Tùy tiện ăn chay, bổ thành bệnh

Ăn chay có nhiều tác dụng tốtcho sức khoẻ nhưng phải ăn đúng cách. Trong thực tế điều trị, các bác sĩ đã ghinhận nhiều tín đồ của thực phẩm chay trở thành nạn nhân vì đã ăn chay một cáchvô tội vạ.

Bữa ăn chay với quá nhiều bột đường và dầu béo có thể dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì (ảnh: Mai Lan)

Có rất nhiều lý do để ăn chay.Người thì ăn chay vì theo đạo, còn có người ăn chay vì bản thân không thích hoặckhông thể ăn thịt động vật. Ngày nay, xu hướng ăn chay càng phát triển mạnh ởnhiều nước trên thế giới với mục đích phòng và hỗ trợ trong việc chữa trị một sốbệnh lý mãn tính liên quan đến ăn uống. Ngoài giới tu hành với nhiều kiểu ănchay của mỗi đạo giáo, kiểu ăn chay sẽ thay đổi tuỳ mỗi người. Nguyên tắc chungcủa ăn chay thường là ăn thức ăn bao gồm ngũ cốc, rau, khoai, củ, đậu, trái cây,các loại hạt và dầu, có hoặc không có sữa và trứng.

Ẩn hoạ từ bữa ăn chay

Thực phẩm ăn chay thường có nănglượng thấp, vì vậy mà người ăn chay rất mau đói. Nếu không ăn đa dạng thực phẩmthì rất dễ bị thiếu dinh dưỡng gây ra gầy ốm và suy giảm sức đề kháng, dễ bịbệnh nhiễm trùng. Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng như thiếu chất sắt tạomáu, thiếu kẽm, thiếu vitamin B12... với biểu hiện là thiếu máu có thể xảy ra docác chất này có nhiều trong các thức ăn có nguồn gốc động vật như thịt, cá,trứng, gan, huyết, hải sản... và dễ hấp thụ vào cơ thể.

Thức ăn có nguồn gốc thực vậtcũng có chất sắt nhưng tỷ lệ thấp và cũng khó hấp thụ hơn. Nếu bữa ăn chay quáđơn điệu như chỉ ăn cơm với rau cải luộc chấm tương, chao hoặc cơm muối tiêu,bún nước tương thì nguy cơ thiếu chất rất cao. Việc ăn thiếu chất đạm cũng cóthể gây ra chứng biếng ăn, nhão cơ, dễ nhiễm trùng, đặc biệt ở trẻ em, thanhthiếu niên, phụ nữ mang thai và cho con bú và bệnh nhân trong giai đoạn cần dinhdưỡng phục hồi bệnh (là đối tượng có nhu cầu dinh dưỡng cao). Ngược lại nếu bữaăn chay quá nhiều bột đường và dầu béo thì năng lượng cao có thể dẫn đến tìnhtrạng thừa cân, béo phì.

Ăn chay thế nào mới đúng cách?

Thành phần thức ăn chay thườngnhiều chất xơ, ít cholesterol, giàu trái cây và vitamin các loại nên rất tốt chosức khoẻ, giúp phòng ngừa và hỗ trợ rất nhiều cho người mắc các bệnh lý mãn tínhliên quan đến ăn uống như béo phì, cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch, ungthư, sỏi mật, táo bón, sa sút trí tuệ, tai biến mạch máu não, loãng xương. Tuynhiên để ăn chay cho đúng cách, khoa học không phải dễ. Muốn tránh những hậu quảngoài mong muốn, người ăn chay nên lưu ý mấy điều sau:

Ăn đủ ba bữa chính và hai đến babữa phụ để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. Ngoài ra nên tiếp xúc với ánh sángmặt trời khoảng 20 phút/ngày, lúc nắng sớm. Cơ thể sẽ tận dụng một nguồn vitaminD của thiên nhiên, giúp tăng hấp thu canxi, xương sẽ chắc khoẻ hơn.

Các món ăn trong bữa chính phảiđủ bốn nhóm chất bột đường, đạm (đậu hũ, tàu hũ, sữa đậu nành, đậu phộng, muốimè, nấm, đậu que, đậu đũa, đậu xanh...), dầu và rau, trái cây. Các bữa ăn cần đadạng và thay đổi món thường xuyên. Sắt có nhiều trong các loại đậu khô và cácloại rau có lá xanh thẫm. Tuy nhiên sắt trong thực vật không được cơ thể hấp thunhiều như sắt trong động vật, vì vậy bữa ăn nên có rau trái để có nguồn vitaminC giúp hấp thụ chất sắt trong thức ăn. Để cung cấp canxi, có thể uống thêm sữabò, nếu không dùng sữa có thể chọn các loại rau xanh thẫm, đậu nành, đậu hũ chếbiến có canxi sulfat…

Uống thuốc bổ sung sắt, vitamin:người ăn chay trường hoặc người có nhu cầu dinh dưỡng cao có thể uống thêm nhữngloại thuốc bổ này theo chỉ định của bác sĩ.

TheoThS.BS Đào Thị Yến Thuỷ(Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM)