Hình thức hay là bước đệm?

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng việc cán đích nàychỉ mang tính hình thức để thực hiện Luật DN. Lẽ ra, việc cổ phần hóaDNNN được làm trong 4 năm nhưng tiến trình cổ phần hóa rất chậm. Đếnngày 1-7, các DN chưa cổ phần hóa đều phải chuyển đổi mô hình để hoạtđộng theo Luật DN vì Luật DNNN hết hiệu lực. Do đó mới có cuộc chạy đuanước rút rất vội vã.

Theo điều lệ chuyển đổi, vốn DN vẫn là vốn sở hữuNhà nước, không thay đổi nhân sự, không đánh giá tình trạng kinh doanh.Như thế chỉ đem lại tác dụng rất hạn chế. TS Lê Đăng Doanh đưa ra trườnghợp tái cơ cấu Vinashin đúng trước “giờ G” là một điển hình cho việcchạy tiến độ.

Luật sư Vũ Xuân Tiền, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Công ty TNHH Tư vấnVFAM VN, cũng đánh giá đây chỉ là sự chuyển đổi về mặt hình thức cho phùhợp với cam kết WTO chứ không phải điểm dừng cuối cùng. Về mặt nội dung,cần phải mất nhiều năm, không thể làm ngày một ngày hai. Những DN nàysớm muộn gì cũng phải đi tiếp bước chuyển đổi thành công ty cổ phần, trừnhững DN thuộc diện Nhà nước phải chi phối về vốn.

Thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn cho các công ty khi chuyển sang cổ phần (Ảnh: Hồng Thúy)

Với cái nhìn lạc quan, một số cơ quan quản lý coi đây là bước đệm đểtăng tốc quá trình cổ phần hóa DNNN vốn đang ì ạch nhiều năm nay. Tiếnđộ này ngày càng chậm vì những DN đủ điều kiện đã cổ phần hóa xong, sốcòn lại đều là những DN có vướng mắc về thủ tục, quá lớn về quy mô, khókhăn về tài chính... Năm 2009, cả nước chỉ cổ phần hóa được 60 DN và bộphận DN, đạt 8,4% kế hoạch đề ra. Một trong những nguyên nhân được đưara là do kinh tế suy giảm, khó phát hành trái phiếu.

Bình mới, rượu cũ?

Ông Trần Tiến Cường, Trưởng Ban Cải cách và Phát triển DN (Viện Nghiêncứu và Quản lý kinh tế Trung ương), cho biết đây chỉ là bước đệm để DNthực hiện mục tiêu cổ phần hóa. Việc Nhà nước nắm giữ 100% vốn nhằm phânloại các DNNN cần thoái vốn hoặc vẫn giữ chủ sở hữu sau khi cổ phần hóa.

Việc chuyển đổi nhằm hai mục tiêu lớn là tạo ra sân chơi bình đẳng chomọi DN, không kể thành phần kinh tế, chủ sở hữu và khắc phục tình trạnglàm ăn kém hiệu quả của DNNN. Trở thành công ty TNHH một thành viên, DNchỉ có một chủ sở hữu và chỉ chịu trách nhiệm trước ông chủ này. Đồngthời khắc phục được tình trạng nhiều đầu mối, thụ động, chờ đợi hướngdẫn chỉ đạo của cấp trên.

Tuy nhiên, vấn đề quản trị DN, cụ thể là các chức danh chủ chốt của DNsau chuyển đổi lại chưa được quy định rõ ràng trong điều lệ chuyển đổi.Một chuyên gia kinh tế nhận định quản trị DNNN đang tồn tại 3 vấn đềchính.

Đó là chưa xác định được chủ sở hữu Nhà nước một cách rõ ràng;Nhà nước chưa là chủ sở hữu chuyên nghiệp và chưa bảo đảm nguyên tắcthực hiện quyền của chủ sở hữu Nhà nước nên chưa đủ khả năng đảm nhiệmvai trò của một nhà đầu tư vốn. Thực thi các quyền, nghĩa vụ của chủ sởhữu Nhà nước tại các DNNN thông qua hệ thống người đại diện đang phátsinh nhiều bất cập. Đây chính là một vướng mắc lớn trong quá trìnhchuyển đổi DNNN.