Vụ Breivik thách thức hệ thống tư pháp Na Uy

Anders BehringBreivik đang đặt hệ thống tư pháp Na Uy, vốn nổi tiếng tiến bộ với chính sáchcải tạo đầy tính nhân văn, phải đứng trước thách thức tìm ra bản án nào thíchhợp cho kẻ gây tội ác chưa từng có tiền lệ này.

Xã hội Na Uy nổitiếng cởi mở và động cơ ban đầu của Breivik là nhằm phá hoại hệ thống xã hộinày. Ngay sau vụ tấn công, Thủ tướng Jens Stoltenberg kêu gọi đáp trả hành độngbạo lực bằng một nền dân chủ mở rộng hơn. Đông đảo người dân hưởng ứng và đổ rađường mang theo đoá hoa hồng đi tuần hành, nhằm thể hiện tình đoàn kết và tháchthức những kẻ có âm mưu chia rẽ xã hội Na Uy.

Vẻ mặt bình thản của Anders Behring Breivik trên đường ra toà hôm thứ hai. Ảnh: Telegraph.

Câu trảlời ở tầm vĩ mô ở Na Uy đối với vụ khủng bố đã rõ. Nhưng đối với nhữngngười phải trực tiếp canh gác sát thủ Breivik như Knut Bjarkeid, giámthị nhà tù Ila, nơi tạm giam Breivik những tuần đầu tiên thì đây thực sựlà một thách thức. "Nhiệm vụ này sẽ là một thách thức về chuyên môn.Chúng tôi phải canh chừng anh ta theo cách nhân bản", Bjarkeid nói vớitờ báo khổ nhỏ lớn nhất Na Uy VG.

Việc cải tạo nhữngngười đã bị tuyên án luôn là trung tâm trong hệ thống tư pháp Na Uy vốn được coilà một trong những hệ thống tiến bộ nhất châu Âu. Nhưng hệ thống này đang đứngtrước một phép thử thực sự khó khăn khi phải tính đến khả năng cải tạo sát thủmáu lạnh Anders Behring Breivik, kẻ đã thú tội gây ra vụ khủng bố kép hôm 22/7.

Trong những tuầnđầu tiên, Breivik sẽ ở trong phòng giam hoàn toàn biệt lập có một chiếc giường,một toilet, một bàn và một chiếc ghế. Trang bị trong phòng tương đối thoải máicho người bị giam, nhưng sát thủ sẽ không được phép tiếp cận với thư từ, báo chíhay truyền hình. Sau thời hạn tạm giam, cảnh sát có thể gặp toà án để đề nghịgiam giữ thêm nghi phạm nếu cuộc điều tra vẫn chưa kết thúc.

Breivik nhanhchóng thú nhận toàn bộ tội ác và khẳng định hành động một mình trong vụ 22/7.Nhưng hiện anh ta vẫn chưa chính thức bị truy tố nên vẫn được gọi là nghi phạm.Việc Breivik ra toà hôm thứ hai vừa qua chỉ để quyết định thời hạn tạm giam chờđiều tra. Trong thời gian ngồi tù, anh ta được hai nhà tâm lý pháp y đánh giátình trạng tinh thần.

Việc đánh giá tìnhtrạng tinh thần của Breivik có thể kéo dài 3 tháng. Nếu anh ta được kết luận làtinh thần không ổn định hoặc bị điên, Breivik có thể không bị ra toà mà đượcchuyển sang chăm sóc bệnh tâm thần. Đó chỉ là giả thuyết, còn khi cuộc điều tracủa cảnh sát kết thúc và Breivik được đem ra xét xử về các tội ác thì đây sẽ làmột thách thức đối với hệ thống tư pháp Na Uy.

Hệ thống hình sựNa Uy sẽ phải đối mặt với một vụ án mà mức độ phạm tội của nghi phạm chưa từngcó tiền lệ. Breivik đã thừa nhận thực hiện vụ đánh bom Oslo và thảm sát bằngsúng trên đảo Utoeya làm chết 76 người và bị cáo buộc tội khủng bố, tội danh cókhung hình phạt tối đa ở Na Uy là 30 năm tù.

