Kinh tế Nhật ì ạch, vì sao?

Theo số liệu của Văn phòng nội các Nhật, GDP quý 2-2010 của Nhật chỉ đạt 1.288,3tỉ USD, thua Trung Quốc (1.336,9 tỉ USD). Một con số gây thất vọng lớn: quý1-2010, GDP Nhật tăng tới 4,4% và các nhà kinh tế dự báo quý 2 sẽ đạt 2,3%. Tínhcả sáu tháng đầu năm, GDP Nhật đạt 2.587,1 tỉ USD, nghĩa là vẫn cao hơn TrungQuốc (2.532,5 tỉ USD).

Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng với tốc độ tăng trưởng quá chênh lệch, TrungQuốc sẽ vượt qua Nhật để giành vị trí nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong nămnay, vị trí Nhật đã giữ từ năm 1968 khi vượt qua Tây Đức.

“Chủ nghĩa ngắn hạn”

Xuất khẩu của Nhật vẫn tăng trưởng khá mạnh: 5,9%. Tuy nhiên, các chuyên giakinh tế lo ngại trong thời gian tới, Tokyo khó có thể chỉ dựa vào xuất khẩu. Nhucầu từ Mỹ và châu Âu đang có xu hướng sụt giảm. Đáng lo ngại là giá đồng yen sovới đồng USD tiếp tục tăng và đã đến mức cao nhất trong 15 năm qua.

Nền kinh tế Nhật dựa chủ yếu vào xuất khẩu, trong khi tiêu dùng trong nước bị bỏ quên (Ảnh: AFP)

Hôm qua, 1 USD chỉ đổi được 85,83 yen, thấp hơn mức 86,26 yen của tuần trước.Đồng yen tăng giá càng ảnh hưởng xấu đến xuất khẩu của Nhật. Trong khi đó, tiêudùng trong nước tiếp tục phập phù khi chỉ tăng 0,5% so với quý trước. Giớichuyên gia nhận định chính quyền Tokyo cứ cố mê mải chạy theo xuất khẩu, trongkhi “lẽ ra cần phải cải tổ thị trường nội địa để kích thích tiêu dùng và tạo ranhiều công ăn việc làm cho người dân Nhật”.

“Vấn đề đối với nước Nhật là chính phủ cứ chạy theo chủ nghĩa ngắn hạn trongthực thi các chính sách kinh tế - tiến sĩ Seijiro Takeshita, giám đốc Tập đoànMizuho International, nhận định - Họ cứ cố dán miếng băng cầm máu lên một vếtthương quá sâu”.

Trong bốn năm qua, Nhật đã có sáu thủ tướng. Cứ vài tháng Tokyo lại chào đón mộtthủ tướng mới. Ai khi lên nắm quyền cũng tuyên bố sẽ cải tổ nền kinh tế nhưngđều thất bại. “Người Nhật hiểu rõ rằng đã đến lúc phải thay đổi - chuyên gianghiên cứu châu Á Jeffrey Kingston thuộc ĐH Temple cho biết - Nhưng vấn đề là họkhông biết phía trước là gì và nước Nhật vẫn thiếu người cầm lái”.

Sao chép quá khứ, bấu víu quá khứ!

Sendai có thể là một ví dụ điển hình cho nguyên nhân suy thoái của kinh tế Nhật.Thị xã 1 triệu dân này là thủ phủ tỉnh Miyagi, có tỉ lệ thất nghiệp lên đến6,4%. Thanh niên Sendai buộc phải đến Tokyo và Osaka tìm việc làm.

Trong khi đó, chính quyền địa phương lại lên kế hoạch tạo việc làm bằng việc thuhút các nhà máy ôtô, chế biến thực phẩm và đồ điện tử đến Miyagi với các khoảnưu đãi thuế. Các quan chức tỉnh khẳng định họ muốn biến Miyagi thành một trungtâm công nghiệp. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định kế hoạch này chỉ có thểthành công nếu nước Nhật đang ở năm... 1975.

Nguyên nhân do nước Nhật ngày nay là một nền kinh tế chi phí cao, các công ty ítdám mạo hiểm đầu tư lớn vào thị trường này. Các nhà sản xuất lớn thường đặt nhàmáy ở nước ngoài để tận dụng giá lao động rẻ.

Do vậy, kế hoạch của chính quyềnMiyagi sẽ chỉ là cướp việc làm ở các nơi khác về mình chứ không tạo ra nhữngngành công nghiệp mới như công nghệ thông tin, nghiên cứu và phát triển... đểgiải quyết tình trạng thất nghiệp chung dù ở Sendai có ĐH Tohoku, một trongnhững trường công nghệ hàng đầu ở Nhật.

Giới doanh nhân Sendai cũng chỉ sao chép lại kế hoạch phát triển của chính quyền:ôtô, đồ điện tử, nhà máy. “Nhật vẫn cố bám lấy cấu trúc cũ nhưng cấu trúc đó lạingăn cản sự xuất hiện của các ngành công nghiệp mới - nhà khoa học chính trịKazunori Kawamura thuộc ĐH Tohoku nhận định - Những người cầm quyền đang xâydựng một hệ thống có lợi cho họ. Họ không dám đi vào các lĩnh vực có khả năngthất bại mà chỉ là vào những ngành đã thành công từ trước”.

Các tập đoàn lớn của Nhật cũng đang đánh mất thị phần ở châu Á, đặc biệt là cácthị trường lớn như Trung Quốc hay Ấn Độ.

Nguyên nhân là do các tập đoàn này chậmphát triển những dòng sản phẩm phù hợp với thị hiếu đa dạng của giới khách hàngdù thu nhập còn thấp nhưng đang ngày càng bùng nổ.

Ví dụ, Hãng Hyundai của Hàn Quốc bán được nhiều xe gấp 2,5 lần so với Toyota vàHonda cộng lại ở Ấn Độ trong năm 2009.

Các thương hiệu Samsung và LG của HànQuốc cũng phổ biến hơn Sony, Sharp hay Panasonic ở các thị trường này.

“Nước Nhật cần những biện pháp cải tổ mạnh mẽ - Katsuji Konno, chủ tịch HãngIgeta Tea Manufacturing ở Sendai, nhận định - Chúng ta phải tư duy cho 30-40 nămsau”.

Theo Hiếu Trung
Tuổi trẻ

TIN LIÊN QUAN