Mặc cả giá vốn tiền gửi: Thêm bất ổn trên thị trường tiền tệ

Những ngày qua, chủ đề “giảmlãi suất” rất  được quan tâm. Người vay, ngân hàng, cơ quan quản lý đều muốngiảm nhưng mấu chốt của vấn đề này lại xuất phát từ một câu chuyện tưởng như rấtbình thường: mặc cả giá vốn!

Hỏi khắp các ngân hàng, đâu đâucũng thừa nhận quyền chủ động về số lượng và lãi suất các món tiền gửi không cònnơi ngân hàng mà gần như hoàn toàn phụ thuộc vào bên gửi tiền.

“Áo” 10,5% nhưng “ruột” 14,5%!

Ông Trương Đình Song, Phó ban Nghiệp vụ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) chobiết, tình trạng bên gửi tiền mặc cả lãi suất tiền gửi với ngân hàng đang diễnra rất phổ biến. Điều này không chỉ xảy ra với các món tiền gửi từ dân cư mà cảnhững lô tiền gửi lớn từ tổ chức kinh tế nhà nước và ngoài nhà nước. Có những tổchức kinh tế mặc dù có quan hệ truyền thống với một số ngân hàng nhưng vẫn tổchức “đấu thầu lô tiền gửi” tại chỗ và ngân hàng nào trả lãi suất cao hơn sẽthắng thầu.

Qua phản ánh của các hội viên, VNBA nhận được nhiều thông tin từ việc các tậpđoàn, tổng công ty nhà nước mặc cả lãi suất tiền gửi rất ghê gớm và thế chủ độngvề giá vốn đã thuộc về họ thay vì ngân hàng.

Không ít trường hợp mang lô tiền vài trăm tỷ đồng đến ngân hàng và thẳng thắnmặc cả, nếu không trả giá đúng 14,5%/năm, sẽ mang sang ngân hàng khác gửi, bấtchấp hạn mức cảnh báo của Ngân hàng Nhà nước là 10,5%/năm. Do đầu vào tăng nêncó những ngân hàng phải đẩy lãi suất cho vay tới 18%/năm, thậm chí 20%/năm trongmột số trường hợp.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước) chobiết: “Bất cập lớn nhất hiện nay là các tập đoàn, tổng công ty nhà nước có lượngvốn lớn nhưng lại hạn chế hỗ trợ công ty thành viên. Trong khi công ty thànhviên phải vay vốn ngân hàng để làm ăn thì “bố” và “mẹ” dùng nguồn đó tổ chức đấuthầu giá vốn tại chỗ với ngân hàng”.

Và thực tế, nếu không “thuận mua vừa bán”, họ dịch chuyển vốn rất mạnh trên thịtrường với các kỳ hạn ngắn từ 7 - 15 ngày từ ngân hàng này sang ngân hàng khác,tạo thêm bất ổn cho thị trường.

Bà Dương Thu Hương, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng nói: “Muốn lãi suất cho vaythấp thì điều kiện tiên quyết là lãi suất tiền gửi phải thấp, còn lãi suất tiềngửi  cứ nằng nặc 14,5%/năm thì ngân hàng không thể nào hạ lãi suất cho vay được,mặc dù cả hệ thống đang quyết tâm cao”.

Mới đây, khi VNBA tổ chức cuộc họp thành viên ởphía Nam và phía Bắc, đại đa số đều nhất tríhưởng ứng chính sách giảm lãi suất của Chính phủbằng cách tiết giảm chi phí đến mức thấp nhất vàđồng thuận giảm lãi suất cho vay ở mức hợp lý.Cùng đó, Ngân hàng Nhà nước cũng hỗ trợ thanhtoán, thanh khoản cho ngân hàng thương mại khátích cực.

Tuần qua, Ngân hàng Nhà nước đã giảm lãi suấttái chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn; đối vớinghiệp vụ thị trường mở, cơ quan này cũng tăngphiên, kéo dài ngày dao dịch và đẩy cao doanh sốtới 14 nghìn tỷ đồng, gần gấp đôi tuần trước đó,bên cạnh các hỗ trợ khác để lãi suất thị trường2 giảm còn khoảng 6,9%/năm…

“Đắt” chưa hẳn “xắt ra miếng”

Đã là thị trường thì việc mặc cả giá vốn là điềuhết sức bình thường, thể hiện quyền của ngườibán và người mua. Tuy nhiên, theo ông NguyễnMạnh, Giám đốc Ban Kinh doanh nguồn vốn BIDV,hành vi nêu trên sẽ để lại những tác động tiêucực.

Trước hết, những ngân hàng thương mại nhà nướcvà ngân hàng cổ phần có tiềm lực tài chính tốt,gương mẫu chấp hành chỉ đạo của Ngân hàng Nhànước với lãi suất 10,5%/năm thì bị các ngân hàngthương mại cổ phần khác lấy bớt khách hay nóicách khác là “vốn chạy lòng vòng” như năm 2008,làm ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng huy độngvốn của các ngân hàng này.

Đồng thời, những cú dịch chuyển vốn từ ngân hàngnày sang ngân hàng khác với các kỳ hạn ngắn làmcho ngân hàng gặp khó khăn khi lên kế hoạch kinhdoanh và chuẩn bị nguồn vốn đáp ứng các nhu cầucho đầu tư.

Đó là chưa nói, để hợp thức hóa sự mặc cả này,cả ngân hàng và doanh nghiệp đều phải tìm cáchgiở những kỹ xảo kế toán “điêu toa”, đưa tất cảnhững chi phí ngoài quy định của lãi suất tiềngửi, tiền vay vào các “chi phí khác”. Dẫn đến,bên cạnh bút toán lãi suất bị “méo” thì bút toán“chi phí khác” cũng “vẹo vọ” theo và thử hỏi,con số từ các khoản mục chi phí, thu nhập trênbảng cân đối của doanh nghiệp và ngân hàng cócòn trung thực?

Mặc dù bản chất hành vi “mặc cả” được coi làbình thường, nhưng trước chủ trương giảm lãisuất của Chính phủ và vì lợi ích chung của cảnền kinh tế thì ở đây, vai trò của doanh nghiệpnhà nước vô cùng quan trọng.

Bà Hương cho rằng, lượng tiền gửi vào ngân hàngcủa nhóm đối tượng này chiếm tới 55%/tổng lượngtiền gửi ở các tổ chức tín dụng (tính đến31/12/2009 là 1.777 nghìn tỷ đồng), nếu họ gươngmẫu, “đầu tàu” trong việc chấp nhận hy sinh lợiích trước mắt thì mặt bằng lãi suất sẽ được giảmđáng kể. Hơn nữa, khi lãi suất tiền gửi giảm,thì doanh nghiệp mới mở rộng được sản xuất kinhdoanh, GDP tăng trưởng ổn định và chính họ cũngđược lợi.

Ngoài ra, một vấn đề nhạy cảm khác là do cơ chếvà cách điều hành của nhà nước gần như không chophá sản hay giải thể ngân hàng cho nên bên gửitiền luôn nghĩ rằng, mức độ rủi ro của các ngânhàng đều như nhau nên chỉ cần một lời mời có giávốn cao hơn lập tức họ gửi tiền ngay.

Một giả định không ai mong muốn rằng, rủi ro xảyra với một ngân hàng nào đó, trong khi Ngân hàngNhà nước sẵn sàng từ bỏ vai trò “bà mẹ bảo hiểm”bất đắc dĩ như lâu nay và thẳng tay cho phá sảnhay giải thể thì lúc đó, lãi suất cao còn có ýnghĩa gì?

Theo Nguyễn Hoài

TIN LIÊN QUAN