Cửa sổ tâm hồn nhìn từ... mắt bác sĩ

Chúng ta từng nghe nói đếnnhững đôi mắt "biết nói", đôi mắt "biết cười", thậm chí có cả đôi mắt..."mang hình viên đạn" nữa. Đối với BS, những người "nhìn đâu cũng thấy vitrùng", đôi mắt mang một sắc thái thực tế hơn, chỉ đơn giản là "cơ quan thịgiác".

Ông bà ta thường nói "giàuhai con mắt, khó hai bàn tay". Thế nhưng, những điều quý giá lại thường mỏngmanh và dễ vỡ. Đôi mắt vốn rất yếu ớt, nhạy cảm và dễ bị tổn thương bởinhiều yếu tố khác nhau của môi trường như các yếu tố vật lý (ánh nắng, ánhsáng gắt, các tia tử ngoại...), yếu tố hóa học (các hóa chất, hơi cay...),yếu tố cơ học (các dị vật, các chấn thương trực tiếp hay gián tiếp...), yếutố về bệnh lý (bệnh lý tại mắt hay bệnh lý toàn thân như bệnh tiểu đường,cường giáp, cao huyết áp...), và cả yếu tố tâm lý và tinh thần (buồn rầu, loâu, căng thẳng, mất ngủ...).

Đôi mắt vốn rất yếu ớt, nhạy cảm và dễ bị tổn thương bởi nhiều yếu tố khác nhau của môi trường

Chế độ dinh dưỡng không tốtcũng có thể gây nguy hại cho mắt như ăn uống có nhiều chất cồn (bia,rượu...), chế độ ăn thiếu vitamine A hoặc thiếu dầu mỡ gây khô mắt, loétgiác mạc... thiếu máu dinh dưỡng cũng làm mắt nhợt nhạt.

Nhìn dưới mắt BS, một đôimắt, cho dù là mắt lá răm, mắt bồ câu, mắt nai, mắt ngọc, mắt nhung huyền gìgì đi nữa, chỉ được đánh giá là đẹp và khỏe khi mắt "trong" và "sáng". Điềunày có nghĩa là mắt phải có thị lực tốt, giác mạc trong suốt, không đỏ, mímắt không thâm quầng, không sưng, mắt không bị đau nhức, chảy nước mắt sốnghay tiết nhiều chất tiết (ghèn, nhử mắt), mắt không bị lệch trục, không lồira khỏi hốc mắt...

Cũng như các cơ quan khác củacơ thể, đôi mắt bị lão hóa theo thời gian và chức năng thị giác bị giảm dần.Nguyên nhân của quá trình lão hóa này là do sự tích tụ các gốc tự do theothời gian sinh sống. Các gốc tự do được sinh ra trong quá trình chuyển hóa,và thường bị phân hủy bởi một hệ thống bảo vệ bao gồm các yếu tố chống gốctự do của cơ thể.

Khi hệ thống bảo vệ này bịquá tải (có thể do sự sản sinh quá nhiều gốc tự do, hoặc cơ thể thiếu cácyếu tố chống gốc tự do), các gốc tự do sẽ tấn công vào tế bào, làm hư hỏngtế bào. Đây chính là cơ chế thúc đẩy sự lão hóa của cơ thể. Đối với mắt, cácgốc tự do có thể gây tổn thương trực tiếp qua việc làm biến đổi tính chấtcác proteine của thủy tinh thể và gây nên đục thủy tinh thể, thoái hóa võngmạc, thoái hóa hoàng điểm...

Các gốc tự do là sản phẩmtrong quá trình hoạt động sống của chính các tế bào trong cơ thể và chúngđược sản sinh với số lượng lớn nếu hoạt động của tế bào càng nhiều, hoặc córối loạn hoạt động thông thường của tế bào như trong các trường hợp viêmnhiễm, chấn thương, stress; có thể tiếp xúc với các yếu tố vật lý hoặc yếutố hóa học độc hại. Ngoài ra, việc ăn quá thừa calo cũng giúp làm tăngchuyển hóa cơ bản và tăng sự sản sinh các gốc tự do.

Cho đến nay, có năm đơn chấtđã được khẳng định và chứng minh đầy đủ là góp phần bảo vệ được cơ thể khỏisự xâm hại của các gốc tự do là beta-caroten, vitamine C, vitamine E, kẽm vàselen. Ngoài ra, người ta còn lưu ý đến vai trò chống oxy hóa của một sốchất khác như các vitamine nhóm B, các chất vi khoáng, đồng, mangan, cácchất màu và axít hữu cơ có trong thảo mộc, rau quả, tanin của trà, flavonoid, một số phenolis thực vật.

Như vậy, việc giữ gìn đôi mắttrước hết cần một chế độ dinh dưỡng hợp lý, cân đối, phù hợp với nhu cầu; sửdụng đa dạng các loại thực phẩm, ăn nhiều rau quả tươi, chế biến đơn giảnnhằm cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng thường xuyên cho mắt và chú trọngđến các yếu tố dinh dưỡng chống lại các gốc tự do.

Một cuộc sống cân bằng, sinhhoạt điều độ, giảm stress, giảm tiếp xúc với các tác nhân gây hại của môitrường như ô nhiễm, rượu, thuốc lá... là các điều kiện tiếp theo để đôi mắtchúng ta được bảo vệ tốt trước những bệnh lý liên quan đến quá trình lão hóanhư đục thủy tinh thể, thoái hóa võng mạc, thoái hóa hoàng điểm... 

Theo ThS. BS. Đào ThịYến Phi