Giảm lãi suất: Đã “hẹn” mà khó đến?

Ngày 3/9, Chính phủ ban hành Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng8/2010; trong đó tiếp tục có đánh giá: “Lãi suất cho vay của các ngân hàng vẫncòn ở mức khá cao”, và đây là một trong những khó khăn của tình hình kinh tế -xã hội từ nay đến cuối năm.

Trước đó, trong các nghị quyết tháng 5, 6 và 7, Chính phủ đã nhấn mạnh đến yêucầu Ngân hàng Nhà nước xem xét để định hướng tiếp tục giảm lãi suất huy động vàcho vay VND.

“Điểm hẹn” tháng 9

Nhớ lại, vào ngày 25/6/2010, tổng giám đốc một số ngân hàng thương mại tạiTp.HCM và Hà Nội đã có buổi làm việc với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước và đạidiện Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA). Cùng ngày, kết quả cuộc họp đã đượcNgân hàng Nhà nước công bố.

Nội dung chính của cuộc họp là sựthống nhất định hướng và lộ trình giảm lãi suất huy động và cho vay VND: “bước1”, từ tháng 7, lãi suất huy động rút xuống khoảng 11%/năm, và “bước 2”, phấnđấu vào cuối tháng 9/2010 xuống mức khoảng 10,2% - 10,5%/năm.

Định hướng đó nhằm tạo điều kiện để hạ lãi suất cho vay, tiến dần tới chủ trươnglãi suất huy động VND khoảng 10% và cho vay khoảng 12% mà Chính phủ dự tínhtrước đó.

Đúng hẹn, đến 5/7, hầu hết các ngân hàng thương mại đồng loạt rút lãi suất huyđộng VND. Nhiều thành viên “kéo thẳng” lãi suất huy động thống nhất 11,2%/năm ởhầu hết các kỳ hạn. Lãi suất cho vay các nhu cầu vốn sản xuất, kinh doanh cũnghạ dần về khoảng 12,5% - 15%/năm, tuy theo các nhóm đối tượng và chính sách ưuđãi.

Thế nhưng, đến tận tuần từ 6 - 12/8, một số thành viên như Ngân hàng Thương mạiCổ phần Phát triển Mê Kông, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Nhà Hà Nội, Ngân hàngThương mại Cổ phần Hàng Hải vẫn áp dụng mức lãi suất cao hơn mức đồng thuận củacác thành viên Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) với lãi suất 11,25% - 11,3%/năm.Và phải đến tuần kế tiếp mới rút về mức cao nhất 11,2%/năm (theo thông tin cậpnhật hàng tuần của Ngân hàng Nhà nước).

Nay, đã bắt đầu tháng 9, thị trường chờ đợi khả năng các ngân hàng thực hiệntiếp “bước 2” như đã dự tính tại cuộc họp nói trên; lãi suất huy động VND phấnđấu giảm về 10,2% - 10,5%/năm, tạo điều kiện để có thể giảm tiếp lãi suất chovay.

Từ trung tuần tháng 8 vừa qua, nhu cầu vay vốn trên thị trường mở (OMO) của các ngân hàng đột ngột giảm mạnh

Gánh nặng 0,75%

Chuẩn bị cho cuộc họp nội bộ vào hôm sau, gần nửa đêm, lãnh đạo một ngân hàngthương mại tại Hà Nội liên hệ với phóng viên với câu hỏi: tổng dư nợ của hệthống ngân hàng hiện nay là bao nhiêu?

Không phải ngẫu nhiên con số đó được tìm hiểu. Thực tế, một con số công bố chínhthức và cụ thể hiện không có nguồn. Nhưng nếu “lần” theo thông tin mà đại diệnNgân hàng Nhà nước đưa ra gần đây?

Tại cuộc họp báo về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2010, ông Nguyễn NgọcBảo, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước), có đưa ra thông tin:tính đến cuối tháng 5/2010, tổng dư nợ cho vay tín dụng bất động sản đạt 192.000tỷ đồng; tỷ trọng tín dụng cho vay bất động sản chiếm 10% trong tổng dư nợ tíndụng. Căn cứ vào những thông tin này, con số tổng dư nợ có thể ước tính một cáchtương đối, vào khoảng hơn 1,92 triệu tỷ đồng.

Trở lại cuộc gọi của lãnh đạo ngân hàng nói trên, sự quan tâm của ông là phíasau con số đó là gì khi thực hiện chính sách mới; hay theo cách ông nói: “Gánhnặng 0,75%”.

