5 sự thật quanh hiệp ước vũ khí chiến lược mới Mỹ -Nga

Theo hiệp ước mới, mỗibên được phép sở hữu tối đa 1.550 đầu đạn. Như vậy, để thực hiện hiệpước mới, Mỹ và Nga chỉ cần chuyển vào kho khoảng 200 đầu đạn hạt nhân.Về số phương tiện chuyên chở, Mỹ sẽ phải giảm 98, ngược lại Nga có thểtăng thêm 134 phương tiện. Mặc dù nói là “cắt giảm” nhưng thực chất cóthể nói rằng “trò ảo thuật của những con số” ẩn chứa trong hiệp ước mớicó thể làm tăng số đầu đạn hạt nhân và phương tiện chuyên chở.

Tuy nhiên, đó không phải là lý dođể phủ nhận ý nghĩa của hiệp ước mới khi Mỹ và Nga sở hữu tới 95% số vũ khí hạtnhân trên thế giới. Thật ra, số lượng đầu đạn hạt nhân được cắt giảm theo hiệpước START mới không nhiều, nhưng cái chính là Washington đã thuyết phục đượcMátxcơva thiết lập một số biện pháp kiểm tra chưa từng có kể từ đầu tháng12/2009, thời điểm mà hiệp ước START cũ hết hạn.

2. Ý nghĩa 3 bên

Ý nghĩa này có thể tóm lại trongba câu: “thắng lợi của Obama”, “rất cần cho Nga” và “quyết tâm cho cả thế giới”.

Với cá nhân ông Obama, nếu tínhtừ khi ông tuyên thệ nhậm chức đến giờ thì đây là thành quả ngoại giao đi kèmvới chính trị đầu tiên ông đạt được. Cũng phải nói thêm là chỉ một ngày sau khiWashington và Mátxcơva đạt được thỏa thuận, Tổng thống Nga Medvedev đưa ra phátbiểu nói là ông không hề muốn ủng hộ các đề nghị cấm vận gắt gao hơn với Iran.Đó là một thành công khác của Tổng thống Obama, chứng tỏ quan hệ giữa Mátxcơvavà Washington bắt đầu nồng ấm trở lại. Càng hợp tác chặt chẽ hơn với Nga, Mỹcàng dễ thuyết phục Mátxcơva tham gia giải quyết các vấn đề tối quan trọng đốivới Washington.

3. Hai hội nghị về hạt nhân

Steven Pifer, chuyên gia vềgiải trừ vũ khí làm việc tại Viện Brookings, cho rằng hiệp ước mới sẽ đặt hainước vào vị thế tốt hơn tại Hội nghị thượng đỉnh về an ninh hạt nhân sẽ diễn raở Washington ngày 12-13/4 tới và tại hội nghị xem xét lại Hiệp ước cấm phổ biếnvũ khí hạt nhân (NPT) ở Niu Yoóc vào tháng 5 năm nay.

Hiệp ước START mới củng cố thêm vị thế củaMỹ. Nhìn rộng hơn, hiệp ước START mới là nhằm ""dẫn đường cho cuộc chiến chốngphổ biến hạt nhân"" như tuyên bố của Tổng thống Obama với các phóng viên tại NhàTrắng ngày 26/3. Điều này có nghĩa hiệp ước mới về giải trừ vũ khí nguyên tửgiữa Mỹ và Nga sẽ tạo thêm áp lực lên những quốc gia đang có tham vọng trở thànhcường quốc hạt nhân như Iran và Triều Tiên. Kể từ nay, những nước này sẽ càngkhó cưỡng lại những đòi hỏi của quốc tế về việc kiểm tra các chương trình hạtnhân của họ.

Trong khi đó, liên hệ với STARTvới chiến lược hạt nhân vừa được Obama thông báo, báo chí Pháp cho rằngnhững động thái mới nằm trong “hợp đồng” của giải Nobel Hoà Bình củaObama, và người ta đang chờ đợi ông trên chính sách nguyên tử. Đây mớilà một bước nhỏ, và không chắc nó làm hài lòng những người mơ ước mộtthế giới phi hạt nhân hoá.

