Câu chuyện nước đến chân mới nhảy

Vì đâu mà vội?

Bởi vì thời hạn phải chuyển đổi xong là 24h00 ngày 30/6/2010; và ngay sau đó, từ0h00 ngày 1/7/2010, tất cả các doanh nghiệp nhà nước đều phải hoạt động theoLuật Doanh nghiệp được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2005, có hiệu lực từ1/7/2006.

Điều 166 của Luật Doanh nghiệp quy định việc chuyển đổi công ty nhà nước như sau:“Thực hiện theo lộ trình chuyển đổi hàng năm, nhưng chậm nhất trong thời hạn bốnnăm kể từ ngày luật này có hiệu lực, các công ty nhà nước thành lập theo quyđịnh của Luật Doanh nghiệp Nhà nước năm 2003 phải chuyển đổi thành công ty tráchnhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần theo quy định của luật này”.

Điều 169 của Luật Doanh nghiệp cũng quy định: “Doanh nghiệp do Nhà nước thànhlập kể từ ngày Luật có hiệu lực phải được đăng ký, tổ chức quản lý và hoạt độngtheo quy định của luật này và pháp luật có liên quan”.

Nói cách khác, tất cả các doanh nghiệp nhà nước được thành lập sau 1/7/2006 đềuphải tuân thủ Luật Doanh nghiệp và các doanh nghiệp được thành lập trước ngày đócó thời hạn 4 năm để chuyển đổi và thời hạn đó chấm dứt vào ngày 30/6/2010.

Đã có rất nhiều doanh nghiệp nhà nước được chuyển đổi thành công ty cổ phần haythành lập dưới dạng công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên trong các năm quanhưng, xét về tổng tài sản, nguồn lực của các doanh nghiệp nhà nước thì hơn 20tập đoàn và tổng công ty vừa được chuyển đổi mấy ngày qua chiếm tỷ lệ áp đảo.

Với việc Chính phủ phải ra tay cơ cấu lại Vinashin và chuyển nó thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, phải chăng mô hình tập đoàn đã sụp đổ như cảnh báo của rất nhiều chuyên gia suốt bốn năm qua? (Ảnh: vinashinship.com.vn)

Hiểu theo nghĩa đó, có thể nói là nước đến chân mới nhảy cũng được. Nhưng đó chỉlà bề ngoài. Sẽ có người lý giải việc này là do sự chuyển đổi phức tạp, phảichuẩn bị kỹ lưỡng nên đến hạn chót mới hoàn thành. Rất có thể như vậy.

Phúc lợi của cập rập?

Nhưng phải chăng còn một lý do nữa để lý giải cho sự cập rập, “nước đến chân mớinhảy” này. Dưới Luật Doanh nghiệp Nhà nước (2003) hay dưới sự giao thời, tranhtối tranh sáng thì hoạt động của doanh nghiệp sẽ thuận lợi hơn. Và doanh nghiệpcố gắng tranh thủ sự thuận lợi đó cho đến những ngày cuối cùng. Đến hạn chótbuộc phải làm thì họ mới làm; nước đến chân thì họ mới nhảy.

Theo tôi đấy là tính toán hợp lý của các doanh nghiệp. Đương nhiên là các doanhnghiệp sẽ tìm cách tác động và tận dụng chính sách để có lợi nhất cho mình.Chính sách hay luật áp dụng càng mơ hồ càng dễ bề xoay xở. Và việc thành lập cáctập đoàn là một việc tạo ra cái khung khổ như vậy.

Trước khi Luật Doanh nghiệp có hiệu lực (1/7/2006), các tập đoàn (mà cho đến tậnngày nay vẫn còn bàn cãi về khung pháp lý cho chúng) được ồ ạt thành lập. Theoluật hiện hành, không có thực thể pháp lý nào là tập đoàn cả, vì thế việc chúnghoạt động theo một cái khung mơ hồ rất thuận tiện cho việc xoay sở.

Hay việc chuyển đổi của các tập đoàn được thành lập sau 1/7/2006 cũng vậy. TheoĐiều 169 của Luật Doanh nghiệp, chúng phải hoạt động theo luật này ngay từ ngàyđầu tiên và như thế không cần chuyển đổi gì cả. Nhưng chúng ta vẫn được thànhlập và vẫn chuyển đổi trong những ngày vừa qua.

Chỉ liệt kê ngày thành lập của vài tập đoàn được thành lập sau 1/7/2006 và vừađược chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên mấy ngày vừaqua để thấy sự trái khoáy rất hợp lý như vậy:

Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đượcthành lập ngày 29/8/2006; Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, 30/10/2006; Tậpđoàn Viettel được thành lập (cũng có thể gọi là chuyển đổi thành hay được lêntập đoàn) ngày 12/1/2010; Tập đoàn Sông Đà được thành lập (hay nâng cấp) ngày12/1/2010; Tập đoàn Phát triển Nhà&Đô thị ngày 12/1/2010.

Nếu không vì lý do tận dụng sự tù mù và mơ hồ của khung pháp lý lúc giao thờithì thật khó để hiểu tại sao, từ 1/7/2006, các tổng công ty này lẽ ra phải đượcchuyển đổi theo Luật Doanh nghiệp thì chúng đều được lên tập đoàn và vừa trởthành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên vài ngày vừa qua.

Với việc Chính phủ phải ra tay cơ cấu lại Vinashin và chuyển nó thành công tytrách nhiệm hữu hạn một thành viên, phải chăng mô hình tập đoàn đã sụp đổ nhưcảnh báo của rất nhiều chuyên gia suốt bốn năm qua? Đã đến lúc cần nghiêm túcnhìn nhận và cải tổ tận gốc rễ các doanh nghiệp nhà nước, trước tiên bằng sựđoạn tuyệt với mô hình tập đoàn.

Theo Nguyễn Quang A
Bee

TIN LIÊN QUAN