Khủng hoảng tài chính: 4 nguyên tắc giải cứu

Hơn thế, thế giới đangđối diện với ngày càng nhiều cuộc khủng hoảng đủ loại mang tính toàn cầu,liên đới nhiều nước dù phát triển nhất thế giới hay đang và chậm phát triển.Chính vì vậy, tìm ra những nguyên tắc chính để giải quyết khủng hoảng tàichính là một trong những điều đầu tiên cần làm của các nhà hoạch định chínhsách.

Những nỗ lực giải cứu cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầuhiện đang được soạn thảo và bàn cãi trong các nghị trường quốc gia, cũng nhưtrên diễn đàn kinh tế thế giới... Mặc dầu còn chưa rõ ràng và còn cần hoàn thiệnthêm, song có thể nhận dạng một số thông điệp và nguyên tắc sau:

Phối hợp “bàn tay” Nhà nước và thị trường”

Thực tế cho thấy, không chỉ nền kinh tế do nhà nước chỉ huy tập trung thái quákhông mang lại hiệu quả như mong đợi, mà ngay cả thị trường tự do cao độ cũngkhông  giải phóng triệt để tài năng sáng tạo của cá nhân, không khắc phục đượcsự bất bình đẳng trong thu nhập và tài sản giữa các tầng lớp, giai cấp trong mỗinước và giữa nước này với nước khác.

Hơn nữa, sự chủ động của tư nhân và tự docạnh tranh thị trường vì mục tiêu lợi nhuận ích kỷ thuần tuý, thiếu kiểm soát,có thể trực tiếp và gián tiếp tích tụ ngày càng đậm những xung lực phát triểnthiếu bền vững, lãng phí, gây ra những làn “sóng thần” khủng hoảng và tổn thấtto lớn, toàn diện cho mỗi quốc gia và toàn nhân loại...

Nói cách khác, khi “bàntay hữu hình” của nhà nước hoặc nắm quá chặt, hoặc bị buông lỏng quá mức, thìcũng đồng nghĩa với quá trình  đã, đang và sẽ từng ngày từng giờ tạo ra những nguồn lực và thị trường “ảo”, gây đổ vỡ và tổn thất nặng nề cho đời sống kinhtế-xã hội và môi trường...

Những mắc mớ tài chính hiện nay chứng tỏ rằng, các khiếm khuyết của thị trườngtự do phải được sửa chữa bằng sự can thiệp chủ động và tích cực của nhà nước, đểcác quy luật kinh tế khách quan vận động có lợi nhất cho xã hội.

Thế giới đangcần một hướng đi  mới trong hành trình  tìm kiếm vai trò, xác định liều lượng và các công cụ can thiệp của mô hình  nhà nước kiểu mới, mang tính đại diện cao hơncho các lợi ích chung của nhân loại.

Trong đó, sẽ có yêu cầu cao hơn về tăngcường vai trò của luật pháp, chế tài, điều tiết nhà nước, kiểm soát các thể chếthị trường và cho vay tín dụng, thiết lập hệ thống thông tin công khai, minhbạch, phát triển các công cụ dự báo, cảnh báo và trừng phạt các sai trái và gianlận... sao cho vừa tuân thủ các yêu cầu và lợi ích thị trường, vừa không làmxấu đi sự ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm hài hòa các lợi ích trong quá trìnhphát triển, nhất là không lạm dụng sức chịu đựng và đổ gánh nặng khủng hoảng lênngười dân, người tiêu dùng.

Đa dạng hoá và phối hợp các nguồn lực

Để giải cứu vững chắc nền kinh tế thế giới thoát khỏi những hệ luỵ như hiện nay,Tổng thống Pháp đã kêu gọi phải “tái xây dựng một chủ nghĩa tư bản điều chỉnh”.Tổng thống Nga thì nhấn mạnh: “...

Ngày nay thế giới cần một hệ thống tài chínhmới công bằng hơn. Thời gian thống trị của một nền kinh tế và một đồng tiền đãlùi vào dĩ vãng. Chúng ta cần hợp tác để tiến tới xây dựng một hệ thống kinh tế- tài chính mới công bằng hơn trên thế giới dựa trên những nguyên tắc đa cực,luật pháp và có tính đến các lợi ích chung”.

Còn Thủ tướng Ấn Độ đi xa hơn khichỉ rõ: “Cần một sáng kiến quốc tế mới để cải cách cơ cấu và hệ thống tài chínhthế giới với những quy định có hiệu quả hơn và hệ thống giám sát đa phương mạnhhơn. Cải cách cơ cấu càng mở rộng càng tốt”. Bản thân nước Mỹ, qua tuyên bố mớiđây của cả Tổng thống và Ngoại trưởng nước này, cũng tự nhận thấy đã qua rồithời kỳ nước Mỹ không cần lắng nghe ai và tự tiện hành động theo ý mình...

Có thể nói, thế giới hiện đại và ngày càng “phẳng” hơn đang làm cho các nướcxích lại gần nhau hơn bởi những quan tâm chung trong cuộc chiến với những vấn đềan ninh truyền thống và phi truyền thống, cũng như các cuộc khủng hoảng toàn cầu.

Giải cứu cuộc khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế toàn cầu hiện nay khôngthể chỉ trông cậy vào một nguồn lực và trong phạm vi một quốc gia, mà đòi hỏicần có sự đa dạng hoá và phối hợp chặt chẽ các nguồn lực toàn quốc và toàn cầu.

