảng 30g - 40g sao vàng sắc nước uống liên tục. Hoặc lấy hạt tía tôđã sao, tán nhỏ nước rồi để lắng lấy phần nước trong (bỏ bã) để nấu cháo ănthường xuyên.

Hóa đàm giáng khí, chữa nấc liêntục: Dùng cháo tô tử: tô tử hạt 20g xay nhuyễn như hồ cho nước vào rồi ép lấynước để nấu cháo gạo tẻ 100g. Cháo được quấy với đường phèn để ăn. Không dùngcho người có tiêu chảy.

Tiểu tiện không thông thoát (mãntính): Uống nước cốt lá tía tô tươi hoặc sắc nước lá tía tô khô. Sao nóng lá tíatô tươi hoặc khô với muối hạt xoa đắp vùng bụng dưới (vùng bàng quang). Hoặc nấunước lá tía tô đổ vào chậu úp rổ ngồi lên xông.

Thổ huyết: Dùng lá tía tô nấu kỹlọc lấy nước cốt cô thành cao. Đậu đỏ sao chín, tán nhỏ, luyện với cao ích mẫuthành viên nhỏ. Mỗi lần uống 30-50g với ít rượu.

Theo Phó Đức Thuần