Theo quy định tại Điều 9 của Quyết định 493 ngày 22/4/2005, “Các tổ chứctín dụng phải trích lập và duy trì dự phòng chung bằng 0,75% tổng giátrị của các khoản nợ. Trong thời hạn tối đa năm năm kể từ khi quyếtđịnh này có hiệu lực, tổ chức tín dụng phải trích lập đầy đủ sốtiền dự phòng chung”. Nay, đã đến hạn 5 năm.

0,75% đó đồng nghĩa với việc các ngân hàng phải trích dự phòng chung gần 15.000tỷ đồng (theo con số ước tính tổng dư nợ nói trên), thay vì có thể cho vay hỗtrợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến vấnđề chi phí của các nhà băng.

Liên quan đến khoản trích lập này, VNBA cũng đã có kiến nghị với Ngân hàng Nhànước. , VNBA cho rằng, trong điều kiện hoạt độngcủa các ngân hàng thương mại hiện nay, tỷ lệ trích lập dự phòng chung 0,75% trênlà quá cao. Vì hiện nay, chênh lệch lãi suất huy động và lãi suất cho vay củacác ngân hàng thương mại rất thấp, khoảng 2%, thậm chí có ngân hàng thương mạimức chênh lệch này còn 1,5% - 1,8%.

“Việc các ngân hàng thương mại còn phải trích lập dự phòng chung theo quy địnhlà 0,75% trên dư nợ cho vay từ nhóm 1 đến nhóm 4 sẽ rất khó cho các ngân hàngđảm bảo hiệu quả kinh doanh và thực hiện chủ trương của Chính phủ và Ngân hàngNhà nước về việc giảm lãi suất cho vay”, VNBA lập luận.

Theo đó, Hiệp hội đề nghị Ngân hàng Nhà nước cho giảm tỷ lệ này từ 0,75% xuốngcòn 0,5%. Đề nghị này hiện còn để ngỏ.

Và cũng không mới, nếu Thông tư số 13 của Ngân hàng Nhà nước vẫn giữ nguyên quyđịnh và lộ trình thực hiện (từ 1/10/2010), việc hạ lãi suất của các ngân hàng sẽcó thêm trở ngại.

Trong bản tin mới đây, một công ty chứng khoán nhận định: “Thông tư 13 có hiệulực từ ngày 1/10/2010 đưa ra quy định rất chặt chẽ về tỷ lệ cho vay/vốn huy độngcủa các tổ chức tín dụng. Theo đó, ngân hàng thương mại chỉ được dùng 80% vốnhuy động để cho vay ra bên ngoài. Tuy nhiên tiền gửi không kì hạn của các tổchức lại không được tính vào phần để cho vay, trong khi ước tính loại tiền gửinày chiếm từ 15-20% tổng vốn huy động.

Với quy định này, ngân hàng hoặc là phải hạn chế cho vay hoặc tăng cường huyđộng từ dân cư và doanh nghiệp. Hạn chế cho vay là không khả thi vì nó ảnh hưởngtrực tiếp đến lợi nhuận ngân hàng, trong khi ngân hàng có thể đẩy mạnh vốn huyđộng bằng cách tăng lãi suất tiền gửi. Do vậy chúng tôi cho rằng Thông tư số 13chính là một bước cản cho định hướng giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước”.

Đã “hẹn” mà khó đến?

Từ trung tuần tháng 8 vừa qua, nhu cầu vay vốn trên thị trường mở (OMO) của cácngân hàng độtngột giảm mạnh. Có những nguyên do, trong đó tình hình thanh khoản và vốnkhả dụng tốt là một yếu tố được tính đến. Điều này cũng được phản ánh trong mộtsố phân tích chính thống đưa ra gần đây, như một tín hiệu góp phần ủng hộ chohướng giảm tiếp lãi suất.

Nhưng, đã “hẹn” mà khó đến. Trước mắt sức ép thực hiện những quy định mới có ảnhhưởng đến nguồn vốn và lợi nhuận các ngân hàng nói trên đang đè nặng. Kết quả ràsoát và kiểm tra lại một số nộidung của Thông tư 13 hiện chưa công bố để có thể điều chỉnh hay không, đề nghịcủa VNBA về giảm tỷ lệ 0,75% đó cũng chưa có câu trả lời được công bố, trong khilạm phát đang có xu hướng tăng trở lại trước khi vào “mùa cao điểm” cuối năm…

Để hạ lãi suất huy động về 10,2% - 10,5%/năm như dự tính tại cuộc họp ngày 25/6,hay về 10%/năm như định hướng mà Chính phủ đề ra, tạo điều kiện để giảm lãi suấtcho vay, có lẽ phải chờ những động thái cụ thể từ Ngân hàng Nhà nước.

Theo Minh Đức
VnEconomy

TIN LIÊN QUAN