Sai phạm nhà ở HN: Nếu tìm tiếp sẽ thấy nhan nhản

Để hiểu thêm về vấn đề này,chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông GS.TSKHĐặng Hùng Võ, Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường.

Thưa ông,ông đánh giá thế nào về kết quả thanh tra các khu đô thị mới, dự án nhà ở tạitrên địa bàn thành phố Hà Nội vừa qua?

Tôi nghĩ, những sai phạm so với dự án được duyệt như: sai phạm sử dụng đất, xâydựng, làm không đúng quy định của chất lượng công trình, đều có thể coi là mangtính phổ biến, chỉ khác nhau ở mức độ mạnh hay nhẹ, nếu kiểm tra tiếp tôi tin sẽcó rất nhiều dự án như vậy.

Sự sai phạm này trước hết là do hệ thống quản lý yếu kém, thiếu chuyênnghiệp hoặc do buông lỏng quảnlý của các cơ quan chức năng. Ngoài ra, những thông tin về quy hoạch, về các dựán, về việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất đều không có luồng thông tin nàođược cho là minh bạch, do đó nhiều nhà đầu tư cũng không đằng nào mà lần.

Nhưng cũng cần thấy tư duy của các nhà đầu tư VN thì luôn tìm cách vượt qua phápluật, tìm kiếm thêm lợi ích bất chính, không đúng pháp luật, do vậy bằng nhiềucách họ có thể xin xây thêm tầng hay mở rộng diện tích đất xây dựng, khác xa sovới dự án được phê duyệt.

Cuối cùng là việc không coi trọng công tác kiểm tra, ở VN công tác kiểm tra chỉđược động đến khi có phát hiện và phải phát hiện theo kiểu công luận, tức là cóbáo chí vào cuộc mới kiểm tra, chứ chỉ là ý kiến của 1, 2 người dân thì chưachắc đã thực hiện kiểm tra. 

Kiểm tra rồi nhưng chặt đến đâu, sâu đến đâu thì lại tùy thuộc vào ngữ cảnh, tứclà kết quả kiểm tra đó liệu có nhiều người biết không, có ai tạo nên áp lựckhông hay chỉ là một vài ý kiến thôi. 

GS.TSKH Đặng Hùng Võ

Có ý kiến cho rằng, điểm yếu kém nhất của Hà Nội là không hướng các nhà đầutư vào quy hoạch, mà chạy theo yêu cầu của các nhà đầu tư, đó có phải là nguyênnhân khiến cho nhiều dự án sai phạm đến vậy không?

Sòng phẳng thì phải nói thế này, giai đoạn đầu, khi chúng ta còn khó khăn trongviệc thu hút đầu tư thì có thể chạy theo họ để khuyến khích, tức là phải tạođiều kiện về chính sách để thu hút đủ nhà đầu tư, mà chúng ta hay nói là “trảithảm đỏ” cho nhà đầu tư bước vào hay “trải chiếu hoa” cho nhà đầu tư ngồi. 

Nhưng hiện nay, vị thế của Hà Nội đã khác, Hà Nội không khuyến khích người tacũng cứ tranh nhau vào, và vào được Hà Nội là chắc chắn sẽ tìm kiếm được lợi ích.Vì vậy chỉ cần hô vào Hà Nội, thì hàng triệu nhà đầu tư muốn nhảy vào, chứ cầngì phải ưu đãi nữa. Thực tế là hiện nay những người vào được Hà Nội, đều lànhững cao thủ, chứ không phải ai muốn vào cũng được. 

Tuy nhiên, thực tế nhiều nơi vẫn chạy theo yêu cầu của nhà đầu tư thì chắc chắnhọ phải có lý do gì đó không đúng. Chứ Hà Nội giờ đã ở thế được quyền chọn lọcnhà đầu tư tốt cho mình, không còn ở giai đoạn phải chiều chuộng nhà đầu tư.

Đây cũng có thể là do tư duy của tập quán làng xã vẫn còn tồn tại, tức là khôngcần thiết để ý đến pháp luật, quy hoạch, miễn là đôi bên cùng có lợi. Ngoài ra,tàn dư của cơ chế bao cấp, cơ chế xin  - cho do tồn tại trong một thời gian quádài một cách cố tình hoặc vô tình đã ăn sâu vào tiềm thức, tạo thành đường mòntrong vỏ não, khiến người ta nghĩ bằng cơ chế đó và vì vậy sẽ tạo ra tham nhũng,dẫn đến nhiều sai phạm.

Hiện nay, nhiều nhà đầu tư cho rằng giá nhà ở Hà Nội cao là do quy trình thủtục cấp phép kéo dài, dẫn đến phát sinh nhiều chi phí tài chính như trả lãi suấtngân hàng, ông đánh giá thế nào về điều này?