Vấn đề then chốt để giải cứu một nền kinh tế thành công là các chính sách pháttriển được lựa chọn phải phù hợp cả với bối cảnh quốc tế, lẫn các điều kiện lịchsử cụ thể trong nước, cho phép khai mở, cộng hưởng cao nhất các tiềm năng vàhiệu quả các nguồn lực phát triển trong và ngoài nước, tham gia sớm, ngày càngchặt chẽ và hiệu quả vào “chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu”.

Đồng thời, cần chủđộng tham khảo, đan xen và phối hợp chính sách giữa các quốc gia trong phạm vikhu vực, cũng như toàn cầu, trước hết trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư,dịch vụ và lao động; coi trọng các yêu cầu và thúc đẩy hoàn thiện các định chếquốc gia và quốc tế quản lý các quá trình phối hợp và trao đổi đó, để gia tăngsức mạnh, khả năng và hiệu quả giải quyết các vấn đề quốc gia, khu vực và toàncầu.

Chú ý tính hai mặt của chính sách

Do nhiều nguyên nhân dẫn đến những bất ổn của tình hình tài chính mỗi nước, nêntrong quá trình giải cứu, cần chú ý đến việc phối hợp đồng bộ các giải phápchính sách phù hợp, nhất là “liệu pháp kích cầu”. Về bản chất, đó là việc chủđộng sử dụng “bàn tay nhà nước” tác động tích cực tới tổng cung và tổng cầu xãhội thống nhất, có tổ chức và có chủ đích, theo hướng khuyến khích đầu tư và mởrộng quy mô tiêu dùng, kích hoạt và tăng động lực phát triển kinh tế của DN,nhất là khu vực kinh tế tư nhân...

Đặc trưng của những công cụ được dùng chủ yếu trong liệu pháp kích cầu ở các nềnkinh tế thị trường thường là:

Áp dụng chính sách nới lỏng ở các mức độ khác nhaucả chính sách tài chính, lẫn tiền tệ và tín dụng, như miễn, giảm, hoàn thuế,khoanh nợ, giãn nợ, nới lỏng các điều kiện tín dụng, giảm lãi suất và tăng quymô dư nợ tín dụng ngân hàng cho các hoạt động kinh doanh và tiêu dùng, tănglương, tăng phát hành tiền và trái phiếu nợ chính phủ, gia tăng quy mô và phạmvi các hoạt động chi tiêu công và đầu tư nhà nước...

Gia tăng mức độ tự do hoátrong kinh doanh, giảm bớt và thu hep lĩnh vực độc quyền nhà nước, mở rộng tỷ lệsở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài và tư nhân trong các DN cổ phần có vốn nhànước; khuyến khích các hoạt động mua lại, sáp nhập và tái cấu trúc cơ cấu kinhtế vĩ mô và vi mô...

Giảm bớt  rào cản thủ tục hành chính các loại cho hoạt độngkinh doanh và tiêu dùng; khuyến khích giảm giá, đồng thời có thể có sự gia tăngcác hình thức bảo bộ phi thuế quan  đi đôi với  kiểm soát an toàn vĩ mô đối vớithị trường nội địa...

Vũ khí chủ lực trong “liệu pháp kích cầu” thường là các “gói kích cầu”, tức quỹtài chính của chính phủ trực tiếp chi cho các hoạt động kích cầu đầu tư và tiêudùng, chống suy giảm, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội theo kếhoạch được các cấp có thẩm quyền định đoạt.

Trong bối cảnh khủng hoảng tài chínhvà suy giảm kinh tế toàn cầu năm 2009, sự xuất hiện các “gói kích cầu” này làphổ biến ở các quốc gia, dù phát triển hay đang phát triển, lẫn ở các tổ chứckhu vực và quốc tế như IMF, EU, ASEAN, với quy mô ngày càng tăng, từ hàng ngàntỷ USD như ở Mỹ, hàng trăm tỷ USD như ở Nhật, Trung Quốc, Nga và các nước thànhviên EU...

Đồng thời, vai trò của công tác thông tin, dự báo và giám sát, cảnh báo an toàn,nhất là an toàn hệ thống tài chính-ngân hàng, là hết sức quan trọng và không thểcoi nhẹ trong bất luận trường hợp nào và vào thời điểm nào... Ngoài ra, cần luôntỉnh táo ngăn chặn, giảm thiểu các tác động  lan tỏa, dây chuyền có tính hai mặtcủa các biến cố và chính sách kinh tế đang và sẽ có mặt trên thị trường trongnước và quốc tế.

Giữ vững lòng tin cho khu vực kinh tế tư nhân  

Có lẽ chưa  bao giờ yếu tố thông tin và lòng tin, nhất là trong khu vực kinh tếtư nhân và thị trường tài chính, lại có vai trò nhạy cảm và quan trọng như hiệnnay, cả trong phát triển và quản lý khủng hoảng kinh tế. Cả trên cấp độ quốc giavà toàn cầu, vi mô và vĩ mô, khi tình trạng các thông tin bất đối xứng, bị hạnchế, chậm trễ, thiếu thốn và thiếu chính xác càng nặng nề và phổ biến, thì  tìnhtrạng  khủng hoảng càng trầm trọng và kéo dài.

Đặc biệt, bảo đảm lòng tin và duytrì ổn định dòng vốn  huy động và cho vay qua hệ thống các ngân hàng thương mạinói riêng, thị trường tài chính trong nước và quốc tế nói chung,  ngày càng làđiều kiện tiên quyết cho lối thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng tài chính và suygiảm kinh tế.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp

TIN LIÊN QUAN