Nếu cáo buộc trênđược toà ra phán quyết là xác đáng, sát thủ 32 tuổi sẽ mãn hạn tù vào năm 62tuổi. Trong suốt thời gian bị giam giữ, dù sát thủ gây ra tội ác thế nào thì vẫncó cơ hội được tiếp cận với các biện pháp cải tạo. "Cải tạo là trung tâm tronghệ thống tư pháp hình sự Na Uy", giáo sư tội phạm học Hedda Giertsen thuộc Đạihọc Oslo nhấn mạnh.

"Ý tưởng của cảitạo là để giúp phạm nhân có thể rời nhà tù và tiếp tục cuộc sống không gây tộiác. Các phạm nhân mãn hạn cũng được hỗ trợ tìm nhà ở, tài chính cá nhân và giáodục. Khoảng một nửa số tù nhân ở Na Uy được tham gia các khoá học khác nhau",giáo sư Giertsen nói thêm.

Theo thống kê,chính sách cải tạo đầy nhân văn của Na Uy đã phát huy kết quả. Tỷ lệ tù nhân mãnhạn tái phạm tội tại Na Uy thấp hơn so với các nước châu Âu khác và hiện là ởmức 20%, thấp hơn so so với khoảng 50% ở Anh.

Nhưng đứng trướchành vi tội ác đẫm máu nhất trong thời bình mà Na Uy vừa phải hứng chịu doBreivik gây ra, nhiều người dân nước này khó có thể thể thấy thoải mái khi biếtrằng sát thủ máu lạnh này cũng sẽ được hưởng những chính sách cải tạo nhân bảnnhư các tù nhân bình thường khác.

Tại Na Uy đangxuất hiện những lời kêu gọi chỉnh sửa hệ thống tư pháp để dễ dàng hơn trong việctuyên án một ai đó tù chung thân, nếu họ gây ra những tội ác đặc biệt kinhkhủng. Thủ tướng Na Uy Jens Stoltenberg hôm qua cho biết, ông sẽ không can thiệpvào cuộc thảo luận về vấn đề này vì cần phải duy trì sự độc lập giữa chính phủvà toà án.

"Chúng ta có cácmức án dài 21 năm và có các biện pháp giam giữ bổ sung sau đó để ngăn ngừa tộiác có thể khiến thủ phạm bị giam lâu hơn so với bản án. Tôi nghĩ giờ chúng taphải đợi cuộc điều tra và các quyết định của toà án, trước khi có thể bình luậnvề các mức án", BBC dẫn lời Thủ tướng Stoltenberg nói thêm.

Án tù tối đa đốivới những người phạm tội hình sự tại Na Uy là 21 năm, riêng người phạm tội khủngbố là 30 năm. Sau thời gian trên, toà án sẽ xem xét thời gian giam giữ bổ sungkéo dài 5 năm, nếu phạm nhân tiếp tục bị coi là mối nguy hiểm cho xã hội. Án tùbổ sung này sẽ được nối tiếp không giới hạn, nên về mặt lý thuyết một thủ phạmvẫn có thể bị tù chung thân qua hình thức này.

Tuy nhiên, trênthực tế tại Na Uy chưa từng có ai bị tù chung thân qua hình thức nói trên. Mộtnam y tá Na Uy phạm tội giết tới 22 bệnh nhân cao tuổi đã được thả năm 2004 saukhi mới thụ án 12 năm trong bản án 21 năm tù vì được ân giảm. Sau khi ra tù,người này hoà nhập cuộc sống bằng một tên mới và địa chỉ bí mật và báo chí Na Uycũng không tìm kiếm tung tích thủ phạm khét tiếng một thời này.

Trong trường hợpsát thủ Anders Behring Breivik, kẻ đã thú nhận đã thực hiện hai vụ tấn công liêntiếp làm 76 người chết, các công tố viên Na Uy sẽ lựa chọn giữa hai bản án choanh ta là 21 năm và 30 năm. Tội ác của Breivik gây chấn động đến mọi ngõ ngáchcủa đất nước Na Uy nổi tiếng yên bình, nhưng việc thay đổi hệ thống tư pháp chỉvì một vụ án là điều không hề đơn giản.

TIN LIÊN QUAN

Theo ĐìnhNguyễn
 Vnexpress