Tiền vào, tiền ra và khoảng trống ngân hàng

Kết quả là trong tháng 5/2010 NHNN đã đưa ra 21.000 tỉ đồng (vàtuần đầu tiên của tháng 6 đưa ra hơn 7.000 tỉ đồng) qua thị trườngmở. Con số này tuy chưa bằng một nửa mức dự báo, nhưng lại làmột bước đột biến của việc đưa tiền ra nếu nhìn suốt chiều dàisáu tháng gần đây.

Thống kê của hãng tin Bloomberg cho thấy tháng 12/2009 ghi nhận lượngtiền “bơm” ra kỷ lục của NHNN qua thị trường mở: 65.000 tỉ đồng. Dễhiểu đó là thời điểm cận Tết Dương lịch và Âm lịch, nhu cầu vốn củadoanh nghiệp và người dân rất lớn.

Nguồn cung tiền lớn như thế chắc chắn sẽ tác động tới việc kiềmchế lạm phát và trong bốn tháng kế tiếp, NHNN chỉ hút tiền về. Cụthể tháng 1/2010 hút về ròng 16.400 tỉ đồng; tháng 2 hút về 3.500 tỉđồng.

Sang tháng 3/2010 lượng tiền hút về gấp 11 lần tháng 2, tới 38.600tỉ đồng; tháng 4 hút về 6.700 tỉ đồng. Tổng lượng tiền hút về bốntháng là 65.200 tỉ đồng, đúng bằng số tiền đưa ra trong tháng 12/2009.NHNN đã chứng tỏ sự thận trọng và ưu tiên cho mục tiêu ngăn chặn lạmphát.

Chỉ đến cuộc họp Chính phủ vào cuối tháng 4/2010 khi Phó thốngđốc NHNN Nguyễn Đồng Tiến công bố tăng trưởng tín dụng bốn tháng đầunăm khoảng 5,5% so với cuối năm 2009, quá thấp so với chỉ tiêu 25% củacả năm nay, NHNN mới “đổi chiều” trong giao dịch thị trường mở. Tiềnđược “bơm” ra ròng trở lại trong tháng 5/2010.

Thị trường tài chính luôn căng thẳng

Có thể NHNN đã không đưa tiền ra nhiều như dự báo trong tháng vừaqua, vì với việc mua vào 1 tỉ đô la Mỹ từ tháng 4/2010 để tăng cườngcho quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia, lượng tiền đưa ra thị trường đãtăng thêm 19.000 tỉ đồng. Nếu cộng số tiền “bơm” ròng trong tháng 5 vàtuần đầu của tháng 6 nữa, có khoảng 47.000 tỉ đồng đã được đưa vàonền kinh tế kể từ đầu năm nay.

Toàn bộ số tiền trên được đưa ra qua hệ thống ngân hàng (NHNN muangoại tệ của doanh nghiệp qua ngân hàng và mua giấy tờ có giá trựctiếp từ ngân hàng thương mại) và hơn một nửa (21.000 tỉ đồng) là đưara với lãi suất thấp, tối đa 8%/năm.

Trong khi lãi suất cho vay của ngân hàng thấp nhất cũng 12,5%/năm vàmặt bằng lãi suất đã không được hạ xuống kịp thời như chỉ đạo củaChính phủ và mong muốn của doanh nghiệp. Đây có lẽ là điểm gút giảithích vì sao năm tháng đầu năm lợi nhuận của nhiều ngân hàng vẫn tăngtrưởng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó mức tăng trưởng phổbiến là 30% - một mức độ mà đa số doanh nghiệp không có được.

Vấn đề là ở chỗ ngân hàng vẫn có lợi nhuận cao, tiền đưa ra đãtương đối khá, tăng trưởng tín dụng khá thấp (theo NHNN, tăng trưởng tíndụng năm tháng đầu năm là 7,46% so với cuối năm 2009), nhưng ngân hàngvẫn giữ lãi suất huy động cao, từ đó giữ lãi suất cho vay cao, ảnhhưởng đến tăng trưởng kinh tế. Nguyên nhân cơ bản của tình trạng trên làsự lệch pha giữa huy động vốn và dư nợ cho vay.

Như chúng tôi đã từng nói, NHNN từ lâu đã không công bố số dư tuyệtđối của huy động và cho vay của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, theonhiều số liệu và tính toán khác nhau, ước dư nợ cho vay của hệ thốngngân hàng đến cuối năm 2009 chừng 1,75 triệu tỉ đồng, huy động 1,7triệu tỉ đồng.

Và căn cứ vào số liệu tăng trưởng tín dụng và huy động năm tháng đầu năm củaNHNN mới được công bố, lần lượt là 7,46% và 7,8%, có thể tính ra ước dư nợ chovay và huy động của hệ thống ngân hàng tính đến cuối tháng 5/2010 là 1,88 triệutỉ đồng và 1,83 triệu tỉ đồng. Như vậy, tổng vốn huy động của ngân hàngvẫn thấp hơn tổng dư nợ cho vay khoảng hơn 47.000 tỉ đồng.

Nếu những số liệu trên sát với thực tế, nó đang phát đi hai tínhiệu cảnh báo. Thứ nhất, khả năng huy động vốn của các ngân hàng đanggiảm (nên phải giữ lãi suất tiền gửi cao). Sức ép lạm phát từ năm2009 và kéo dài đến nay đã buộc người dân chuyển qua nắm giữ tài sảnnhiều hơn tiền đồng.

Thể hiện rõ nhất là việc chuyển hướng sang đầu tư bất động sản,vàng và một số thời điểm là chứng khoán. Thay vì gửi tiền vào ngânhàng, người dân đưa tiền vào kinh doanh đất đai, vàng, cổ phiếu. Lượngtiền này cho đến nay khó có thể quay trở lại kênh tiết kiệm ngânhàng.

Thứ hai, tín dụng ngân hàng không thể tăng trưởng mạnh, một mặt vìngân hàng không có nguồn vốn rẻ để cho vay (vốn huy động chủ yếu từdân cư với lãi suất cao), mặt khác lãi suất cao khiến doanh nghiệpkhông muốn vay. Bây giờ doanh nghiệp chuộng phát hành cổ phiếu và tráiphiếu chuyển đổi, kể cả doanh nghiệp chưa niêm yết.

Cách huy động vốn qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu giúp doanhnghiệp tránh được sức ép trả nợ về kỳ hạn cũng như lãi suất cao.Cả hai điều cảnh báo trên đều cho thấy vai trò đang bị lấn lướt củangân hàng trong nền kinh tế và cuộc sống xã hội.

Vậy ngân hàng có còn khoảng trống để đi lên? Vẫn còn. Với điềukiện ngân hàng phải nhìn xa hơn, tìm kiếm lợi nhuận trong dịch vụ,chứ không phải lợi nhuận ăn xổi ở thì và đẩy khó khăn về cho doanhnghiệp cũng như người dân.

Theo Hải Lý
Thời báo kinh tế Sài Gòn

TIN LIÊN QUAN