Luyện thói quen tốt cho con từ những ngày đầu tiên

Trong việc nuôi dạy con, có rất nhiều quan điểm trái ngược nhau. Có người quan niệm: trẻ mới sinh ra, chưa biết gì, nên cần phải ôm ấp suốt ngày để trẻ cảm nhận được tình yêu thương của bố mẹ. Lại có người cho rằng: ăn ngủ là chuyện tự nhiên, chẳng việc gì phải luyện, đến lúc dạ dày to hơn, bé có thể ăn nhiều no lâu hơn thì sẽ ngủ giấc dài hơn...

Tôi không tán thành với các quan niệm trên. Tôi nghĩ, tự nhiên có lý trong hầu hết mọi việc. Tạo hóa đã định rằng, cứ khoảng 9 tháng thì bé chào đời, tức là đã khá đủ khả năng đương đầu với môi trường mới. Có lẽ cũng vì vậy, với các bé sinh non, thì rất cần sự ôm ấp thường xuyên của người mẹ. Còn với các bé sinh đủ tháng, hãy bắt đầu tập cho bé tính tự lập từ ngày đầu tiên.

1. Luyện cho bé biết cách nằm chơi

Không ai phản đối việc thường xuyên ôm ấp để bé cảm nhận được sự yêu thương, gần gũi của người thân trong gia đình. Nhưng thường xuyên nghĩa là thế nào? Tôi thấy có gia đình, cả nhà thay nhau bế ẵm bé 24/24, rồi cứ đặt xuống là bé khóc thét lên, và lý luận là do bé khóc dạ đề, do bà mụ,…

Tôi cho là vì được bế suốt ngày, bé cảm thấy chơi vơi khi bị đặt xuống nên khóc. Nếu ngay từ khi đưa bé về nhà, cả nhà thống nhất luyện cho bé tập nằm thảnh thơi chứ không phải bế ẵm, thì chỉ sau độ một tuần, sẽ hết cảnh hễ nằm là khóc.

Bằng cách cứ khóc là bế cho đến lúc nín, người lớn đang dạy các bé cách dùng tiếng khóc để đạt được những điều mình muốn. Ảnh: minh họa

Ngay khi từ bệnh viện về nhà, vào ban ngày, tôi trải một cái đệm ra sàn phòng khách, đặt bé nằm đó, còn tôi nằm hoặc ngồi bên cạnh. Khi bé khóc, tôi bế bé lên, ôm vào lòng, nói rất âu yếm: “Con gái mẹ muốn mẹ ôm một chút, đúng không. Mẹ yêu con, nhưng con nằm chơi nhé, mẹ vẫn ở cạnh con đây mà”. Sau đó, tôi đặt con xuống. Nếu bé khóc tiếp, tôi ngồi đó, dùng tay vỗ vào mông, xoa tay, chân hoặc lưng, bụng bé để cho bé biết rằng tôi đang âu yếm bé. Thể hiện tình yêu với các bé không chỉ bằng cách bế ẵm, rung rung, hễ khóc một tiếng là bế ngay lên. Bằng cách cứ khóc là bế cho đến lúc nín, người lớn đang dạy các bé cách dùng tiếng khóc để đạt được những điều mình muốn. Thay vì bế, vừa nóng, vừa bức bối, bạn hãy đặt bé nằm ngửa, rồi ngồi cạnh để nói chuyện (nhìn vào mắt bé mà nói), rồi hát, đọc sách cho bé nghe.

Nhưng bạn cũng nên chuẩn bị tinh thần vì cứ nhấc lên đặt xuống, nhiều lúc còn mệt hơn đứng bế, bởi sẽ rất đau lưng. Khi con gái được 6 tháng thì tôi bắt đầu bị lệch đĩa đệm thường xuyên vì nhấc bé lên không đúng cách. Để bảo vệ cột sống, các bà mẹ nhớ hãy gập đầu gối quỳ xuống, nhưng lưng luôn phải thẳng, không cúi gập lưng.

2. Tập cho bé ngủ qua đêm chỉ sau trên dưới 2 tháng

Hãy thử tưởng tượng, nếu ban ngày cứ đặt xuống là bé khóc, thì làm sao bé ngủ tròn đêm một mình? Do vậy, hãy thực hiện xong bước 1 càng sớm càng tốt. Khi bé có thể thức vào ban ngày để nằm chơi, gặm tay, thậm chí gặm chân, khua khoắng, hoặc nghe bố mẹ ngồi cạnh hát, đọc truyện một cách vui vẻ, đó là lúc bạn có thể bắt đầu tập cho bé ngủ qua đêm. Càng làm sớm thì càng dễ dàng, và càng có kết quả nhanh.

Khi bé được độ 2-3 tuần, bạn hãy quan sát quy luật ăn, ngủ của bé hàng ngày, nhất là từ lúc sau 5 giờ chiều. Lúc 2 tuần, con gái tôi có thói quen như sau:

- Ngủ đến 8 giờ tối, ăn xong ngủ tiếp.

- 1 giờ sáng thức dậy ăn, xong nằm chơi một mình. Tất nhiên, con nằm chơi, dù không khóc, mẹ cũng khó lòng ngủ được.

- Bé ngủ lại độ hơn 3 tiếng, 5 giờ sáng lại dậy đòi ăn. Vậy là cả đêm, mẹ loay hoay suốt, chỉ ngủ được khoảng 3-4 tiếng là nhiều. Vì đêm ngủ ít, ban ngày bạn sẽ khó lòng tỉnh táo và đủ sức khỏe để chơi, hát, rồi đọc sách cho con nghe.