4. Praha – một điểm đến, 3 mục đích

Việc lựa chọn thủ đô của Cộng hòa Séc làmnơi tiến hành lễ ký kết trước tiên là có tầm quan trọng mang tính biểu tượng.Ngày 5/4/2009, tại đây, Tổng thống Obama đã đọc bài diễn văn quan trọng về mộtthế giới không có vũ khí hạt nhân. Việc ký kết hiệp ước được tổ chức vào mộtngày gần với dịp kỷ niệm một năm bài diễn văn lịch sử đó.

Suốt một năm qua, Tổngthống Mỹ xem ra luôn trấn an thế giới rằng ông đang thực hiện tốt lời hứa phấnđấu vì mục tiêu - một thế giới không có vũ khí hạt nhân.Bên cạnh đó, sự lựa chọn Praha là nơitiến hành lễ ký kết cũng là một dấu hiệu quan trọng thể hiện quan điểm củaMỹ trong quan hệ với Cộng hòa Séc. Cộng hòa Séc, một thành viên NATO và làmột thành viên mới của EU, coi Washington như một đối tác và đồng minh đángtin cậy.

Chính quyền Bush từng có kế hoạch để triển khai một hệ thống rađatại Cộng hòa Séc như một phần của lá chắn tên lửa của Mỹ tại châu Âu nhằmbảo vệ các đồng minh trước những mối đe dọa tên lửa từ cái gọi là "các quốcgia hiếu chiến". Mặc dù Tổng thống Obama đã từ bỏ chương trình này vào tháng9 năm ngoái, song ông có kế hoạch khởi xướng "cách tiếp cận từng giai đoạn,có khả năng thích ứng" đối với dự án phòng thủ tên lửa ở Đông Âu.

Một phát ngôn viên Nhà Trắng ngày 2/4 chobiết chuyến đi của Tổng thống Obama tới Praha cũng sẽ là cơ hội để ông gặp gỡvới 11 nhà lãnh đạo đến từ Đông và Trung Âu, trong đó có cả những nguyên thủ đếntừ Ba Lan, Rumani và Cộng hòa Séc, để giảm bớt những lo ngại của họ về việc "càiđặt lại" quan hệ Mỹ-Nga. Kể từ khi chính quyền Obama hủy bỏ dự án phòng thủ tênlửa từ thời Tổng thống Bush tại Ba Lan và Cộng hòa Séc, các nước sân sau củaLiên Xô trước đây lo ngại rằng sự phát triển trong quan hệ Mỹ-Nga sẽ làm tổn hạiđến các lợi ích của họ.

5. “Cái khó nằm trong khâu thực thi”

Ý nghĩa của hành động mới giữa Mỹ và Ngarất lớn, nhưng xét đến các kho vũ khí hạt nhân khổng lồ của hai nước và nhữngbất đồng sâu sắc về hệ thống phòng thủ tên lửa, người ta vẫn chưa rõ liệu hiệpước mới có thể được thực thi một cách có hiệu quả hay không.

Những gì khiến người ta lo lắng là hai bênvẫn còn bất đồng quan điểm về hệ thống phòng thủ tên lửa ở Đông Âu, làm rắc rốithêm việc thực hiện hiệp ước này trong tương lai. Ngay trước giờ “G” ở Praha,Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố Nga có quyền trì hoãn việc cắt giảm vũkhí hạt nhân chiến lược, nếu Mỹ tiếp tục triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa ởchâu Âu.

Mátxcơva mong muốn cả Quốc hội Nga và Quốchội Mỹ đều ký START mới vào cùng một thời điểm. Không có nhiều khó khăn được dựbáo từ phía Đuma Quốc gia (Hạ viện) và Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga vềviệc phê chuẩn START mới, một văn kiện được đích thân Tổng thống Medvedev rấtquan tâm và trực tiếp can thiệp. Nhưng tại Mỹ, các chuyên gia cho rằng ngay từđầu, các Thượng nghị sĩ Mỹ có tư tưởng bảo thủ đã luôn phản đối hiệp ước này.Ngoài ra, phe Cộng hòa tỏ ra bất mãn trước thắng lợi lập pháp có tính lịch sửcủa Tổng thống Obama về luật cải cách y tế. Vì thế, câu hỏi liệu hiệp ước STARTmới có nhận được đủ sự ủng hộ tại Quốc hội Mỹ hay không vẫn là một câu hỏi chưacó câu trả lời.

 Theo Nguyễn Viết

TIN LIÊN QUAN