Trước hết, về mặt quản lý không thể phủ nhận sự thiếu minh bạch dẫn đến việcchậm trễ phê duyệt dự án, thủ tục cấp phép phức tạp, nhiều mối quan hệ chằngchịt, thậm chí nhiều nơi quy định một đằng, làm một nẻo.

Ví dụ trongNĐ 69 chỉ rõ là một tỉnh chỉ có một người, một cơ quan, một Sở làm nhiệm vụ giớithiệu địa điểm đầu tư, và quy định rõ Sở TNMT sẽ làm nhiệm vụ giới thiệu địađiểm đầu tư, nhưng đến nay theo khảo sát của tôi tại hầu hết các tỉnh, TP thuộcTW, nhà đầu tư ở đâu cũng phải chạy từ tỉnh, qua huyện, xuống xã, rồi lại chạytừ xã, qua huyện lên tỉnh, không phải một lần mà rất nhiều lần mới thỏa thuậnđược địa điểm đầu tư.

Đặc biệt, đến mỗi cơ quan lại phải qua nhiều phòng, banmới xong được việc. Riêng Hà Nội còn phức tạp hơn các nơi khác vì Hà Nội có thêmSở Quy hoạch nữa.

Còn nhà đầu tư ai cũng kêu trời là lỗ. Nhưng nếu tính toán cụ thể ra thì đó làmột khoản siêu lợi nhuận. Giá trị thực của công trình là có thể tính được, lợiích thu được thì lại càng dễ dàng thấy hơn. Nhưng nhà đầu tư kêu lỗ thì số tiềnsiêu lợi nhuận kia đi đâu. Tại sao hệ thống kiểm toán không làm rõ được chuyệnnày mà cứ lẩn khuất cái này, cái khác. 

Tôi nghĩ, khoản tiền không biết đi đâu ấy mới chính là lý do khiến giá đất HàNội cao lênh khênh đến vậy, chứ lý do nhà đầu tư biện minh chỉ là một phần nhỏ.

(Ảnh minh họa)

Hiện nay, theo NĐ 69 thì việc giải phóng mặt bằng sẽ theo thỏa thuận nhưngvấn đề là Nhà nước thỏa thuận hay Doanh nghiệp thỏa thuận với dân?

Về lý luận chúng ta có 2 cơ chế để có được đất mặt bằng, một là doanh nghiệpthỏa thuận với dân theo cách chuyển nhượng hoặc là thuê, hoặc là nhận góp vốncủa dân, hoàn toàn thực hiện các giao dịch đất đai giữa nhà đầu tư và dân, chínhquyền chỉ là cơ quan đăng ký, tiếp nhận, chuyển đổi sổ đỏ từ bên này sang bênkia. 

Thứ 2 là Nhà nước thu hồi đất rồi giao hoặc cho thuê đối với nhà đầu tư, và đãlà cơ chế Nhà Nước thu hồi thì doanh nghiệp đứng ngoài. Nhà Nước thống nhất mứcbồi thường với dân, rồi làm thủ tục thu hồi giao cho doanh nghiệp. Theo NĐ 197thì quy định thêm nhà đầu tư trong nước xuất tiền trước để bồi thường cho dân,rồi trừ toàn bộ vào phần nghĩa vụ tài chính mà doanh nghiệp nộp cho Nhà Nước.

Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp trực tiếp thỏa thuận thì có một nhược điểm là cứthỏa thuận được 80%, thì 20% cuối cùng người dân sẽ đưa ra mức giá trên trời, màđã thỏa thuận có nghĩa là 2 bên bằng mối quan hệ dân sự, thống nhất với nhau,Nhà Nước không can thiệp, nên dân có nói giá trên trời, thì doanh nghiệp cũngđành chịu, thuận thì thuận không thuận thì thôi. 

Còn thực tế Nhà nước cũng rất ngại thỏa thuận với dân nên hiện nay nhà đầu tưvừa phải xuất tiền vừa phải thỏa thuận. Do chưa có cơ quan đứng ra giám sát nênvấn đề này gây rất nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Với thực tế tình hình hiện nay, một số tỉnh như TP.HCM vì muốn làm nhanh nên đãtrộn lẫn 2 cơ chế này với nhau, nghĩa là thỏa thuận trong quá trình thu hồi. 

Cho doanh nghiệp thỏa thuận đến mức cảm thấy được rồi thì tiến hành thu hồi vớimức giá đó, còn cơ quan Nhà Nước cũng không đối mặt thỏa thuận. Một khía cạnhnào đấy, tôi cho rằng đây cũng là sáng kiến cần thiết, mặc dù không phù hợp vềmặt lý luận, nhưng với thực tiễn tình hình ở VN thì việc tận dụng, kết hợp ưuđiểm của hai hình thức là làm được, miễn là đảm bảo quyền lợi cho các bên.

• Theo Mai Nguyễn
  Bee

TIN LIÊN QUAN