Nếu con khóc, bao giờ tôi cũng đi vào hát ru hoặc nói chuyện với con, cho đến lúc con ngủ lại, nhưng tôi không bế.

Do sau khi ăn no, con gái có thể nằm chơi hàng tiếng đồng hồ rồi tự ngủ giấc ngày, bắt đầu từ tuần thứ 3, tôi thực hiện các bước chỉnh từ từ như sau:

- Đánh thức con dậy lúc 7 giờ tối (bằng cách cù vào chân, hoặc lấy khăn mặt ướt lau mặt, sau đó tắm), thay vì để con ngủ đến 8 giờ. Những ngày đầu, bé cũng khóc to, nhưng sau dịu dần. Tôi nghĩ ra đủ trò để giữ con thức đến 9 giờ, rồi đến 10 giờ, 11 giờ. Tôi cho con bú bữa cuối lúc 10–11 giờ, sau đó quấn bé lại, bật máy lạnh mức vừa phải, rồi ngồi cạnh đọc truyện hoặc hát cho con nghe. Chỉ một lúc sau là bé ngủ. Khi con ngủ say, tôi ra khỏi phòng. Nếu con khóc, bao giờ tôi cũng đi vào hát ru hoặc nói chuyện với con, cho đến lúc con ngủ lại, nhưng tôi không bế.

- Vì 10-11 giờ mới ngủ, nên con thường thức dậy lúc 4-5 giờ sáng đòi ăn. Sau thành công bước đầu, tôi lại lùi dần từng 15 phút, cho đến khi bé ăn lúc 6 giờ.

- Đến khi được khoảng 5 tuần, con thường ngủ lúc 11 giờ và ăn lúc 5-6 giờ sáng. Tôi “thừa thắng xốc tới”, đánh thức con dậy lúc 5-6 giờ chiều thay vì 7 giờ, và cho con thức đến 9 giờ. Do đã quen tỉnh dậy lúc 5 giờ sáng, nên tuy đi ngủ sớm hơn, con vẫn dậy lúc 5 giờ. Rồi tôi tiếp tục để con dậy lúc 6 giờ sáng. Vì ngủ được giấc dài, ban ngày con chỉ còn ngủ 2 giấc nữa, mỗi giấc chừng 2 tiếng (các mẹ không nên cho ngủ ngày giấc quá 2 tiếng), bé có nhiều thời gian để giao tiếp với mọi người trong nhà và phát triển nhanh hơn các trẻ cùng tháng khá nhiều. Cũng như chúng ta, ngủ quá nhiều thì ít thời gian làm các việc có ích khác. Tôi đã đọc được trong một cuốn sách rằng: những trẻ ngủ ngày ít hơn các trẻ khác thường có trí thông minh và hiểu biết nhiều hơn những trẻ ngủ ngày nhiều.

- Lúc con gái được khoảng 2 tháng 10 ngày, tôi hưởng thành quả con ngủ lúc 9-10 giờ tối, và tỉnh dậy lúc 6-7 giờ sáng. Cả gia đình đã có thể trở lại với sinh hoạt bình thường như trong nhà không hề có trẻ mới hơn 2 tháng tuổi. Khi cháu gái tôi có con, tôi cũng hướng dẫn cách làm tương tự, chỉ sau 6 tuần bé đã ngủ được từ 10 giờ đến 6 giờ sáng.

Để bé nhanh phân biệt giấc ngủ ngày và ngủ đêm: bạn phải cho bé ngủ giấc ngày tại nơi cả gia đình có sinh hoạt bình thường: vẫn bật nhạc, không kéo rèm cửa sổ... Buổi tối, sau 7 giờ, bạn đưa bé lên phòng ngủ, sau khi tắm thì ngồi chuyện trò, đọc sách, hát cho bé nghe, cho bé ăn và tắt đèn, giữ thật yên tĩnh để bé ngủ. Sẽ rất nhanh để bé nhận biết sự khác nhau giữa giấc ngủ ngày và giấc ngủ đêm.

3. Điều gì là khó nhất?

- Tâm lý của người lớn: chúng ta phải bỏ được suy nghĩ là trong nhà có trẻ sơ sinh thì mọi người phải xoắn xuýt, hy sinh mọi thứ cho bé. Điều đó chỉ có hại cho tất cả mọi người, mà hại nhất là cho bé. Nếu bé ngủ tròn đêm lúc 2 tháng, nghĩa là cả nhà sẽ không phải thay nhau thức đêm, đảm bảo sức khỏe, không ai phải cau có, rũ rượi vì thiếu ngủ. Bé được ngủ giấc dài từ sớm, thần kinh sẽ ổn định, khỏe mạnh hơn, và có nhiều thời gian thức ban ngày để chúng ta tận dụng dạy cho bé được nhiều thứ.

Bé được ngủ giấc dài từ sớm, thần kinh sẽ ổn định, khỏe mạnh hơn, và có nhiều thời gian thức ban ngày để chúng ta tận dụng dạy cho bé được nhiều thứ.

- Sự kiên trì: nói thì dễ, nhưng cả nhà (đặc biệt là người mẹ), phải rất quyết tâm và kiên trì. Bạn sẽ bị vật vã khoảng 2 tháng: thiếu ngủ, thiếu thời gian để theo dõi, căn giờ, chịu đựng sự chập chờn, lại còn có thể bị cả nhà “nói ra nói vào” là không biết thương con. Nếu sống chung với các ông/bà khó tính, thì sẽ rất khó thực hiện.